Izvorni kôd stranice Međunarodni aerodrom Tuzla

{{Infokutija aerodrom
| ime             = Međunarodni aerodrom Tuzla
| izvorno ime     = 
| izvorno ime-a   = 
| izvorno ime-r   = 
| slika           = Tuzla International Airport Logo.png
| slika-širina    =  
| opis            = 
| IATA            = TZL
| ICAO            = LQTZ
| vrsta           = Civilni/Vojni
| vlasnik-operator= Direkcija za civilnu avijaciju Bosne i Hercegovine
| vlasnik         = Vlada TK 
| operator        = 
| grad            = 
| hub             = [[Wizz Air]]
| lokacija        = [[Dubrave Gornje]], [[Živinice]], [[Bosna i Hercegovina]]
| izgrađen        =
| upotreba        =
| visina-m        = 239 m
| koordinate      = {{Coor dms|44|27|31.16|N|18|43|29.22|E|type:airport}}
| website         = {{URL|tuzla-airport.ba}}
| metar-visina    = 
| metar-r     = 
| r1-broj     = 09/27
| r1-dužina-m = 2.485
| r1-površina = Asfalt
| r2-broj     =
| r2-dužina-m = 
| r2-površina = 
| h1-broj         = 
| h1-dužina-m     = 
| h1-površina     = 
| h2-broj         = 
| h2-dužina-m    = 
| h2-površina     = 
| stat-god        = 
| stat1-naziv     = 
| stat1-podatak   = 
| stat2-naziv     = 
| stat2-podatak   = 
| fusnota         = 
}}
'''Međunarodni aerodrom Tuzla'''<ref name=":0" /> {{aerodrom kodovi|TZL|LQTZ}}<ref>[http://tuzla-airport.ba/bs/osnovne-karakteristike-aerodroma/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150609040410/http://tuzla-airport.ba/bs/osnovne-karakteristike-aerodroma/|date=9. 6. 2015}} Osnovne karakteristike aerodroma. (n.d.). Pristupljeno 31. 5. 2015.</ref> jest [[aerodrom]] u naseljenom mjestu [[Dubrave Gornje]], [[Živinice|Grad Živinice]],<ref name=":0">[http://bizreg.pravosudje.ba/pls/apex/f?p=183:13:6050232018269937::NO:RP,13:P13_P_POS_ID,P13_XMBS,P13_NAZIV:21107161,1-9924,\Javno%20preduze%C4%87e%20%22ME%C4%90UNARODNI%20AERODROM%20TUZLA%22%20%20dru%C5%A1tvo%20sa%20ograni%C4%8Denom%20odgovorno%C5%A1%C4%87u%20\] Registar privrednih subjekata u Bosni i Hercegovini</ref> 15&nbsp;km<ref>[https://www.google.ba/maps/dir/Tuzla/Tuzla+International+Airport,+Dubrave+Gornje+75273/@44.4984037,18.650661,13z/data=!3m1!4b1!4m13!4m12!1m5!1m1!1s0x475ead03ad64e779:0xa667fa80a17fd8cb!2m2!1d18.6734688!2d44.5374611!1m5!1m1!1s0x47594c4b0e3a1a63:0x6472d67618d01548!2m2!1d18.724667!2d44.458629?hl=en] Google Maps. Directions: Tuzla-Međunarodni aerodrom Tuzla</ref> udaljenom od [[Tuzla|Tuzle]], [[Bosna i Hercegovina]]. Aerodrom je civilni, ali služi i kao vojna baza. Jedan je od četiri međunarodna aerodroma u Bosni i Hercegovini.

Posljednjih godina, aerodrom je doživio ekspanziju po broja putnika te se trenutno svrstava kao drugi najprometniji aerodrom u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], iza [[Međunarodni aerodrom Sarajevo|Međunarodnog aerodroma Sarajevo]]. Aerodrom je poznat i kao centar za niskobudžetne (''low cost'') avio kompanije, kojeg koriste putnici iz BiH kao i iz susjednih država, Hrvatske i Srbije.

