Banovina Srbija
Banovina Srbija (srpski, ćirilica: Бановина Србија), zvanično poznata kao "Srpske zemlje" (Српске земље), bio je naziv za predloženu administrativna jedinica Kraljevine Jugoslavije. Stvaranje ove banovine predloženo je nakon uspostave Banovine Hrvatske 1939. Međutim, zbog okupacije i podjele Jugoslavije od strane Sila Osovine 1941, prijedlog nikada nije realizovan.
Prijedlog[uredi | uredi izvor]
O stvaranju Banovine Hrvatske 1939. pregovarali su premijer Dragiša Cvetković i hrvatski lider Vladko Maček (HSS) u martu i augustu 1939, a sporazum je dogovoren 26. augusta.[1] Hrvatska je, dakle, postala jedina banovina konstituirana na principu etničke pripadnosti i/ili nacionalnosti, nazvana po Hrvatima (izvan nje je ostala samo manjina etničkih Hrvata), te je zbog toga bila bliska po prirodi nacionalnoj državi.[1]
Sporazum o formiranju Hrvatske banovine imao je malu podršku među srpskim političkim strankama, dok su mu se Srpska pravoslavna crkva i Kraljevska jugoslavenska vojska otvoreno protivile.[1] Odnosi između hrvatskih i srpskih političara (kao i Hrvata i Srba) su zategnuli.[1] Stvaranje banovine otvorilo je pitanje političkog statusa Srba ("srpsko pitanje") u Kraljevini Jugoslaviji,[2] s nekim srpskim intelektualcima (posebno članovima Srpskog kulturnog kluba) i političarima (uključujući i neke članove Jugoslavenske vlade, poput Dragiše Cvetkovića) predlagala je i planirala stvaranje Srpske banovine, koja bi obuhvatala teritoriju postojećih banovina: Vrbaske, Drinske, Dunavske, Moravske, Zetske i Vardarske.[3]
Banovina Hrvatska je uključivala značajno srpsko stanovništvo, dok bi Banovina Srbija na sličan način uključivala znatan broj nesrpskog i neslavenskog stanovništva.[4] Planovi su potvrđeni u februarskom izdanju Glasa 1940, srpskocentričnom časopisu, koji je izdavala Matica srpska.[4] Konstatovano je da su, osim Banovine Hrvatske, samo Banovina Srbija i teorijska Banovina Slovenija imale presedan i pravo formiranja i postojanja, kao države tri ustavne etničke grupe koje su činile Jugoslaviju, odnosno državu Slovenaca, Hrvata i Srba. i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.[4] Proces njenog uređenja trebao je biti sličan onom u Hrvatskoj, odnosno spajanje postojećih banovina istočno i južno od Hrvatske u jednu veću cjelinu.[3]
Statistika[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 1931, postojeće banovine koje bi bile uključene u sastav Banovine Srbije su:
| Karta | Banovina | Glavni grad | Stanovništvo
(1931) | |
|---|---|---|---|---|
| Ukupno | Pravoslavci | |||
|
Drinska banovina | Sarajevo | 1.534.739 | 992.924 (65%) |
|
Dunavska banovina | Novi Sad | 2.387.295 | 1.393.269 (58%) |
|
Moravska banovina | Niš | 1.435.584 | 1.364.490 (95%) |
|
Vardarska banovina | Skoplje | 1.574.243 | 1.046.039 (66%) |
|
Vrbaska banovina | Banja Luka | 1.037.382 | 992.924 (65%) |
|
Zetska banovina | Cetinje | 925.516 | 516.490 (56%) |
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
- Banovine Kraljevine Jugoslavije
- Sporazum Cvetković–Maček
- Etničke grupe u Jugoslaviji
- Historija moderne Srbije
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b c d Djilas 1991.
- ^ Bazić 2003.
- ^ a b Vucinich i Tomasevich 1969.
- ^ a b c Matica srpska 1999.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bazić, Jovan (2003). Srpsko pitanje: političke koncepcije rešavanja srpskog nacionalnog pitanja. Službeni list Srbije i Crne Gore. ISBN 9788635505862.
- Djilas, Aleksa (1991). The Contested Country: Yugoslav Unity and Communist Revolution, 1919-1953. Harvard University Press. str. 130–132, 144, 149, 217. ISBN 978-0-674-16698-1.
- Djokić, Dejan; Ker-Lindsay, James (2010). New Perspectives on Yugoslavia: Key Issues and Controversies. Routledge. str. 67–77. ISBN 978-1-136-93132-1.
- Matica srpska (1999). Proceedings in history. Novi Sad: Matica srpska.
- Vucinich, Wayne S.; Tomasevich, Jozo (1969). Contemporary Yugoslavia: Twenty Years of Socialist Experiment. University of California Press. str. 31–. GGKEY:5JR74ERLNET.
