Izvorni kôd stranice Aleksandar Sever

{{Infokutija vladar
| Ime = Aleksandar Sever
| Slika = Bust of Alexander Severus.jpg
| Nasljeđivanje = [[Spisak rimskih careva|Car Rimskog carstva]]
| Vladavina = 11. mart 222 – 19. mart 235.
| Prethodnik = [[Heliogabal]]
| Nasljednik = [[Maksimin I Tračanin]]
| Datum rođenja = 1. oktobar 208.
| Mjesto rođenja = [[Arka|Arka Cezareja]], [[Rimsko carstvo]]
| Datum smrti = 19. mart 235. (u 26. godini)
| Mjesto smrti = [[Mainz|Moguntiacum]], [[Gornja Germanija]], [[Rimsko carstvo]]
| Supružnik = [[Salustija Orbijana]]<br>[[Sulpicija Memija]]
| Otac = [[Marko Julije Gesije Marcijan]]
| Dinastija = [[Sever (dinastija)|Sever]]
| Majka = [[Julija Avita Mameja]]
}}
'''Marko Aurelije Sever Aleksandar August'''{{sfn|Cooley|p=496}} također poznat kao '''Aleksandar Sever'''<ref name="Alexander Severus">{{cite web |title=Alexander Severus |url=https://www.worldhistory.org/Alexander_Severus/ |website=[[World History Encyclopedia]] |access-date=28. 1. 2021}}</ref> (1. oktobar 208 – 19. mart 235) bio je [[Spisak rimskih careva|rimski car]] od 222. do 235. Bio je poslednji car iz dinastije Severa.

Naslijedio je rođaka [[Heliogabal]]a nakon njegovog ubistva 222, da bi na kraju i sam bio ubijen, čime je započeta [[kriza trećeg stoljeća]] – gotovo 50 godina građanskih ratova, stranih invazija i kolapsa monetarne ekonomije.

[[Heliogabal]]a su zajedno sa njegovom majkom Julijom Soemijas ubili njegovi čuvari, koji su, kao znak prezira, bacili posmrtne ostatke u rijeku [[Tiber]].<ref>Dio, 60:20:2</ref> Aleksandar i njegov rođak bili su unuci [[Julija Maesa|Julije Maese]], koja je bila sestra carice [[Julija Domna|Julije Domne]] i koja je organizovala [[Heliogabal]]ovo ga Treća Galska legija proglasi carem.

Bio je i najmlađi jedini legalni rimski car tokom postojanja ujedinjenog carstva. Aleksandrova mirnodopska vladavina koja je bila najduža vladavina jednog jedinog cara od [[Antonin Pio|Antonina Pija]].<ref>A handful of emperors since Antoninus Pius reigned for longer than 13 years, but for some or most of their reign they were co-emperors with others and therefore they were sole emperor for less time.</ref> bila je prosperitetna. Međutim, Rim je bio vojno suočen s rastućim [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskim Carstvom]] i rastućim upadima [[Germani|germanskih plemena]]. Uspio je riješiti prijetnju Sasanida. Ali kada je vodio kampanju protiv germanskih plemena, Aleksandar je pokušao da donese mir baveći se diplomatijom i podmićivanjem. To je otuđilo mnoge u rimskoj vojsci, što je dovelo do zavjere koja je rezultirala njegovim ubistvom u logoru kod [[Mainz|Moguntiacuma]]., njegove majke Julije Avite Mamaee i njegovih savjetnika. Nakon njihove smrti, uslijedilo je krunisanje Maksimina Traksa. Aleksandrova smrt je označila događaj epohe za krizu trećeg vijeka.

== Mladost ==
Aleksandar Sever je rođen 1. oktobra 208. godine u [[Arka|Arka Cezariji]] u [[Fenicija|Feniciji]]<ref>[[Furius Dionysius Filocalus]], ''[[Chronograph of 354]]'', [https://www.tertullian.org/fathers/chronography_of_354_06_calendar.htm Part 3]: "DIVI·ALEXANDRI·KAL·OCT".</ref><ref>[[Herodian]], who lived during his reign, writes that Elagabalus and Alexander were "about fourteen and ten, respectively" in May 218 ([https://www.tertullian.org/fathers/herodian_05_book5.htm 5.3.3]). The ''[[Epitome de Caesaribus]]'' ([https://web.archive.org/web/20220311020340/http://www.roman-emperors.org/epitome.htm 23, 24]), written over a century later, states that "he lived sixteen years", while Alexander died in his "twenty-sixth year" (Elagabalus lived 18 years).</ref>{{sfn|Benario|2023}} kao sin [[Gesije Marcijan|Gesija Marcijana]] i [[Julija Mameja|Julije Avite Mameje]]. Kako je Julija Avita Mameja bila nećaka [[Septimije Sever|Septimija Severa]], njegova baka [[Julija Maesa]] je smatrala da on ima više potencijala u sticanju podrške [[Pretorijanci|Pretorijanske garde]] od svog drugog unuka, sve nepopularnijeg cara [[Heliogabal]]a. Tako je, da bi sačuvala vlastiti položaj, naredila Heliogabalu da usvoji mladog Aleksandra,<ref name=women>Jasper Burns (2006). ''Great Women of Imperial Rome: Mothers and Wives of the Caesars''. London: Routledge, pp. 214–217. {{ISBN|1134131852}}</ref> a zatim dogovorila Heliogabalovo ubistvo kako bi osigurala prijestolje Aleksandru.<ref>Wells, Colin (1997). ''The Roman Empire'', Harvard University Press.</ref> Nakon Heliogabalovog ubistva, Aleksandar Sever je sa 14 godina postao najmlađi car u historiji Rima.<ref>{{cite web |title=Alexander Severus |url=https://www.worldhistory.org/Alexander_Severus/ |website=[[World History Encyclopedia]] |access-date=27. 1. 2021}}</ref>

Tokom vladavine, Aleksandar Sever se uveliko oslanjao na upute svoje bake Julije Maese i majke Julije Mameje. Kao mlad, nezreo i neiskusan adolescent, Aleksandar Sever je vrlo malo znao o vladanju i ratnim sposobnostima. Vremenom se, međutim, vojska divila njegovim jednostavnim vrlinama i umjerenim ponašanjem koje je bilo toliko različito od Heliogabala.

== Reference ==
{{Refspisak}}

== Izvori ==

=== Antički izvori ===
{{Refbegin|30em}}
* [[Cassius Dio]] ({{circa}} 230), [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/80*.html ''Roman History, Book 80'']
* [[Herodian]] ({{circa}} 240), [https://www.livius.org/sources/content/herodian-s-roman-history/ ''Roman History, Book 6'']
* [[Aurelius Victor]] att. ({{circa}} 400), [http://www.roman-emperors.org/epitome.htm ''Epitome de Caesaribus'']
* [[Historia Augusta]], [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Severus_Alexander/1*.html ''Life of Severus Alexander'']
* [[Zosimus (historian)|Zosimus]] ({{circa}} 500), ''[http://www.tertullian.org/fathers/zosimus01_book1.htm Historia Nova]''
* [[Joannes Zonaras]] ({{circa}} 1120), [https://web.archive.org/web/20080521191250/http://www.ancientsites.com/aw/Post/1049415 ''Compendium of History'']
{{Refend}}

=== Moderni izvori ===
* {{citation |last=Benario |first=Herbert W. |title=Alexander Severus (A.D. 222–235) |work=[[De Imperatoribus Romanis]] |date= 2023 |url=http://www.roman-emperors.org/alexsev.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20080515233414/http://www.roman-emperors.org/alexsev.htm |archive-date=15. 5. 2008 }}
* {{cite book |last=Cooley |year=2012 |first=Alison E. |title=The Cambridge Manual of Latin Epigraphy |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-84026-2 |url={{googlebooks|VlghAwAAQBAJ|plainurl=y}} |author-link=Alison E. Cooley |ref={{sfnref|Cooley}} }}
* {{wikicite |reference=Groebe, Paul, "[[s:de:RE:Aurelius 221|Aurelius 221]]", ''[[Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft]]'' (''RE'', ''PW''), [[iarchive:PaulysReal-encyclopadieDerClassischenAltertumswissenschaftVolume4/page/n275/mode/2up|volume II.2]], Stuttgart, 1896, columns 2526–2542.|ref={{sfnref|Groebe}} }}
* {{cite book |last=Icks |year=2011 |first=Martijn |title=The Crimes of Elagabalus: The Life and Legacy of Rome's Decadent Boy Emperor |publisher=I.B. Tauris & Co. Ltd. |place=London |isbn=978-1-84885-362-1 |url={{googlebooks|_g-MDwAAQBAJ|plainurl=y}} |ref={{SfnRef|Icks}} }}
* {{cite book|last=Southern|year=2001|first=Pat.|title=The Roman Empire from Severus to Constantine|url=https://archive.org/details/romanempirefroms0000sout_v9s2|publisher=Routledge|isbn=9780415239431}}
* {{cite book|last=Campbell|year=1984|first=J.B.|title=The Emperor and the Roman Army 31 BC–AD 235|publisher=Clarenden|isbn=978-0198148340}}
* {{EB1911|wstitle=Alexander Severus |volume=1|page=567}} Although a few phrases appear to be copied from this encyclopedia, all of them are attributed here to primary sources.

{{Rimski carevi}}

[[Kategorija:Rimski carevi]]