Glif
U tipografiji glif je osnovni znak, unutar usaglašenog skupa znakova, namijenjen predstavljanju čitljivog slova u svrhu pisanja. Glifovi se smatraju jedinstvenim znakovima koji kolektivno nadopunjuju pravopis riječi ili doprinose određenom značenju onoga što je napisano, pri čemu to značenje ovisi o kulturnoj i društvenoj upotrebi. Ovaj znak može biti slovo, broj, interpunkcijski znak ili poseban znak.
Razlike
[uredi | uredi izvor]U većini jezika pisanih na nekoj vrsti latiničnog pisma, tačka na malom slovu i nije glif jer ne predstavlja nikakvu razliku, te će i na kojem je tačka slučajno izostavljena, vjerovatno biti ispravno prepoznato. Međutim, ova tačka u turskom je glif, jer taj jezik ima dvije različite verzije slova i, sa i bez tačke. Također, u japanskom slogovnom pismu jedan broj znakova sastoji se od više zasebnih oznaka, ali u pravilu ti odvojeni znakovi nisu glifovi jer sami po sebi nemaju značenje. U nekim slučajevima, dodatne oznake ispunjavaju ulogu dijakritika radi razlikovanja različitih znakova, te takve dodatne oznake tvore glifove. Općenito, dijakritik je glif čak i ako se preklaba ili dodiruje sa ostatkom slova poput cedile u francuskom, ogoneka u više jezika ili crtice na poljskom „Ł“.
Neki znakovi poput "æ" u islandskom i "ß" u njemačkom mogu se smatrati glifima, jer su prvobitno bili ligature, ali su s vremenom postali slova po sebi i tretiraju se kao odvojena slova. Međutim, ligatura poput "ſi", koja se u nekim fontovima tretira kao jedna cjelina, nije glif jer je ovo u osnovi alografska odlika i uključuje više grafema. U svakodnevnom pisanju rukom, dugačke riječi se često pišu "spojeno" jer olovka se ne podiže sa papira, a oblik svakog pisanog slova često će se razlikovati ovisno o prethodnom i narednom slovu, ali to od cijele riječi ne stvara jedan glif.
Dva ili više glifova sa istim značajem koji se koriste naizmjenično ili su odabrani ovisno o kontekstu, jedan drugome predstavljaju alografe.
Etimologija
[uredi | uredi izvor]Izraz "glyph" (u engleskom se koristi od 1727.) posuđen je od izraza "glyphe" (koristili su ga francuski antikvari od 1701.), a dolazi od grčke riječi γλυφή, glyphē, "rezbarija" i glagola γλύφειν, glýphein, "izdubiti se, urezati, isklesati" (slično kao u latinskom glubere „guliti“ i engleskom cleave "probiti, rascijepiti").[1]
Riječ hijeroglif (grčki "sveto pismo") ima dužu historiju upotrebe (englesko-talijanski rječnik, John Florio 1598. godine), i odnosi se na složene i misteriozne znakove egipatskog pisma.[2] Riječ glif širu pažnju stekla je gravurama i litografijama neodgonetnutih majanskih glifova autora Frederika Katervuda (Frederick Catherwoo)) iz ranih 1840-ih.[3]
Grafonomija
[uredi | uredi izvor]U grafonomiji (naučna analiza procesa pisanja, proizvoda i drugih grafičkih veština), izraz glif upotrebljava se za nekarakteristični oblik, odnosno za podznak i za višeznačni uzorak. Većina tipografskih glifova potječe od znakova fonta. U fontu svaki znak obično odgovara jednom glifu, ali postoje iznimke poput fonta koji se koristi za jezik sa obimnom abecedom ili složenim sistemom pisanja, pri čemu se jedan znak može koristiti za nekoliko glifova ili nekoliko znakova u jednom glifu.
Arheologija
[uredi | uredi izvor]
U arheologiji, glif predstavlja izrezbareni ili upisani simbol, poput piktograma ili ideograma, ili dio sistema za pisanje poput slogovnog pisma ili logograma .
Glif je "poseban oblik, dizajn ili prikaz slova".[4] To je određeni grafički prikaz osnova pisanog jezika u određenom fontu, koji bi mogao biti grafem ili dio grafema, a ponekad nekoliko grafema u kombinaciji (sastavljeni glif [note 1] ). Ako postoji više alografa jedinice pisanja, a izbor između njih ovisi o kontekstu ili preferenciji autora, oni se tada moraju tretirati kao zasebni glifovi, jer mora biti dostupna mašinska priprema za razlikovanje između njih i štampanje onoga što je potrebno. Isto je i u računarstvu gdje se pojam "znak", kao i u tipografiji, odnosi se na grafem ili grafemsku jedinicu teksta, kao što je to slučaj u sistemima pisanja na prirodnom jeziku. U tipografiji i računarstvu raspon grafema je širi nego u pisanom jeziku i na druge načine: tipografski font često se mora nositi s nizom različitih jezika od kojih svaki doprinosi vlastitim grafemima, a može se zahtijevati i ispis ostalih simbola poput ornamenata, te prema tome raspon potrebnih glifova raste. Pojednostavljeno, u tipografiji i računarstvu glif je grafička jedinica.[5]
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]- Kodiranje znakova
- Složeni izgled teksta
- Dijakritik
- Prikaz decimalnih znakova u HTML-u
- Oblik slova
- Paleografija, proučavanje antičkog pisanja
- Izrada matrice (kalupa)
Napomene
[uredi | uredi izvor]- ^ Na primjer, slog ſi sadrži dva znaka, ali ih može predstaviti jedan glif, pri čemu se dva znaka kombiniraju u jednu jedinicu poznatu kao ligatura. Suprotno tome, neki stariji modeli pisaćih mašina zahtijevaju upotrebu višestrukih glifova za prikaz jednog znaka, poput prenaglašenog apostrofa i tačke za stvaranje uskličnika.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ cleave, v.1 (jezik: engleski), Oxford University Press, pristupljeno 1. 7. 2020
- ^ "Home : Oxford English Dictionary". www.oed.com (jezik: engleski). Pristupljeno 21. 2. 2017.
- ^ "Maya". Ancientscripts.com. Arhivirano s originala, 12. 12. 2010. Pristupljeno 6. 2. 2018.
- ^ Strizver, Ilene (13. 9. 2017). "Confusing Type Terms, Part 1". CreativePro.com (jezik: engleski). Ilene Strizver. Pristupljeno 1. 7. 2020. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Whistler, Ken; