Izvorni kôd stranice Gradiška

{{Drugo značenje}}
{{Infokutija naselje u BiH
| ime                        = Gradiška
| drugo_ime                  = 
| službeno_ime               = Grad Gradiška
| naselje_vrsta              = Grad
| slika                      = {{multiple image
| total_width              = 300
| border                   = infobox
| perrow                   = 1/2/2
| caption_align            = center
| image1                   = Dvoranaservitium.jpg
| image2                   = Gradiska.jpg
| image3                   = Gradiska2013.jpeg
| image4                   = Savski most u Gradišci.JPG
| image5                   = Zdravofest Gradiška.jpg
}}
| slika_veličina             = 
| slika_alt                  = 
| slika_opis                 = Panorama Gradiške
| slika_zastava              = 
| zastava_alt                = 
| slika_grb                  = Грб Градишке.svg
| grb_alt                    = 
| etimologija                =            
| nadimak                    = 
| moto                       = 
| slika_karta                = Gradiška municipality.svg
| karta_alt                  = 
| karta_opis                 = Grad Gradiška u Bosni i Hercegovini
| koordinate                 = {{coord|45|08|N|17|15|E|type:city|display=inline,title}}
| entitet                    = [[Republika Srpska]]
| osnovan                    = 
| osnivač                    = 
| sjedište                   = 
| gradonačelnik              = [[Zoran Adžić]]<ref>{{cite web |url=http://www.gradgradiska.com/gradonacelnik/ |title= Gradonačelnik |website=Grad Gradiška |access-date= 30. 7. 2021}}</ref>
| gradonačelnik_stranka      = [[SNSD]]
| površina_naselja           = 9.18
| površina_grada             = 761.62
| površina_fusnote           = <!-- <ref> </ref> -->
| površina_bilješka          = 
| nadmorska_visina           = 
| visina_fusnote             = <!-- <ref> </ref> -->
| najveća_visina             = 
| najveća_visina_vrh         = 
| najmanja_visina            = 
| najmanja_visina_vrh        = 
| stanovništvo_datum         = [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.|2013]]
| stanovništvo_fusnote       = <!-- <ref> </ref> -->
| stanovništvo_naselje       = 14368
| stanovništvo_naselje_izvor = 
| stanovništvo_grad          = 51727
| stanovništvo_grad_izvor    = 
| stanovništvo_demonim       = 
| poštanski_broj             = 78 400
| pozivni_broj               = (+387) 51
| matični_broj_naselja       = 206156<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date=24. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305101405/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref>
| matični_broj_grada         = 20125
| veb-sajt                   = {{URL|http://www.gradgradiska.com/}}
| fusnote                    = 
}}
'''Gradiška''' (prije '''Bosanska Gradiška''') jest [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|grad]] i [[naseljeno mjesto]] na sjeverozapadnom dijelu [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] (u regiji [[Bosanska krajina]]). Zahvata [[Lijevče polje]] i [[Potkozarje]], s površinom od 761,62&nbsp;km<sup>2</sup>. Na sjeveru graniči s općinama [[Nova Gradiška]] i [[Novska]] u [[Hrvatska|Hrvatskoj]] uz rijeku [[Sava|Savu]] u dužini od 40&nbsp;km, na istoku graniči s općinom [[Srbac]], na jugu najvećim dijelom s [[Laktaši]]ma i djelimično s [[Banja Luka|Banjom Lukom]], a na zapadu i jugozapadu s [[Kozarska Dubica|dubičkom]] i [[prijedor]]skom općinom.

== Historija ==
Gradiška se prema pisanim dokumentima, prvi put pominje prije nešto više od 700 godina i to pod nazivom Gradiški Brod. Međutim, život na prostorima sadašnjeg grada, u bližoj i široj okolini, datira još od prethistorijskog doba.