== Historija ==

Međunarodni aerodrom Tuzla je do [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] bio najveći vojni aerodrom [[Ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana SFRJ|Ratnog vazduhoplovstva i protivvazdušne odbrana SFRJ]]. Stavljen je pod kontrolu snaga Ujedinjenih nacija 1992. Od 1996. pa nadalje, postao je glavno čvorište za [[SFOR|Snage stabilnosti]]. [[Tuzlanski kanton]] pretvorio je Aerodrom Tuzla u civilni aerodrom 1998. Međunarodni aerodrom Tuzla je zvanično otvoren za civilni saobraćaj 10. oktobra 1998. Od 2011. na Međunarodni aerodrom Tuzla slijeću avioni niskobudžetne mađarske aviokompanije [[Wizz Air]]. U junu 2015. niskobudžetni operater [[Wizz Air]] je otvorio svoju bazu na Međunarodnom aerodromu Tuzla i stacionirao jedan [[Airbus A320]].<ref>{{cite web|url=http://www.exyuaviation.com/2015/06/wizz-air-opens-tuzla-base.html|title=EX-YU Aviation News: Wizz Air opens Tuzla base|website=www.exyuaviation.com|access-date=1. 8. 2016}}</ref> Time je broj destinacija [[Wizz Air]]-a iz Tuzle porastao na devet, a broj sedmičnih polijetanja na 22 u toku ljetnog reda letenja.[[Wizz Air]] je 12.09.2023 zatvorio bazu ali je nastavio da leti na tri destinacije.

== Zgrada terminala ==
[[Datoteka:Tuzla Airport Passport Control.jpg|mini|Prostor za kontrolu pasoša]]
Zgrada putničkog [[terminal]]a, izgrađena 1998, pruža kapacitet od 350 putnika po satu. Vlada Tuzlanskog kantona je u decembru 2015. budžetom za 2016. namjenila oko 2 miliona KM za rekonstrukciju i proširenje postojećeg putničkog terminala i izgradnju manjeg teretnog terminala sa skladištima i hladnjačama.<ref>{{cite web|url=http://www.biznis.ba/politika/53138-2-miliona-km-za-izgradnju-zgrade-terminala-na-tuzlanskom-aerodromu.html|title=Biznis.ba - 2 miliona KM za izgradnju zgrade terminala na Tuzlanskom aerodromu|access-date=1. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304212621/http://www.biznis.ba/politika/53138-2-miliona-km-za-izgradnju-zgrade-terminala-na-tuzlanskom-aerodromu.html|archive-date=4. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> Pored toga, Vlada je namjenila blizu 500 hiljada KM za izgradnju sistema prilazne rasvjete (ALS).<ref>{{cite web|url=http://bportal.ba/medunaroni-aerodrom-tuzla-u-ovoj-godini-ocekuje-se-veci-broj-putnika/|title=Međunaroni aerodrom Tuzla: U ovoj godini očekuje se veći broj putnika|date=23. 2. 2016|access-date=1. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20170511095054/http://bportal.ba/medunaroni-aerodrom-tuzla-u-ovoj-godini-ocekuje-se-veci-broj-putnika/|archive-date=11. 5. 2017|url-status=dead}}</ref>

== Pista ==
[[Datoteka:Wizzari plane in Tuzla internaional airport.jpg|mini|Taksi aviona [[Wizz Air]] nakon slijetanja u Međunarodnu zračnu luku Tuzla]]
Međunarodni aerodrom Tuzla posjeduje jednu asfaltiranu pistu (broj: 09/27) dužine 2485 metara i širine 45 metara. [[Aerodrom]] posjeduje 6 rulnica (A,B,C,D,E i F), od kojih se rulnica F proteže paralelno sa glavnom pistom.<ref name="tuzla-airport.ba">{{cite web|url=http://tuzla-airport.ba/en/basic-airport-characteristics/|title=Tuzla international airport  » Basic Airport Characteristics|website=tuzla-airport.ba|access-date=1. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160805091807/http://tuzla-airport.ba/en/basic-airport-characteristics/|archive-date=5. 8. 2016|url-status=dead}}</ref> Postoje tri parking pozicije za avione, od kojih su dvije u funkciji. Parking pozicije su dimenzija 116 m x 106 m, za putničke i teretne avione. [[Aerodrom]] je sposoban prihvatiti avione svih vrsta, namjena i veličina, pa je tako moguć prihvat dva [[Airbus A320|Airbus 320]] ili [[Boeing 737]] aviona istovremeno. Također je moguć prihvat dva aviona [[Airbus 330]] na dvije spojene parking pozicije, ili prihvat jednog [[Antonov AN-124 Ruslan]] ili [[Boeing 747 cargo.|Boeing 747 cargo]] aviona. U blizini samog putničkog terminala je i prostor za prihvat 31 helikoptera tipa [[Bell UH-1]] ili sličnih helikoptera.<ref name="tuzla-airport.ba"/>

