Izvorni kôd stranice Göbekli Tepe

[[File:Fertile crescent Neolithic B circa 7500 BC.jpg|thumb|Područje [[Plodni polumjesec|Plodnog polumjeseca]], oko 7500 pne, sa glavnim nalazištima.]]
'''Göbekli Tepe''' je arheološko nalazište, oblika malog uzvišenja, visina 15 m i prečnika oko 300 m, u [[Turska|turskoj]] pokrajini [[Anadolija]].<ref name="ArchMag"/> Prvi put je registrovan 1963. god. prilikom probnih ispitivanja, a sistematski je istražen 1993. god, pod rukovodstvom [[Klaus Schmidt|Klausa Schmidta iz Njemačkog arheološkog instituta]].

Nalazi potiču iz dva perioda. U prvom, koje se datira u [[Predkeramički neolit A]], oko 10000 - 8000. p. n. e, nalazište je služilo vjerovatno u društvene odnosno ritualne svrhe. Više od 200 T- [[kamen]]ih stubova, najstarijih svjetskih [[megalit]]skih struktura, podignuto je u oko 20 krugova. Svaki stub je visok oko 6 m. i težak do 10 tona. Procjenjuje se da je bilo potrebno oko 500 osoba da ga premjeste sa udaljenost 100–500 m. Zabodeni su u stjenovito tlo, bez mogućnosti rušenja ili vađenja. 
[[File:Gobekli Tepe 2.jpg|mini|desno|Stub iz stratuma III sa reljefom životinja: [[goveče]], [[lisica]], i [[labud]]]]
U drugom periodu, koji pripada [[Predkeramički neolit|Predkeramičkom neolitu B]], stubovi su manjih dimenzija i stoje u pravougaonim prostorijama sa podom od polirane mineralne (kalcijum) podloge. Mnogi detalji megalitskih struktura su još nejasni. Od 2018. god nalazi se na [[UNESCO]]-ovoj Listi svjetske baštine.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1572|title=Göbekli Tepe|last=Centre |first=UNESCO World Heritage|website=whc.unesco.org|access-date=1. 7. 2018}}</ref><ref name=gebekli>{{Cite web |url=https://whc.unesco.org/en/list/1572 |title= Göbekli Tepe |work= UNESCO: Svjetska baština |access-date= 19. 1. 2023}}</ref>
{{Infokutija Svjetska baština
| SB             = Göbekli Tepe
| zvanični_naziv = 
| slika          = Göbekli Tepe, Urfa.jpg
| veličina_slike = 
| opis           = 
| dio            = 
| sadrži         = 
| lokacija       = {{flag|Turska}}
| kriterij       = i, ii, iv
| ID             = 1572
| koordinate     = 
| godina         = 2018. 
| proširenja     = 
| ugroženost     = 
| površina       = 461 ha
| tampon-zona    = 
| veb-sajt       = <ref>[https://whc.unesco.org/en/list/1572]</ref>
| locmapin       = 
| opis_karte     = 
| širina_karte   = 
| reljef         = <!-- "1" za refeljnu kartu ako je dostupna -->
| dijete         = <!-- "yes" ako je ova infokutija unutar neke druge -->
| ugrađeno       = <!-- za ugrađivanje druge infokutije unutar ove -->
}}

== Tumačenja == 
I ako nalazište formalno pripada dobu ranog [[neolit]]a, tragovi domesticiranih biljaka i životinja nisu pronađeni. Stanovnici su vjerovatno bili lovci i skupljači koji su tokom godine živjeli u okolnim naseljima.<ref>[https://tepetelegrams.wordpress.com/2017/06/01/cooperative-action-of-hunter-gatherers-in-the-early-neolithic-near-east-a-view-from-goebekli-tepe/ Oliver Dietrich - Zajedničko djelovanje lovaca -skupljača u ranom neolitu na Bliskom istoku - Pogled na  Göbekli Tepe]</ref>

Prema arheologu [[Klaus Schmidt|Klausu Schmidtu]] Göbekli Tepe je najstarije svetilište, otkriveno bilo gdje u svijetu<ref name="ArchMag">{{cite web| url=http://www.archaeology.org/0811/abstracts/turkey.html| title=Klaus Schmidt - Prvi hram na svijetu| work=Arheološki magazin| date=2008| access-date=13. 12. 2019| archive-date=29. 3. 2012| archive-url=https://web.archive.org/web/20120329113052/http://www.archaeology.org/0811/abstracts/turkey.html| url-status=dead}}</ref>. Bio je hodočašće, katedrala na brdu, za stanovništvo u krugu od 150&nbsp;km. U tom radijusu nađena su mala uzvišenja, takođe sa T-stubovima manjih dimenzija. Bila su to društveno - ritualna mjesta lokalnog karaktera. Ostaci dijelova divljih životinjskih vrsta, pronađeni u bliskoj okolini, potvrda su žrtvovanja životinja u obredne svrhe. Hram je bio kultni centar smrti, a isklesane životinje na stubovima su bile zaštita. Moguće je da je podizan, između ostalog, u čast prvih domesticiranih vrsta [[Pšenica|pšenice]].

Pronađene su i brojne čovjekolike figure. Početkom 8-og milenijuma, pojavom agrikulture i domaćih životinja kompleks je izgubio važnost.

O važnosti ovog otkrića, zbog činjenice da su ga izgradili [[lov]]ci-skupljači prije [[Neolitska revolucija|neolitske revolucije]] govore dvije izjave. Istraživač lokaliteta Klaus Schmidt izjavio je: ''Najprije dolazi hram, a onda grad''. [[Ian Hodder]] sa Stanford Univerziteta rekao je: ''Göbekli Tepe mijenja sve''.<ref name="ArchMag"/><ref>{{cite web|url=http://www.newsweek.com/turkey-archeological-dig-reshaping-human-history-75101|title=Turkey: Archeological Dig Reshaping Human History|author=|date=18. 2. 2010|website=Newsweek}}</ref>
== Reference ==
{{Refspisak}}
== Vanjski linkovi ==
* [http://www.dainst.org/projekt/-/project-display/21890 Zvanična stranica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191003105010/https://www.dainst.org/projekt/-/project-display/21890 |date=3. 10. 2019 }}
* [https://sketchfab.com/3d-models/gobekli-tepe-5a4d25c355ff48d59ab76c36812b9cf3 3D model] 
{{Commonscat|Göbekli Tepe}}

[[Kategorija:Neolitski arheološki lokaliteti]]
[[Kategorija:Svjetska baština u Turskoj]]