Citrulinemija
| Citrulinemija | |
|---|---|
 LCitrulin | |
| Klasifikacija i vanjski resursi | |
| ICD-10 | E72.2 |
| ICD-9 | 270.6 |
| OMIM | 215700 |
| DiseasesDB | 29676 Šablon:DiseasesDB2 |
| MedlinePlus | 001214 |
| eMedicine | med/546 605814 603471 |
| MeSH | C10.228.140.163.100.175 |
Citrulinemija je autosomno recesivni poremećaj ciklusa ureje koji uzrokuje amonijak i druge otrovne tvari ako se akumuliraju u krvi. Budući da se te materije iakumuliraju i u urinu, poremećaj se može nazvati i kao citrulinurija.[1][2][3]
Opis[uredi | uredi izvor]
Opisana su dva oblika citrulinemija, koji imaju različite znakove i simptome, a uzrokovane mutacijama u različitim genima. Citrulinemija pripada klasi genetičkih bolesti pod nazivom poremećaji ciklusa ureje. Ciklus ureje obuhvata niz hemijskih reakcija koje se odvijaju u jetri. Ove reakcije obrađuju višak dušika, koji se generira kada se energija za životne procese dobija katabolizmom proteina, kada nastaje urea, koja se izlučuje preko bubrega.[4]
Tipovi[uredi | uredi izvor]
Tip I[uredi | uredi izvor]
Tip I citrulinemije (OMIM: 215700), također poznat i kao klasična citrulinemija, obično postaje vidljiva u prvih nekoliko dana života. Pogođene bebe obično izgledaju normalno pri rođenju, ali kako se u tijelu stvara amonijak, javljaju se nedostaci energije (letargija), loša ishrana, povraćanje, oduzimanje i gubitak svijesti. U mnogim slučajevima, ovi medicinski problemi mogu biti opasni po život. Blaži oblik citrulinemija tipa I je manje uobičajen u djetinjstvu ili odrasloj dobi. Neki ljudi s genskim mutacijama koje uzrokuju citrulinemiju tipa I nikada ne dožive znakove i simptome poremećaja.
Tip I citrulinemije je najčešći oblik poremećaja, koji se ispoljava jednom na oko 57.000 rođenih u svijetu. Uzrok ovog tipa citrulinemija je mutacija u genu ASS. Enzim koji kodira je ovaj gen je argininosukinat sintetaza (EC 6.3.4.5 6.3.4.5), koja je odgovorna za jedan korak ciklusa ureje. Mutacije u ASS genu smanjuju aktivnost enzima, čime se narušava ciklus ureje i sprečava efektivna obrada dušika. Višak dušika, u obliku amonijaka i drugih nusprodukatsa iz ciklusa ureje, akumuliraju se u krvotoku, što dovodi do karakterističnih oznaka citrulinemije tipa I.
Tip II[uredi | uredi izvor]
Simptomi citrulinemije tipa II (OMIM: 605814 i OMIM: 603471) obično se pojavljuju tokom odrasle dobi i uglavnom utičeu na centralnoi nervni sistem. Karakteristične oznake uključuju zbunjenost, nenormalan ponašanja (kao što su agresija, razdražljivost, i hiperaktivnost), konvulzije, i koma. Ovi simptomi mogu biti opasni po život, a poznato je da se aktivira pojedinim lijekovima, infekcijama i unosom alkohola u ljudi s ovom vrstom poremećaja.
Tip II citrulinemije se takođe mogu razviti kod ljudi koji su imali poremećaj jetre pod nazivom neonatalna holestaza tokom ranog djetinjstva. Ovo stanje blokira protok žuči i sprečava tijelo u pravilnoj obradi određenih hranjivih tvari. U mnogim slučajevima, simptomi se javljaju u roku od godinu dana. Godinama ili čak desetljećima kasnije, međutim, neki od tih ljudi razvijaju karakteristike citrulinemija tipa II odraslih.
Ovaj tip citrulinemije se prvenstveno javlja u japanskom stanovništvu, gdje se, prema procjenama, javlja kod jedne od 100.000 do 230.000 osoba. Tip II je također zabilježen kod ljudi iz populacija [Azija|[istočne Azije]] i Bliskog Istoka. Za tip II citrulinemije odgovorna je mutacija u genu SLC25A13. Ovaj gen kodira sintezu protein citrina, koji inače prebacuju određene molekule u i od mitohondrija. Ove molekule su neophodni za odvijanje ciklusa ureje, a također su uključene i u građu proteina i nukleotidaa. Mutacija u SLC25A13 obično sprečava proizvodnju funkcionalnog citrina, koji inhibira ciklusa ureje i remeti proizvodnju proteina i nukleotida. To rezultira nagomilavanjem amonijaka i ostalih toksičnih supstanci, što dovodi do simptoma citrulinemije tipa II. Istraživači su otkrili da mnogo novorođenčadi s neonatalnom intrahepatnom holestazom imaju iste mutacije u SLC25A13 genu kao odrasle osobe s citrulinemijom tipa II.
Tretman[uredi | uredi izvor]
Postoji više načina liječenja. Dijeta sa malo proteina se provodi za minimiziranje proizvodnje amonijaka. Uklanjanju amonijaka iz krvi pomažu arginin, natrijev benzoat i natrijev fenilacetat. Kada dođe do kritične razine, za uklanjanje amonijaka iz krvi može koristiti i dijaliza.
U nekim slučajevima, bila je uspješna i transplantacija jetre.[5]
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Hall J. E., Guyton A. C. (2006): Textbook of medical physiology, 11th edition. Elsevier Saunders, St. Louis, Mo, ISBN 0-7216-0240-1.
- ^ Laidler K. J. (1978): Physical chemistry with biological applications. Benjamin/Cummings, Menlo Park, ISBN 0-8053-5680-0.
- ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.
- ^ Freedberg, et al. (2003): Fitzpatrick's dermatology in general medicine, 6th Ed. McGraw-Hill, ISBN 0-07-138076-0.
- ^ Yazaki M et al.: First two cases of adult-onset type II citrullinemia successfully treated by deceased-donor liver transplantation in Japan.