== Destinacije ==

=== Putnički saobraćaj ===
{| class="wikitable"
!Kompanija
!Destinacije
|-
|{{ZD|TUR}} [[Freebird Airlines]] 
|{{ZD|TUR}} [[Antalya]]
|-
|{{ZD|TUR}} [[Tailwind Airlines]]
|{{ZD|TUR}} [[Antalya]]
|-
|{{ZD|TUR}} [[Pegasus Airlines]]
|{{ZD|TUR}} [[Istanbul]] 
|-
|{{ZD|TUR}}
[[A jet]]
|{{ZD|TUR}}[[Istanbul]]07.10
|-
|{{ZD|HUN}} [[Wizz Air]] 
|{{ZD|SUI}} [[Basel]]<br>{{ZD|NJE}} [[Dortmund]]<br>{{ZD|NJE}} [[Memmingen]]
|}

=== Teretni saobraćaj ===

{| class="wikitable"
!Kompanija
!Destinacija
|-
|[[Turkish Airlines]]
|[[Istanbul]]<ref>{{cite web |title=Počeo izvoz mesa u Tursku sa aerodroma u Tuzli |url=https://ba.n1info.com/biznis/a98704-poceo-izvoz-mesa-u-tursku-sa-aerodroma-u-tuzli/ |website=N1 |access-date=9. 6. 2021 |date=2. 6. 2016}}</ref>
|}

=== Statistika tereta===
{| class="wikitable sortable" width="align="
!Godina 
!Utovar (u [[Tonama|t]])
!Istovar (u [[Tonama|t]])
!Ukupno(u[[Tonama|t]])
|-
|2017
|249.6
|3,80
|{{rast}}'''249.6'''
|-
|2016<ref>{{cite web|url=http://www.bhdca.gov.ba/website/dokumenti/Statistika/Statistika%202016_bos.pdf|title=Statistics|date=2016|website=www.bhdca.gov.ba|access-date=4. 5. 2019|archive-date=5. 6. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200605231618/http://www.bhdca.gov.ba/website/dokumenti/Statistika/Statistika%202016_bos.pdf|url-status=dead}}</ref>
|6.065,92
|3.83
|{{rast}}'''6.062,09''''
|-
|2015
|219.557
|16.689
|{{rast}}'''236.246'''
|-
|2014
|55.559
|53.793
|{{rast}}'''109.392'''|
|}

== Statistika ==

=== Statistika za putnički saobraćaj (putnici) ===
{| class="wikitable"
!Godina/Mjesec 
!Januar
!Februar
!Mart
!April
!Maj
!Juni
!Juli
!August
!Septembar
!Oktobar
!Novembar
!Decembar
!Ukupno
!Promjena
|-
|2024
|{{smanjenje}}'''19.171'''
|{{smanjenje}}'''17.162'''
|{{smanjenje}}'''14.737'''
|{{smanjenje}}'''13.158'''
|{{smanjenje}}'''13.023
|{{smanjenje}}'''13.691
|{{smanjenje}}'''18.317
|{{smanjenje}}'''22.538
|{{smanjenje}}'''19.764
|
|
|
|'''131.797'''
|'''-67,1%'''
|-