''Gradiskia'', ''Gradisthue'','' Gradiscia'' su nazivi na [[latinski jezik|latinskom jeziku]] koji potiču iz [[srednji vijek|Srednjeg vijeka]]. Nakon osnivanja [[Nova Gradiška|Nove Gradiške]] (Noe Gradisca) [[1784]]. godine, naziv Alt Gradisca ili Vtero Gradisca (Stara Gradiška) se upotrebljava za naselje na lijevoj obali [[sava|Save]], dok desna obala Save dobija ime Gradisca Turcicum (Turska Gradiška). Kasnije se ovaj grad naziva i Berbir po istoimenoj osmanskoj tvrđavi koja je tu sagrađena. Samo ime Gradiška podsjeća na neki grad, građenje, građevinu ili slično. Poznati osmanski putopisac iz [[17. vijek]]a Evlija Čelebija, opisujući ovo mjesto u to vrijeme kaže da ''Gradiška na bosanskom jeziku znači mali grad''. Austougarske vlasti uvode službeni naziv Bosanska Gradiška [[1882]]. godine.

=== Prethistorijsko doba ===
U prethistorijsko doba ovaj kraj je bio naseljen i prije dolaska [[Rimljani|Rimljana]], a dokaz za to su arheološka nalazišta i brojni pronađeni predmeti. O bogatstvu ovog kraja šumskim blagom u prošlosti govore današnji nazivi brojnih sela i naselja: [[Liskovac (Gradiška)|Liskovac]], [[Dubrave]], [[Topola]], [[Lipovača]], [[Kruškik]], [[Brezik]], [[Bukvik]], [[Vrbaška]], [[Vrbovljani]], [[Dubovac]] i sl., dok drugi nazivi govore o čestim poplavama Save i njenih pritoka: [[Dolina]], [[Polij]], [[Liman]], [[Čatrnja (Gradiška)|Čatrnja]], [[Greda]], [[Jame]], [[Mokrice]] i dr. Nekadašnjim stanovnicima su šume služile za lov, a drvo im je bilo potrebno za gradnju građevina i utvrđenja, te čamaca i većih plovila. Sistematska istraživanja na ovom lokalitetu su započela krajem [[19. vijek]]a, a [[Donja Dolina]] je najstarije i najpoznatije arheološko nalazište na ovom području. Donja Dolina je postala poznata širom [[Evropa|Evrope]] zahvaljujući eminentnim austrijskim znanstvenicima češkog porijekla Franji Fijali i Ćiri Truhelki. Veliki drveni čamac iskopan je u jednom komadu, star 3.000 godina, kao i brojni drugi predmeti nađeni u grobnicama i sojnicama. Sve se ovo čuva u [[Zemaljski muzej|Zemaljskom muzeju]] u [[Sarajevo|Sarajevu]], a dosta alata, oružja i posuđa iz Donje Doline nalazi se i u muzejima u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] i Gradišci.

=== Rimsko doba ===
U doba [[Rimljani|Rimljana]] na mjestu sadašnjeg grada nalazilo se naselje ''Municipium Servicium'', koje je bilo važna raskrsnica puteva prema istoku i jugu [[Balkan]]a, odnosno pristanište za riječnu rimsku flotu što dovoljno govori o strateškom značaju naselja u to vrijeme. Ono se početkom nove ere spominje pod imenima ''Servitium'', ''Serviti'', ''Serbitio'' i slično.

=== Srednji vijek ===
Oko [[1330]]. godine Gradiška se spominje kao slobodna varoš. U srednjem vijeku Gradiška je imala veliki značaj kao mjesto prelaska preko rijeke [[Sava|Save]].

