Idi na sadržaj

Latinski prefiksi

S Wikipedije, slobodne enciklopedije

Latinski prefiksi obično označavaju međusobni prostorni i/ili vremenski odnos posmatranih objekata ili pojava. Slijedi popis najčešćih koji su usvojeni u bosanskom jeziku.[1][2][3]

Prefiks Značenje Primjeri
Ab-, abs- Od Abdicare (ab -od + dicere -reći), aberrare (ab - od + errare -lutati), aboriđin (ab - od + origo, originis - izvor), apstraktno (abs -od + trahere, tractus -vući), absurd (ab - od + surdus - gluh, nijem)
Ad-, ac-, af-, ag-, ar- Do Advent (ad -do + venire, ventus - doći), advocatus (ad - do + vocare - zvati), accentus (ad - do + canere, cantus - pjevati), acceptare (ad - do + capere, captus - uzeti), accumulare (ad - do + cumulare - gomilati, cumulus - gomila), afficere, affectus (ad - do + facere, factus - činiti), agresija (ad - do + gradi, gressus - koračati), arogantno (ad - do + rogare, rogatus - pitati)
Ambi-, amb- Oko, okolo Ambijent (ambiens, - entis od ambi - oko + ire, itus - ići)
Ante- pred, ispred Antenatalno, Antemortalno, Anteanalno (peraje)
Circum- Okolo Circumflexus (circum -okolo + flectere -saviti)
Cis- S ove strane Cis-trans lokus
Contra- Protiv Kontrast (contra - protiv + stare - stajati), kontracepcija (contra - protiv + capere, captus - uzeti) kontroverza (contra - protiv + vertere, versus - okretati), kontrola (contra - protiv + rotulus – kotačić, kotač, točak, kolut)
Con-, com-, co-, cor-, col- Sa, zajedno Koncept (con - sa, zajedno + capere, captus - uzeti), konklava (con - sa, zajedno + clavis - ključ), konferencija (con - sa, zajedno + ferre - nositi), kongres (con - sa, zajedno + gradi, gressus - koračati), kolizija (co - sa, zajedno + laedere - udariti), kolega (co - sa, zajedno + legare - izabrati), kopija (co - sa, zajedno + ops, opis - obilje)
De- Dolje, od Deponija (de - dolje, od + ponere - staviti), detektiv (de - od + tegere - pokriti), deficit (de - dolje, od + facere, factus - činiti), dizajn (de - dolje, od + signare - označiti od signum - znak)
Dis-, di-, dif- Razdvojiti, odvajanje Destilacija (dis - razdvojiti, odvajanje + stillare - kapati od stilla kapljica)
Ex-, e-, ef- Iz Erozija (e - iz + rodere - gristi), efekt (ef - iz + facere, factus - činiti), ekspedicija (ex - iz + pes, pedis - stopalo, noga), emocija (e - iz + movere, motus - kretati se)
Extra- Izvan
In-, im-, il-, ir- U, u (objektu) Infekcija (in -u + facere, factus - činiti), infarkt (in - u + farcire - puniti), informacija (in -u + forma - oblik), individualac (in - ne + dividuus - djeljiv), inspektor (in - u + spectere, spectus - gledati), instrukcije (in - u + struere, structus - graditi)
Infra- Ispod Infraordo – infra + ordo = red (taksonomija)
Inter-, intel Između Interes (inter - između + esse - biti), inteligencija (inter - među + legere, lectus - izabrati)
Intra-, intro- Unutar
Juxta- Pokraj
Ob-, obs-, oc-, of-, op- Protiv, prema Objekt (ob - protiv, prema + jacere, jactus - baciti), offerre (ob - protiv, prema + ferre - nositi)
Pen- Skoro
Per- Kroz Percepcija (per -kroz + capere, captus - uzeti), parfem (per - kroz + fumare - dimiti se)
Post- Poslje, iza Post-trauma
Prae- Prije, pred Prefiks (prae - pred + figere, fixus - pričvrstiti), premija (prae - pred + emere - kupiti), prezent (prae - pred + esse - biti)
Pro- Za (nešto, nekoga), ispred Proces, procesija (pro - naprjed + cedere, cessus - ići), promocija (pro - naprjed + movere, motus -kretati se), propeler (pro -naprijed + pellere -gurati) proporcija (pro - naprijed, ispred + pars, partis - dio), provizija (pro - naprijed + videre, visus - gledati), provocirati (pro - naprijed + vocare - zvati)
Re-, red- Natrag, ponovo Reakcija (re - natrag, ponovo + agere, actus - raditi, činiti), recept (re - natrag, ponovo + capere, captus - uzeti), redimere (red - natrag, ponovo + emere - kupiti), referendum (re - natrag, ponovo + ferre - nositi), refleks (re - natrag, ponovo + flectere - saviti), reforma (re - natrag, ponovo + forma - oblik), renovirati (re - natrag, ponovo + novare - činiti novim od novus - nov)
Se-, sed- Bez, odvojeno Securus (se - bez + cura - briga), selectus (se - odvojeno, bez + legere, lectus - izabrati)
Sub-, su-, suc-, suf-, sug-, sum-, sup-, sus- Pod, ispod Subjekt (sub - pod, ispod + jacere, jactus - baciti), sugestija (sub - pod + gerere, gestus - nositi), sufferre (sub - pod + ferre - nositi), summonere (sub - pod + monere - opominjati), supplere (sub - pod + plere – puniti), supportare (sub - pod + portare - nositi), supponere (sub - pod + ponere - staviti)
Super- Nad, iznad Supervidere - nadgledati (super - nad, iznad + videre, visus - gledati), superlativ (super - nad, iznad + ferre, latus - nositi)
Trans-, tra- Preko Transferre (trans - preko + ferre - nositi), transformare (trans - preko + forma - oblik), transport (trans - preko + portare - nositi), tradicija (trans - preko + dare, datus - dati)

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Klaić B. (2007): Rječnik stranih riječi. Školska knjiga, Zagreb.
  2. ^ Вујаклија М. (1936-2009): Лексикон страних речи и израза, Просветa, Београд.
  3. ^ Клајн И., Шипкa M. (2006): Велики речник страних речи и израза. Просветa, Београд.