|-
|2023
|{{rast}}'''58.304'''
|{{rast}}{{smanjenje}}'''48.326'''
|{{rast}}'''53.076'''
|{{rast}}'''67.152'''
|{{rast}}'''68.442'''
|{{rast}}{{smanjenje}} '''64.795'''
|{{rast}}'''72.079'''
|{{rast}}{{smanjenje}} '''70.088'''
|{{smanjenje}}'''28.118'''
|{{smanjenje}}'''18.825'''
|
{{smanjenje}}'''15.341'''
|{{smanjenje}}'''17.899'''
|{{rast}}'''582.336'''
| {{rast}}'''+105.6%'''
|-
|2022.
|{{rast}} '''23.368'''
|{{rast}}{{smanjenje}} '''14.630'''
|{{rast}} '''22.793'''
|{{rast}} '''40.360'''
|{{rast}} '''41.322'''
|{{rast}}{{smanjenje}} '''40.207'''
|{{rast}} '''50.027'''
|{{rast}} '''51.426'''
|{{rast}} {{smanjenje}} '''42.688'''
|{{rast}} '''44.713'''
|{{ rast }} '''50.481'''
|{{ rast }} '''52.151'''
|{{rast}} '''474.166'''
| {{rast}} '''+47,44%'''
|-
|2021.
|{{smanjenje}} '''12.394'''
|{{smanjenje}} '''8.427'''
|{{smanjenje}} '''11.650'''
|{{rast}} '''13.969'''
|{{rast}} '''19.880'''
|{{rast}} '''23.006'''
|{{rast}} '''45.983'''
|{{rast}} '''48.630'''
|{{rast}} '''32.960'''
|{{rast}} '''35.027'''
|{{rast}} '''21.600'''
|{{rast}} '''25.486'''
|{{rast}}'''299.012'''
|{{rast}}'''+26,6%'''
|-
|2020.
|35.188
|36.438
|17.665
|0
|100
|19.456
|32.008
|28.813
|19,509
|17,120
|9.505
|12.473
|{{rast}}'''228.425'''
|<nowiki>-61,4%</nowiki>
|-
|2019.
|36.341
|30.658
|35.679
|56.276
|52.425
|59.581
|67.794
|66.732
|56.412
|54.018
|35.484
| 41.617
|{{smanjenje}}'''551.466'''
|  +1,16%
|-
|2018.
|40.563
|35.976
|43.112
|52.638
|49.371
|53.709
|67.438
|65.364
|56.062
|50.122
|30.763
|39.471
|{{rast}}'''584.589'''
| +9,0%
|-
|2017.
|26.554
|23.105
|29.116
|50.763
|47.701
|49.662
|63.173
|63.788
|52.816
|51.556
|37.432
|40.178
|{{rast}}'''535.834'''
| +72,1%
|-
|2016.
|19.234
|19.939
|23.598
|25.261
|27.324
|26.673
|32.229
|31.046
|27.793
|27.621
|23.619
|27.061
|{{rast}}'''311.398'''
| +20,2%
|-
|2015.
|12.960
|12.005
|14.474
|17.311
|18.082
|21.563
|33.666
|33.007
|28.900
|27.167
|22.462
|17.427
|{{rast}}'''259.074'''
| +71,2%
|-
|2014.
|8.276
|6.455
|7.289
|9.495
|9.343
|12.195
|19.887
|19.253
|16.967
|16.299
|12.363
|13.531
|{{rast}}'''151.353'''
| +146,0%
|-
|2013.
|1
|0
|0
|0
|455
|6.251
|11.868
|11.000
|9.071
|8.673
|7.359
|6.835
|{{rast}}'''61.513'''
| +1.367,7%
|-
|2012.
|8
|0
|51
|13
|2
|854
|1.762
|1.243
|195
|59
|4
|0
|{{rast}}'''4.191'''
| -7,4%
|-
|2011.
|0
|0
|12
|54
|8
|1.143
|1.506
|965
|10
|426
|403
|0
|{{rast}}'''4.527'''
|N/A
|}