=== Osmanlijsko doba ===
Historičari se slažu, da je između [[1535]]. i [[1537]]. godine Gradiška konačno mogla potpasti pod [[Osmanlijsko carstvo|osmansku vlast]]. Osmanlije su se na ovim prostorima zadržale sve do [[Historija Bosne i Hercegovine|austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine]] [[1878]]. godine. 
Već [[1532]]. godine osmanska vlast kod Kobaša uspostavlja mostobran za svoja daljnja osvajanja u pravcu sjevera. [[Stjepan Berislavić]], krupni feudalac u to vrijeme prelazi na stranu [[Osmanlije|Osmanlija]] i postaje osmanski [[vazal]] gdje nastavlja da vlada nad svojim posjedima, ali pod uvjetima da priznaje novu vlast i pomaže prilikom ratnih operacija. [[1535]]. godine se navodi u jednom zapisu da je požeški župan Đuro Banfina imenovan za upravnika tvrđave Gradiška, koju je zatim utvrdio i naoružao i da se branio od Osmanlija. U tekstu se dalje navodi da je nešto kasnije tvrđava napadnuta te da su ''"Turci posla imali dok su je pridobili i od ljutosti sa zemljom sravnili."   ''  Mada, prema nekim drugim izvorima Gradiška je te godine pala pod osmanlijsku vlast. Vojnu akciju je poveo bosanski [[sandžak-beg]] [[Gazi Husrev-beg]] [[1535]]. godine gdje je također učestvovao i sultanov vazal [[Stjepan Berislavić]]. Tom prilikom je došlo do sukoba između njih, koji se završio bijegom Stjepana Berislavića. Nakon toga u kratko vrijeme čete Gazi Husrev-bega su zauzele njegove gradove Kobaš, Brod, Gradišku i druga mjesta, što znači da je Gradiška sa susjednim mjestima došla vjerovatno 1535. (definitivno 1537.) pod osmansku vlast. Narod se iz tih krajeva iseljavao u [[Hrvatska|Hrvatsku]], [[Slovenija|Sloveniju]], a neki čak i u [[Austrija|Austriju]] i [[Mađarska|Mađarsku]]. Od onih koji su ostali jedan znatan dio prihvata [[islam]]. Masovna islamizacija je bila dio društvenih procesa u Bosni toga doba, a na području Gradiške posebno je bila izražena na području [[Cernik]]a{{dn}}. Zagrebački [[biskup]] Simun navodi da je u to vrijeme 40.000 katoličkih starosjedilaca primilo islam. Iz ovih podataka može se zaključiti da je stanovništvo prihvatilo novu vlast. Smatra se da je tome vjerovatno doprinjelo nasilje domaćih feudalaca prije dolaska Osmanlija, ali također i garancija Osmanlija za miran i siguran život. Seljaci su uživali u sigurnosti, bilo je više mira i reda nego ranije. Obaveze i davanja nisu bili tako teški kao ranije. Nije bilo pljački i pustošenja, nestalo je stalnih sukoba između domaćih [[feudalac]]a, sve dok [[Osmanlijsko carstvo]] nije počelo da slabi, negdje  sredinom [[17. vijek]]a. 
  
Historijski dokumenti [[1553]]. godine spominju Gradišku i u kontekstu, kad ju je upravitelj [[Sisak|Siska]] [[Petar Erdedi]] spalio do temelja. Ovo isto su učinili [[1600]]. godine i [[Slavonija|slavonski]] pljačkaši, braća Marko i Mato Lapsanović. 
[[17. vijek]] je period kad je ratna aktivnost bila smanjena, a vjerska tolerancija bila veća. Ne treba zaboraviti da je [[Mehmed II]] (1451-1481), poslije zauzimanja Bosne, izdao ferman franjevcima Bosne Srebrene da mogu nesmetano obavljati vjerske aktivnosti. Prema izvještaju Tome Ivkovića iz [[1630]]. godine [[franjevci]] iz [[Visoko]]g, sasvim neometani od osmanskih vlasti, obavljaju crkvenu upravu u Gradišci, a fra Mirijan Marović navodi da [[1665]]. godine u Gradišci pored muslimanskih ima i 200 kršćanskih kuća.

=== Austrougarsko doba ===
Od [[1878]]. do [[1918]]. Godine je Gradiska pripadala Austrougarskoj.

=== Dvadeseti vijek ===
Jedno od najvećih naselja u Gradišci je [[Orahova]] sa 4.500 stanovnika (99% Bošnjaci). Orahova je nastala 1860. godine, kada su se doselili Bošnjaci protjerani iz Srbije zbog svoje vjere. Za vrijeme [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] stanovništvo je protjerano, ali nakon [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] stanovništvo se vratilo u svoje naselje.

