Lewis sistem antigena
Luis sistem antigena – Lewis antigen system – je sistem krvnih grupa čovjeka, pod kontrolom gena koji je lociran na kratkom kraku hromosoma 19: p13.3 (fukozilltransferaza 3 – FUT3 ili Lewis gen) i 19q13.3 (FUT2 ili gen sekrecije). Oba gena se ispoljavaju u žljezdanom epitelu i imaju dominantne alele (Le i Se) za kodiranje aktivnosti enzima fukoziltransferaze, odnosno prisustva recesivnih alela (le i se) koji su neproduktivni.
Postoje dva glavna fenotipa Luis antigena: Luis a (Le-a) i Luis B (Le-b) i tri raširena: Le (a + b-), Le (a-b +), i Le (a-b-).[1] To su eritrocitni antigeni koje ne produciraju sami eritrociti. Umjesto toga, Luis antigeni su komponente egzokrinog sekrecijskog epitela, i subsekventno su adsorbirani na površini eritocita.[2]
Enzim fukoziltransferaza 3 je kodiran iz Le gena, a dodaje fukozu na prekursorni oligosaharidni supstrat, u subterminalnom položaju, pretvarajući ga u Le-aantigen. Ako osoba ima Le alel i nesekretorsku homozigotnost se alela; genotip se/se), Le-a antigen će biti prisutan u njegovim tjelesnim tekućinama i na eritrocitima. Ako osoba osim Le ima i alel Se (tj. ako je sekretor antigena ABO(H) sistema), njene egzokrine ćelije imaju i enzim fukoziltransferatzu 2, dodajući fukozu na oligosaharidni prekursor u terminalnoj poziciji. U kombinaciji akcije dva enzima će proizvodit će se antigen Le-b. Kod većine ljudi koji imaju i Le i Se, teško je otkriti antigen Le-a, jer se vrlo efikasno pretvara u Le-b. Zbog toga, osobe s lako čitljivim Lewis antigenom nisu sekretori, odnosno ne luče A, B ili H antigene, dok se Luis b antigen nalazi samo u sekretora. Luis negativni ljudi (Le a-, Le b-) su homozigotni za recesivni le alel i mogu biti ili sekretori ili nesekretori.[3]
Veza između krvni grupa Luis sistema i lučenja ABO antigena bila je možda prvi primjer višestrukih efekta jednog ljudskog gena: isti enzim (fukoziltransferaza 2)pretvara Le-a antigen u Le-b, a također je odgovoran i za prisustvo u vodi topivih A, B i H antigena u tjelesnim tekućinama.
Lokacija Luis antigena
[uredi | uredi izvor]Luis antigeni su izraženi na površini crvenih krvnih zrnaca, endotelu, bubregu, genitourinarnog i gastrointestinalnog epitela.
Genetika i fenotipovi
[uredi | uredi izvor]Tri gore navedena glavna fenotipa Luis sistema predstavljeni su prisustvom ili odsustvom Luis i sekretorskih enzima.
Le (a + b-) osobe imaju najmanje jedan funkcionalni Luis gen (Le), ali su homozigotni za nefunkcionalni sekretorski alel (genotip: se/se). Dakle, one sintetiziraju i luče Le (a) antigen, ali im nedostaje Le (b) i tip 1 ABH lanca. Le(a+b-) individue imaju najmanje jedan aktivan en Luis (Le) ali su recesivno homozigotne za sekretorski lokus (sese)
Le(a-b+) nasljeđuju i Le i Se alele, što omogućuje sintezu Le(a), Le(b) i ABH lanca tipa 1. Većina prekursorskih lanaca tipa 1 pretvaraju se u Le(b). Stoga se te osobe pojavljuju kao da su Le (a-). Le (a + b +) fenotip je neizvjesno posmatrati u dojenčadi, jer sekrecijska aktivnost raste s godinama Ovaj fenotip se pojavljuje kod 16% Japanaca (koje nasljeđuju slabi sekretorski gen Se(w).
U odsustvu funkcionalnog Luis gena (genotip: le/le) ne sintetizitra se ni Le(a) niti Le(b), što vodi ka pojavi fenotipa Le(a-b-). Ovaj fenotip je raširen u stanovništvu afričkog porijekla.
Geni u vezi sa Luis sistemom antigena
[uredi | uredi izvor]Oligosaharidni prekursori
[uredi | uredi izvor]Postoje dva prekursora oligosaharida, tip 1 i tip 2. Tip 1 se nalazi u sekretu i u serumu, a tip 2 se isključivo na površini crvenih krvnih zrnaca. No, tip 1 oligosaharida se nalazi i na eritrocitima. Nerazgranati oligosaharidni tipovi 1 i 2 predstavljaju i antigene. Kod novorođenčadi su predominantni i antigen oligosaharidi (u srži krvnihuzoraka). Oligosaharidno grananje raste tokom života tako da preovlađuje I antigen.
Odnosi Luis i ABO sistema krvnih grupa
[uredi | uredi izvor]Gen H za ABO sisem kodira sintezu fukozil transferaze koja dodaje fukozu tip 2 na prekursornu supstancu na površini crvenih krvnih zrnaca, da bi nastao H antigen. Gen h je amorf, tj. izgubio je tu mogućnost. Ako nema daljnje modifikacije H antigena, osoba je krvne grupe O. Kada je funkcionlan A gen, on djeluje na H antigen, dodajući mu N-acetilgalaktozamin i rezultat je A antigen, čiji nositelj ima krvnu grupu A. Međutim, ako se na prekursorsku supstancu doda proizvod B gena, na H antigen se dodaje galaktoza, pa je takva osoba ima B antigen, tj osobaima krvnu grupu B. Ako na je lokusu za ABO sistem krvnih grupa heterozigotna kombinacija AB, od prekursorskog entigena H se sintetiziraju oba naredna antigena: A i B, što rezultira krvnom grupom AB.