=== Statistika destinacija Wizzaira===
Najfrekventnije destinacije sa Međunarodnog aerodroma Tuzla (2015)
{| class="wikitable"
!Poredak
!Destinacija
!Broj putnika (dolasci i odlasci)
|-
|1
|[[Dortmund]]
|43.502
|-
|2
|[[Göteborg|Goteborg]]
|42.875
|-
|3
|[[Malmö|Malmo]]
|37.341
|-
|4
|[[Basel]]
|36.978
|}

=== Statistika za teretni saobraćaj (tone) ===
{| class="wikitable"
!Godina/Mjesec<ref>{{cite web|url=http://www.bhdca.gov.ba/index.php/bs/|title=Početna|website=www.bhdca.gov.ba|access-date=3. 8. 2016|archive-date=6. 10. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161006051844/http://www.bhdca.gov.ba/index.php/bs/|url-status=dead}}</ref>
!Januar
!Februar
!Mart
!April
!Maj
!Juni
!Juli
!August
!Septembar
!Oktobar
!Novembar
!Decembar
!Ukupno
!Promjena
|-
|2016.
|1.738
|0
|0
|0
|0
|1.170
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|2.909
| -98,77%
|-
|2015.
|1.519
|0
|0
|0
|0
|0
|122.075
|97.482
|0
|0
|0
|15.170
|236.246
| +4.278,17%
|-
|2014.
|3.996
|0
|0
|0
|49
|1.296
|0
|0
|55
|0
|0
|0
|5.396
|N/A
|}
===Statistika putnika===
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 90%" width= align=
|+ Aerodrom Tuzla broj putnika po destinacijama (2019)<ref>{{Cite web|url=http://flyingbosnian.blogspot.com/2020/12/bosnia-and-herzegovina-germany-air.html|title=Bosnia and Herzegovina Aviation News : ✈Bosnia and Herzegovina-Germany air traffic report for 2019|date=8. 12. 2020}}</ref>
! Rang|| Aerodrom || Broj putnika || % promjena<br />2018/2019
|-
|align=center|1|| {{Sort|01| [[Basel]]}}||align=center|66.762||align=center|{{decrease}} 4,21
|-
|align=center|2|| {{Sort|02| [[Dortmund]] }}||align=center|65.606||align=center|{{decrease}} 8,22 
|-
|align=center|3|| {{Sort|03| [[Malmö ]]}}||align=center|55.489||align=center|{{decrease}} 5,26
|-
|align=center|4|| {{Sort|04| [[Göteborg ]]}}||align=center|52.095||align=center|{{decrease}} 2,64
|-
|align=center|5|| {{Sort|05| [[Berlin]]}}||align=center|-||align=center|{{decrease}} 
|-
|align=center|6|| {{Sort|06| [[Frankfurt]]}}||align=center|41.872||align=center|{{decrease}} 5,17
|-
|align=center|7|| {{Sort|07| [[Memmingen]]}}||align=center|40.605||align=center|{{decrease}} 4,57
|-
|align=center|8|| {{Sort|08| [[Köln]]}}||||align=center|{{decrease}} 
|-
|align=center|9|| {{Sort|09| [[Friedrichshafen ]]}}||align=center|33.134||align=center|{{decrease}} 40,10
|-
|align=center|10|| {{Sort|10| [[Stockholm ]]}}||align=center|-||align=center|{{decrease}} 
|}