== Geografija ==
Na području grada živi oko 52.000 stanovnika, a u naseljenom mjesto oko 14.000. Grad ima 69 naseljenih mjesta i 53 [[mjesna zajednica|mjesne zajednice]]. Najveća naseljena mjesta su [[Nova Topola (Gradiška)|Nova Topola]], [[Gornji Podgradci]], [[Orahova]] i [[Turjak]]. Cijelo područje grada je elektrificirano, a u završnoj fazi je telefonizacija seoskog područja. Sva sela su povezana sa središtem grada autobuskim linijama, a iz Gradiške se svakodnevno održavaju autobuske linije prema [[Banja Luka|Banjoj Luci]], [[Beograd]]u, [[Novi Sad|Novom Sadu]], [[Subotica|Subotici]], [[Sarajevo|Sarajevu]] i drugim mjestima. Gradiška je udaljena od Banja Luke 50 km, te od [[Zagreb]]a 130 km. Putnu mrežu čini 700 km lokalnih i regionalnnh puteva, te 90 km magistralnih puteva, koji preko Gradiške vode prema istočnom djelu Bosne i Hercegovine i Banjoj Luci, a na sjever prema Srednjoj i Zapadnoj Evropi.
U Gradišci se nalazi i jedan od najznačajnijih međunarodnih graničnih prijelaza u Bosni i Hercegovini za putnički i teretni [[saobraćaj]].

Pored rijeke [[Sava|Save]], koja je u ovom području plovna, ovaj kraj je bogat i brdskim rijekama, od kojih su najveće [[Vrbaška]], [[Jablanica (rijeka)|Jablanica]], [[Jurkovica]] i [[Lubina]].

Gradiška je smještena na nadmorskoj visini od 92 m, plodna lijevčanska ravnica je na prosječnoj nadmorskoj visini od 110 m, a pojedina sela u brdskom području i do 300 m.

Povoljni klimatski kontinentalni uslovi i geografski položaj, veliko šumsko bogatstvo planine [[Kozara|Kozare]] i [[Prosara|Prosare]], plodno Lijevče polje i dijelovi [[Posavina|Posavine]], pogodno brežuljkasto obradivo zemljište, nalazišta kamena dijabaza, bogato nalazište mermera u Prosari, plovnost rijeke [[Sava|Save]] i druge pogodnosti, uticale su na razvoj brojnih oblasti privređivanja, a prvenstveno primarne poljoprivredne proizvodnje, prehrambene i drvne industrije kao i drugih privrednih grana.

== Stanovništvo ==
{{Glavni|Demografija Gradiške|Spisak naseljenih mjesta u gradu Gradiški}}

=== Nacionalni sastav stanovništva – grad Gradiška ===
{{Stanovništvo BiH
| naslov_tabele            = Sastav stanovništva
| ime_naseljenog_mjesta    = Gradiška
| vrsta_naseljenog_mjesta  = grad
| maticni_broj             = 20125
| admin_godina             = 2013
| g2013_izvor              = <ref name="popis2013nm">{{cite web|title=Popis 2013 BiH – Stanovništvo prema etničkoj/nacionalnoj pripadnosti i spolu, po naseljenim mjestima|url=http://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/Knjiga2/BOS/K2_T2-2_B.xlsx|work=popis.gov.ba|access-date=19. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170919132628/http://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/Knjiga2/BOS/K2_T2-2_B.xlsx|archive-date=19. 9. 2017}}</ref>
| g1991_izvor              = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991.">{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nacionalni-sastav-stanovnistva-po-naseljenim-mjestima-bilten-234.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991.(str. 20/21) |work=fzs.ba |access-date= 26. 11. 2015}}</ref>
| g1981_izvor              = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.">{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 26. 11. 2015}}</ref>
| g1971_izvor              = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.">{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 26. 11. 2015}}</ref>
| g2013_ukupno             = 51727
| g2013_bosnjaci           = 7580
| g2013_srbi               = 41863
| g2013_hrvati             = 826
| g2013_bosanci            = 26
| g2013_romi               = 395
| g2013_muslimani          = 119
| g2013_bosanciihercegovci = 14
| g2013_albanci            = 30
| g2013_jugosloveni        = 76
| g2013_ukrajinci          = 111
| g2013_crnogorci          = 29
| g2013_slovenci           = 14
| g2013_pravoslavci        = 6
| g2013_makedonci          = 4
| g2013_nisu_izjasnili     = 416
| g2013_nepoznato          = 43
| g1991_ukupno             = 59974
| g1991_muslimani          = 15851
| g1991_srbi               = 35753
| g1991_hrvati             = 3417
| g1991_jugosloveni        = 3311
| g1981_ukupno             = 58095
| g1981_muslimani          = 13026
| g1981_srbi               = 32825
| g1981_hrvati             = 3544
| g1981_jugosloveni        = 7638
| g1981_slovenci           = 31
| g1981_crnogorci          = 57
| g1981_albanci            = 70
| g1981_madjari            = 12
| g1981_romi               = 232
| g1981_makedonci          = 12
| g1971_ukupno             = 53581
| g1971_muslimani          = 12688
| g1971_srbi               = 35038
| g1971_hrvati             = 4415
| g1971_jugosloveni        = 415
| g1971_slovenci           = 25
| g1971_crnogorci          = 61
| g1971_albanci            = 56
| g1971_madjari            = 10
| g1971_romi               = 29
| g1971_makedonci          = 5
}}

