Izvorni kôd stranice Abbas ibn Firnas

[[Datoteka:Ibn Firnas' statue.jpg|mini|Ibn Firnas]]
'''Abu al-Qasim Abbas ibn Firnas ibn Wirdas al-Takurini''' ( {{Jez-ar|أبو القاسم عباس بن فرناس بن ورداس التاكرني}}; c. 809/810 – 887 [[Anno Domini|AD]]), također poznat kao '''Abbas ibn Firnas''' ( {{Jez-ar|عباس بن فرناس}}   ), latinizirani '''Armen Firman''',<ref name="muslimheritage.com">{{Cite web|url=http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=815|title=Arabic and Islamic Names of the Moon Craters ''MuslimHeritage 9-28-07''|archive-url=https://web.archive.org/web/20131016113328/http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=815|archive-date=16. 10. 2013|url-status=dead|access-date=14. 7. 2009|archive-date=16. 10. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131016113328/http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=815}}</ref>  je bio [[El-Andaluz|andaluzijski]] [[polimat]]: [[Spisak izuma u srednjovjekovnom islamskom svijetu|pronalazač]], astronom, ljekar, hemičar, inžinjer, [[Andaluzijska klasična muzika|andaluzijski muzičar]] i [[arapska poezija|pjesnik na arapskom jeziku]].<ref>{{Cite journal|last=White|first=Lynn|date=1961|title=Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition|url=http://dx.doi.org/10.2307/3101411|journal=Technology and Culture|volume=2|issue=2|pages=97|doi=10.2307/3101411|issn=0040-165X}}</ref> Prijavljeno je da je eksperimentisao sa jednim vidom [[let]]a.<ref name="EI2">{{Cite encyclopedia|title=ʿAbbās b. Firnās|page=11|editor-last5=Heinrichs|editor-first4=E.|editor-last4=van Donzel|editor-first3=C.E.|editor-last3=Bosworth|editor-first2=Th.|editor-last2=Bianquis|editor-first1=P.|editor-last1=Bearman|volume=I|encyclopedia=Encyclopaedia of Islam|edition=2nd|author-link=Évariste Lévi-Provençal|first=E.|last=Lévi-Provençal|url=http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/abbas-b-firnas-SIM_0021|publisher=[[Brill publishers]]|editor-first5=W.P.|year=1986}}</ref><ref>How Invention Begins: Echoes of Old Voices in the Rise of New Machines
By John H. Lienhard</ref><ref name="Lienhard">{{cite episode|transcript-url=http://www.uh.edu/engines/epi1910.htm|transcript=Transcript|title='Abbas Ibn Firnas|credits=John H. Lienhard|series=The Engines of Our Ingenuity|series-link=The Engines of Our Ingenuity|network=NPR|station=KUHF-FM Houston|airdate=2004|number=1910 <!--access-date=31. 8. 2009-->}}</ref><ref name="Lynn White 1961, 100f.">[[Lynn Townsend White, Jr.]] (Spring, 1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition", ''Technology and Culture'' '''2''' (2), str. 97-111 [100f.]</ref>

Ibn Firnas je dao različite doprinose u oblasti [[Astronomija|astronomije]] i inžinjerstva. Konstruirao je uređaj koji je ukazivao na kretanje planeta i zvijezda u svemiru. Osim toga, Ibn Firnas je smislio proceduru za proizvodnju bezbojnog stakla i napravio povećala za čitanje, koja su bila poznata kao [[Kamen za čitanje|kamenje za čitanje.]]

== Porijeklo ==
Rođen je u [[Ronda|Rondi]] u provinciji Takurunna od [[Berberi|Berber]] roditelja koji su živjeli u [[Córdoba (Španija)|Córdobi]].

== Posao ==
Osmislio je način proizvodnje bezbojnog [[Staklo|stakla]], izumio razne staklene [[Planisfera|planisfere]], napravio [[korektivna sočiva]] ("[[Kamen za čitanje|kamenje za čitanje]]"), osmislio lanac stvari koje bi se mogle koristiti za simulaciju kretanja planeta i zvijezda i razvio proces za sječenje gorskog kristala što je omogućilo Španiji da prestane da izvozi [[kvarc]] u Egipat da bi se sjekao.<ref name="Lienhard" /><ref name="Lynn White 1961, 100f."/> Uveo je ''[[Zij al-Sindhind|sindhinde]]'' u al-Andalus,  što je imalo važan uticaj na astronomiju u Evropi.  Dizajnirao je i al-Maqata, [[vodeni sat]].<ref name="dict2010">Marshall Cavendish Reference. Illustrated Dictionary of the Muslim World. Marshall Cavendish, 2010 {{ISBN|9780761479291}} str.106.</ref>