Le gen
[uredi | uredi izvor]Le gen kodira fukozil transferazu koja dodaje fukozu tipa 1 prekursor supstanci (oba slobodna u serumu i sekretima) da bi se dobio Le (a) antigen. Le gen je amorf. Luis antigen proizvodi na slobodnom tipu 1 prekursor supstance koje se pasivno adsorbuju na površinama ili na crvenim krvnim zrnacima.
Veza sa AB(O)H sistemom antigena
[uredi | uredi izvor]Gen H ABO sistema kodira sintezu fukoziltransferaze koja dodaje fukozu na tip 2 prekursorne supstance na površini eritrocita, tvoreći H antigen. Pritom je resesivni gen h – amorf, tj. izgubio je sposobnost sinteze fukoziltransferaze. Ako nema daljnjih modifikacija sintetiziranog H antigena, osoba ima krvnu grupu O. Kada je aktivan produkt A gen, na H antigen se dodaje N-acetilgalaktozamin pa nasteje A antigen, a osoba je krvne grupe A. Kada enzimski proizvod B gena djeluje na H antigen dodaje se galaktoza, što rezultira antigenom B, tj. njegovi nositelji pripadaju krvnoj grupi B.
Odnos Le i Se lokusa
[uredi | uredi izvor]Se gen kodira sintezu fukozil transferaze koja dodaje fukozu na tip 1 prekursora. To se dešava samo ako je proizvod Le gena već dodao svoju fukozu. Naprimjer,
- Se gen za sintezu fukozil transferaze fukozu dodaje na Le(a) antigen.
- Dodavanje ove druge fukoze daje antigen Le(b). Tako će
- osobe sa Le geneom ali bez Se, imati crvana krvna zrnca koja nose samo pasivno adsorbirani Le(a), ali ne i Le(b).
- Osobe sa oba ova gena imat će eritrocite koji nose samo pasivno adsorbirani Le(b), bez Le(a), a
- one bez Le gena neće imati ni Le(a) niti Le(b).
Pored toga, proizvod Se gena je odgovoran za prisustvo u vodi topivih A, B i H supstanci u sekretima.[3]
Lewis antitijela
[uredi | uredi izvor]Lewis antitijela se javljaju prirodno, gotovo uvijek IgM tipa, gotovo isključivo nađenog u Le(a-b-).
Lewis antitijela mogu uključivati i mješavinu anti-Le(a), anti-Le(b) i anti-Le(a+).
Transfuzijski značaj
[uredi | uredi izvor]Lewis antitijela su gotovo uvijek klinički beznačajna:
- Transfuzijski eritrociti odbacuju svoje Lewis antigene i stiču Lewis fenotip primaoca
- Lewis antitijela brzo adsorbiraju slobodne serumske Lewis antigene
Stoga, za većinu pacijenata, nije potrebna transfuzija antigen-negativne komponente krvi.
Lewis antitijela su uglavnom reaktivna na sobnoj temperaturi, a samo povremeno na 37 C i AHG fazi (antihumani globulin).
Lewis antitijela ne izazivaju hemolitsku bolest fetusa i novorođenčeta.
Asocijacija s bolestima
[uredi | uredi izvor]Le (b) i H antigeni su receptori za Helicobacter pylori, gram-negativnu bakteriju koja može izazvati gastriti i biti upletena u ulkusne bolesti, adenokarcinom želuca, limfom koji je povezan sa sluznicom (ili sa njom povezanog limfnog tkiva - MALToma) i idiopatskom trombocitopenijskom purpurom (ITP).[4]
Le(b) i tip 1 H antigena također su receptori i za virus Norwalk, koji obično izaziva akutni gastroenteritis).[5]
Le(a-b-) fenotip je udružen sa povećanom osjetljivosti na infekcije kandide i uropatogene Escherichia coli.
Rasprostranjenje[6]
[uredi | uredi izvor]| Svijet | Kavkazoidi | Negroidi | Koisandi (Koi + San) | Mongoloidi | Američki Indijanci | Australski Aboridžini |
| 0-67 | 34-50 | 41 | ? | 39 | 0-34 | 0-67 |
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Mais D. D. (2008): Quick compendium of clinical pathology, 2nd Ed. ASCP Press, Bethesda.
- ^ Denise M. (2005): Modern blood banking and transfusion,practices, 5th edition. F.A. Davis, Philadelphia, ISBN 0-8036-1248-6.
- ^ a b Hadžiselimović R. (1977): Genetika sekrecije ABH antigena u stanovništvu SR Bosne i Hercegovine. God. Biol. inst. Univ. u Sarajevu, 30: 29-104.
- ^ Boren T., Falk P., Roth K. A. et al. (1993): Attachment of Helicobacter pylori to human gastric epithelium mediated by blood group antigens. Science, 262: 1892-1895.
- ^ Hutson A. M, Atmar R. L., Marcus D. M., Estes M. K. (2003): Norwalk Virus-like particle hemagglutination by binding to H histo-blood group antigens. J. Virol., 77: 405-415.
- ^ Campbell B. G. (1992): Humankind Emerging. HarperCollins Publishers, New York, ISBN 0-673-52170-2.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Lewis na BGMUT Blood Group Antigen Gene Mutation Database (baza podataka krvnih grupa antigena genskih mutacija) u NCBI, NIH
- https://web.archive.org/web/20151110050146/http://www.right4eu.us/Lewisgroup.html