=== Nacionalni sastav stanovništva – naseljeno mjesto Gradiška ===
{{Stanovništvo BiH
| naslov_tabele            = Sastav stanovništva
| ime_naseljenog_mjesta    = Gradiška
| vrsta_naseljenog_mjesta  = naseljeno mjesto
| maticni_broj             = 206156
| admin_godina             = 2013
| g2013_izvor              = <ref name="popis2013nm" />
| g1991_izvor              = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991." />
| g1981_izvor              = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981." />
| g1971_izvor              = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971." />
| g2013_ukupno             = 14368
| g2013_bosnjaci           = 2408
| g2013_srbi               = 11122
| g2013_hrvati             = 294
| g2013_bosanci            = 19
| g2013_romi               = 34
| g2013_muslimani          = 75
| g2013_bosanciihercegovci = 12
| g2013_albanci            = 29
| g2013_jugosloveni        = 38
| g2013_ukrajinci          = 17
| g2013_crnogorci          = 14
| g2013_slovenci           = 5
| g2013_pravoslavci        = 3
| g2013_makedonci          = 3
| g2013_nisu_izjasnili     = 214
| g2013_nepoznato          = 16
| g1991_ukupno             = 16841
| g1991_muslimani          = 7188
| g1991_srbi               = 6502
| g1991_hrvati             = 781
| g1991_jugosloveni        = 1788
| g1981_ukupno             = 13475
| g1981_muslimani          = 5033
| g1981_srbi               = 4251
| g1981_hrvati             = 730
| g1981_jugosloveni        = 3218
| g1981_slovenci           = 20
| g1981_crnogorci          = 29
| g1981_albanci            = 44
| g1981_madjari            = 4
| g1981_romi               = 42
| g1981_makedonci          = 9
| g1971_ukupno             = 9585
| g1971_muslimani          = 5377
| g1971_srbi               = 2911
| g1971_hrvati             = 808
| g1971_jugosloveni        = 306
| g1971_slovenci           = 14
| g1971_crnogorci          = 12
| g1971_albanci            = 25
| g1971_madjari            = 3
| g1971_romi               = 9
| g1971_makedonci          = 2
}}

== Privreda ==
Zahvaljujući [[prirodni resursi|prirodnim resursima]] u proteklim decenijama ostvaren je uspješan privredni rast i razvoj. [[Ekonomija|Ekonomska]] osnova je stalno jačana izgradnjom novih privrednih i infrastrukturnih objekata, povećanjem proizvodnje i izvoza na strana [[tržište|tržišta]].

Male [[zanat]]ske [[radionica|radionice]], prerastale su u savremene [[fabrika|fabrike]], a na resursima velikog šumskog bogatstva [[Kozara|Kozare]] i [[Prosara|Prosare]], te plodnih oraničnih površina Lijevče polja i Potkozarja, izgrađeni su prerađivački kapaciteti u [[industrija|industriji]] namještaja, drvnoj, poljoprivrednoj i prehrambenoj industriji. Uporedo su razvijana i preduzeća u ostalim privrednim granama, a posebno u metalnoj i tekstilnoj industriji, mašinogradnji, građevinarstvu, trgovini te proizvodnji elektro-materijala i plastike.