== Avijacija ==
Nekih sedam vijekova nakon Firnasove smrti, [[alžir]]ski historičar [[Ahmed Mohammed al-Maqqari]] (umro 1632.) napisao je opis Firnasa koji je uključivao sljedeće:<ref name="Lynn White 1961, 101">[[Lynn Townsend White, Jr.]] (Spring, 1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition", ''Technology and Culture'' '''2''' (2), str. 97-111 [101]</ref>

Među drugim vrlo zanimljivim eksperimentima koje je napravio, jedan je njegov pokušaj letenja. Za tu svrhu pokrio se perjem, pričvrstio par krila na svoje tijelo i, popevši se na uzvisinu, bacio se u zrak, kada je prema svjedočenju nekolicine vjerodostojnih pisaca koji su svjedočili nastupu, odletio na znatnu udaljienost, kao da je bio ptica, ali pri spuštanju na mjesto odakle je krenuo, leđa su ga jako zaboljela, jer je, ne znajući da ptice kad silaze, silaze na rep, zaboravio da sebi obezbijedi jedan.<ref>{{Cite journal|last=White|first=Lynn|date=1961|title=Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition|url=https://www.jstor.org/stable/3101411|journal=Technology and Culture|volume=2|issue=2|pages=97–111|doi=10.2307/3101411|issn=0040-165X}}</ref>

Pretpostavlja se da je Ibn Firnasov pokušaj letenja jedrilicom mogao inspirirati pokušaj [[Eilmer od Malmesburyja|Eilmera iz Malmesburyja]] između 1000. i 1010. godine u Engleskoj,<ref>{{Cite web|url=http://www.uh.edu/engines/epi3.htm|title=The Flying Monk|last=Lienhard|first=John H.|date=1988|website=University of Houston|access-date=6. 2. 2015}}</ref> ali nema dokaza koji podržavaju ovu hipotezu.<ref name="Lynn White 1961, 100f."/>

1976. [[Međunarodna astronomska unija]] (IAU) je odobrila da se krater na Mjesecu imenuje po njemu kao [[Ibn Firnas (krater)|Ibn Firnas]].<ref>{{Cite web|url=https://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/2634|title=Planetary Names: Crater, craters: Ibn Firnas on Moon|date=18. 10. 2010|website=Gazetteer of Planetary Nomenclature International Astronomical Union (IAU) Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN)|access-date=24. 10. 2021}}</ref> Godine 2011, jedan od mostova koji ide preko rijeke [[Guadalquivir]] u [[Córdoba (Španija)|Kordobi]], u Španiji, nazvan je "[[:es:Puente de Abbas Ibn Firnás (Córdoba)|Most Abasa Ibn Firnasa]]“.<ref>{{Cite web|url=https://structurae.net/en/structures/abbas-ibn-firnas-bridge|title=Abbas Ibn Firnás Bridge|date=14. 1. 2011|website=[[Structurae]]|access-date=24. 10. 2021}}</ref> Po njemu je nazvana i britanska aviokompanija Firnas Airways.<ref>{{Cite web|url=https://ukaviation.news/firnas-airways-how-not-to-start-an-airline/|title=Firnas Airways: How not to start an airline|last=Harding|first=Nick|date=14. 6. 2018|website=UK Aviation News|access-date=10. 2. 2021}}</ref>

== Također pogledajte ==
* Hezârfen Ahmed Çelebi
* Historija avijacije
* Ismail ibn Hammad al-Jawhari
* Lagâri Hasan Čelebi
* Spisak izuma u srednjovjekovnom islamskom svijetu
* Hronologija nauke i tehnologije u islamskom svijetu

== Reference ==
{{Refspisak}}

== Dodatni izvori ==
* J. Vernet, ''Abbas Ibn Firnas.'' ''Dictionary of Scientific Biography'' (C.C. Gilespie, ed.) Vol. I, New York: Charles Scribner's Sons, 1970–1980. str. 5.
* Lynn Townsend White Jr. (Spring, 1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition", ''Technology and Culture'' '''2''' (2), str.&nbsp;97–111 [100f.], {{Doi|10.2307/3101411}}.
* Salim T.S. Al-Hassani (ed.), Elisabeth Woodcock (au.), and Rabah Saoud (au.). 2006. ''1001 Inventions.'' ''Muslim Heritage in Our World''. Manchester: Foundation for Science, Technology and Civilisation. str. 308–313. ({{ISBN|978-0-9555035-0-4}})

== Dalje čitanje ==
* {{Cite book|last=Zaheer|first=Syed Iqbal|url=https://books.google.ba/books/about/An_Educational_Encyclopedia_of_Islam.html?id=QDVdrgEACAAJ&redir_esc=y|title=An Educational Encyclopedia of Islam|publisher=Iqra Welfare Trust|year=2010|isbn=9786039000440|pages=1280|ref=none}}

[[Kategorija:Umrli 887.]]