{| class="wikitable sortable" style="font-size: 90%" width= align=
|+ Aerodrom Tuzla broj putnika po destinacijama  (2018)<ref>{{cite web|url=http://flyingbosnian.blogspot.com/2019/03/bosnia-and-herzegovina-germany-air.html|title=Bosnia and Herzegovina aviation news: ✈Bosnia and Herzegovina-Germany air traffic report|first=Flying|last=Bosnian|date=6. 3. 2019|publisher=}}</ref>
! Rang|| Aerodrom || Broj putnika || % promjena<br />2017/2018
|-
|align=center|1|| {{Sort|01| [[Basel ]]}}||align=center|64.060||align=center|{{decrease}} 29,40
|-
|align=center|2|| {{Sort|02| [[Dortmund ]]}}||align=center|60.621||align=center|{{decrease}} 21,77
|-
|align=center|3|| {{Sort|03|[[Malmö ]]}}||align=center|58.570||align=center|{{decrease}} 3,73
|-
|align=center|4|| {{Sort|04|[[Göteborg ]]}}||align=center|50.751||align=center|{{decrease}} 40,35
|-
|align=center|5|| {{Sort|05| [[Berlin ]]}}||align=center|41.184||align=center|{{decrease}} 30,16
|-
|align=center|6|| {{Sort|06| [[Frankfurt ]]}}||align=center|39.812||align=center|{{decrease}} 4,60
|-
|align=center|7|| {{Sort|07| [[Memmingen ]]}}||align=center|38.830||align=center|{{decrease}} 17,60
|-
|align=center|8|| {{Sort|08| [[Köln]]}}||align=center|36.930||align=center|{{decrease}} 20,69
|-
|align=center|9|| {{Sort|09| [[Friedrichshafen ]]}}||align=center|33.168||align=center|{{decrease}} 25,13
|-
|align=center|10|| {{Sort|10| [[Stockholm]]}}||align=center|25.322||align=center|{{decrease}} 0,73
|}

{| class="wikitable sortable" style="font-size: 90%" width= align=
|+ Aerodrom Tuzla broj putnika po destinacijama  (2017)<ref>{{cite web|url=http://flyingbosnian.blogspot.com/2018/09/tuzla-airport-air-traffic-data-for-2017.html|title=Bosnia and Herzegovina aviation news: ✈Tuzla Airport air traffic data for 2017|first=Flying|last=Bosnian|date=15. 9. 2018|publisher=}}</ref>
|- style"background:lightgrey;"
! Rang|| Aerodrom || Broj putnika || % promjena<br />2016/2017
|-
|align=center|1|| {{Sort|01|[[Malmö ]]}}||align=center|56.461||align=center|{{decrease}} 26,72
|-
|align=center|2|| {{Sort|02|[[Göteborg]]}}||align=center|50.930||align=center|{{decrease}} 18,46
|-
|align=center|3|| {{Sort|03| [[Dortmund ]]}}||align=center|49.781||align=center|{{decrease}} 0,93
|-
|align=center|4|| {{Sort|04| [[Basel]]}}||align=center|49.503||align=center|{{decrease}} 28,95
|-
|align=center|5|| {{Sort|05| [[Frankfurt]]}}||align=center|38.058||align=center|{{decrease}} 22,76
|-
|align=center|6|| {{Sort|06|[[Memmingen ]]}}||align=center|33.016||align=center|{{decrease}} 4,30
|-
|align=center|7|| {{Sort|07| [[Friedrichshafen ]]}}||align=center|26.506||align=center|{{decrease}} 0.0
|-
|align=center|8|| {{Sort|08|[[Stockholm]]}}||align=center|25.510||align=center|{{decrease}} 13,16
|-
|align=center|9|| {{Sort|09| [[London Luton ]]}}||align=center|20.708||align=center|{{decrease}} 30,0
|-
|align=center|10|| {{Sort|10| [[Växjö]]}}||align=center|20.269||align=center|{{decrease}} 20,0
|}

== Također pogledajte ==
* [[Spisak aviokompanija u Bosni i Hercegovini]]
* [[Međunarodni aerodrom Banja Luka]]
* [[Međunarodni aerodrom Mostar]]
* [[Međunarodni aerodrom Sarajevo]]
* [[Spisak aerodroma u Bosni i Hercegovini]]

== Reference ==
{{refspisak}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Tuzla International Airport}}
* [https://web.archive.org/web/20150330065222/http://tuzla-airport.ba/bs/pocetna/ International Airport Tuzla - Međunarodni aerodrom tuzla]
* [https://wizzair.com/en-GB/Search Wizz Air]

{{Aerodromi u Bosni i Hercegovini}}

[[Kategorija:Aerodromi u Bosni i Hercegovini]]
[[Kategorija:Građevine u Tuzli]]
[[Kategorija:Aerodromi osnovani 1998.]]