Privredni razvoj industrijskih preduzeća uspješno je pratio i razvoj komunalnih i uslužnih djelatnosti. U proteklih 50 godina izgrađen je cjelokupni privredni potencijal, stambeni fond, te infrastrukturni objekti, sa tendencijom stalne dogradnje. U privredi grada Gradiške, zaposleno je 6.000 radnika, a u vanprivrednim oblastima oko 2.000. Osnovni nosioci privrednih aktivnosti su državna preduzeća. U toku je proces transformacije državnog kapitala. U odnosu na [[Rat u Bosni i Hercegovini|prijeratni]] period dostignut je nivo industrijske proizvodnje od 25%. Na području grada posluje preko 600 privatnih preduzeća i više od 1.400 privatnih radnji. Većina aktivnosti privatnog sektora usmjerena je na područje [[trgovina|trgovine]] i [[ugostiteljstvo|ugostiteljstva]], a manji broj u nekim od proizvodnih djelatnosti.

== Kultura ==
Osnovni nosilac kulturnih zbivanja u Gradišci je [[Dom kulture]], koji pruža uslove za rad Narodne biblioteke "[[Jovan Dučić]]" koja raspolaže sa preko 30.000 naslova klasične i stručne literature. U Domu kulture radi Gradski ženski hor koji je svoj višegodišnji rad krunisao sa nekoliko visokih priznanja, KUD "Kolovit" te Amatersko pozorište mladih "Anastasija". U zgradi Doma kulture su sjedišta i drugih nosioca aktivnosti kao što su: Narodni univerzitet, Udruženje književnika, Udruženje likovnih umjetnika, te društva "Prosvjeta", "Sokolsko društvo", "Dobrotvor" i "Kolo srpskih sestara".

Na području grada, [[Srpska pravoslavna crkva]] je organizovana u 10 [[parohija]], u kojima je izgrađeno 12 hramova i 10 kapela. Najveći je Hram Pokrova Presvete Bogorodice u Gradišci čija je izgradnja započela [[1965]]. godine i trajala do [[1973]]. godine. Najstarija [[crkva]] je u selu Romanovcima, Hram svetog Nikole, izgrađen prije 400 godina. U njemu se 1904. godine vjenčao [[Petar Kočić]].

Za vrijeme [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] [[Srbi|srpske]] vlasti su porušile sve islamske vjerske objekte i značajan dio rimokatoličkih, od kojih su mnogi bili i značajni kulturno-historijski objekti. Na području grada Gradiške u kampanji etničkog čišćenja, koju su sprovodile tadašnje srpske vlasti srušeni su ili oštećeni sljedeći vjerski objekti: gradska [[džamija]] u Gradišci, rimokatolička [[kapela]] u selu Bukvik, područne rimokatoličke crkve u selima Čatrnja i Mačkovac, džamije u Orahovi i Rovinama, te [[samostan]] u [[Nova Topola (Gradiška)|Novoj Topoli]].

=== Nacionalni spomenici ===
{{Glavni|Spisak nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine u Gradišci}}

== Sport ==
Najznačajni sportski klub je [[Fudbalski klub "Kozara"]], koji se takmičio u [[Premijer liga BiH|Premijer ligi BiH]]. Pored ovog kluba postoji još 25 registrovanih fudbalskih klubova koji se takmiče u nižim rangovima. Pored fudbalskih u gradu postoje dva rukometna kluba, dva košarkaška, dva odbojkaška, kuglaški, šahovski i četiri karate kluba.

== Poznate ličnosti ==
* [[Atif Dudaković]], general
* [[Safet Halilović]], političar
* [[Radenko Milak]], slikar
* [[Zvjezdan Misimović]], nogometaš
* [[Marko Marin]], nogometaš
* [[Vasa Čubrilović]], historičar i političar
*[[Enver Šiljak]], narodni heroj Jugoslavije<ref>{{Cite journal|date=5. 11. 1946.|title=„Služben list FNRJ 89/46"|url=http://www.slvesnik.com.mk/Issues/23E7698DF3FB4D7FBB3FBEA9D2A6A547.pdf|journal=www.slvesnik.com.mk|access-date=8.12.2021}}</ref>

== Također pogledajte ==
* [[Džamije u Gradišci]]

== Reference ==
{{refspisak|2}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Gradiška}}
* [http://www.gradgradiska.com/ Zvanični veb-sajt grada Gradiške]

{{Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}}
{{Grad Gradiška}}
{{Sava}}

{{Poluzaštita}}

[[Kategorija:Gradiška|*]]
[[Kategorija:Općine Bosne i Hercegovine]]
[[Kategorija:Općine Republike Srpske]]