Mrežno ćaskanje
Mrežno ćaskanje ili čavrljanje, poznato i pod nazivom onlajn-čet (engleski: online chat) ili samo čet, oblik je komunikacije dva ili više korisnika pomoću računara na internetu u realnom vremenu. Riječ je o vrlo kratkim porukama koje korisnik vidi čim ih njegov sagovornik pošalje (najčešće koristeći tipku enter na tastaturi) i na taj način odgovara na njih.
U većini chatova postoje tzv. sobe ili kanali preko kojih korisnici sužavaju izbor za komunikaciju jer obilježavaju određenu skupinu po godinama ili nekim temama. Za neke chatove nije potrebno ništa osim Internet preglednika, instaliranog Java Virtual Machine ili Adobe Flash (nekadašnja "Macromedia Flash") softvera, dok su neki prerasli u zasebne kompjuterske programe, od kojih su najpoznatiji Windows Live Messenger (nekadašnji MSN Messenger), Skype, Yahoo! Messenger, ICQ, Google Talk itd. Pored modernih web chatova postoje i IRC Internet Relay Chat chatovi koji sa obzirom na daleku prošlost nastanka i ograničene mogućnosti i dalje privlače pažnju kako starijih zaljubljenika u chat, tako i hackera koji ih koriste za upravljanje kompjuterskim virusima preko zlonamjernih botova.
Vrste
[uredi | uredi izvor]Veb-ćaskanje
[uredi | uredi izvor]Na web chatovima korisnici se najčešće trebaju prvo registrovati i ostaviti neke svoje lične podatke i unijeti nadimak (nick(name)) koji može, a i ne mora otkrivati njihov identitet, a tek onda ulaze u chat. Neki web chatovi omogućavaju ulaz na chat bez registracije. U takvim chatovima postoje i sobe koje nose određenu temu (ljubav, muzika, sport...), pa korisnik može izabrati temu o kojoj bi želio razgovarati sa drugim osobama. Na tim chatovima nalaze se administratori i moderatori. To su izučene osobe za rad na chatu, te paze na korisnike, čuvaju mir i pružaju tehničku podršku. Poznatiji web chatovi u Bosni i Hercegovini su: Chat.ba, Pricaona.ba itd.
Programi
[uredi | uredi izvor]Chat programi su instant messaging programi tj. programi za brzo internetsko dopisivanje. Oni se pokreću na korisnikovom kompjuteru te se potom spajaju na internet. Postoje chat programi koji se pokreću na računaru i spajaju na mrežu u kojoj vlada ista podjela kao i kod portalskih chat soba, po temama. (npr. mIRC), postoje i Chat programi koji služe za privatne razgovore između dvije osobe (npr. AOL Instant Messenger, Windows Live Messenger, Skype, ICQ, Jabber, Yahoo! Messenger). Važno je napomenuti da je Skype potpuno zamijenio svog prethodnika Windows Live Messenger
IRC
[uredi | uredi izvor]IRC je skraćenica za Internet Relay Chat - doslovni prevod je "razgovor putem Interneta", koji je nastao 1988. godine. Kao što postoje poslužitelji web stranica (npr. Apache ili IIS), tako postoje i IRC poslužitelji, na koje se korisnici spajaju putem irc klijenata, biraju kanal ili kanale koje će koristiti, te potom komuniciraju s ostalim korisnicima IRC-a koji se nalaze na istom kanalu. Najpoznatiji irc chat u Bosni i Hercegovini je irc.bol-chat.com. Popularni klijenti za spajanje na takve chatove su i chat programi poput mIRC, XChat, ali i web klijenti poput mibbit, lightIRC, KIWIirc. Na ove chatove je moguće pristupiti i preko mobilnih uređaja gdje postoje aplikacije za tzv. glupe (eng. dummy) telefone, ali i nove pametne (eng. smartphone).
Skraćenice i emotikoni
[uredi | uredi izvor]U chatovskim aplikacijama uobičajio se poseban jezik nazvan leet, još pisano 1337, u kojim se zamjenjuju normalna slova brojevima i znakovima sa tastature, komuniciranja skraćenicama radi postizanja što veće brzine izmjene poruka. Neke od često korištenih skraćenica i njihovih značenja su:
- ASL- Age, Sex, Location - Godine, Spol, Lokacija
- AFAIK- As Far As I Know - koliko (ja) znam
- AFK - Away From Keyboard - udaljen od tastature (kompjutera), ne mogu odgovoriti
- ASAP- As Soon As Possible - što je prije moguće
- BBL - Be Back Later - vratit ću se kasnije
- BF - Boyfriend - momak
- BRB - Be Right Back - vraćam se odmah
- BTW - By The Way - usput budi rečeno
- LOL - Laughing Out Loud - glasno smijanje
- GF - Girlfriend - cura
- PLS - Please - molim te
- ROFL - Rolling on floor laughing - valjati se po podu od smijeha
- SPAM - Stupid Persons' AdvertiseMent - neželjene reklame u poruci
- SWIM - See What I Mean - shvataš, kontaš?
- TIA - Thanks In Advance - hvala unaprijed
- TY/THX - Thank You/Thanks - hvala
- WB - Welcome Back - dobro došao natrag
Uz kratice se koriste i različiti smajliji (emotikoni). Oni su prvobitno bili stilizirani tipografski znaci koji se koriste kako bi prikazali emociju ili trenutno osjećanje. Najčešće korištene su:
- :-) ili :) ili :o) - nasmijan
- :-( ili :( - tužan
- ;-) ili ;) - namigivanje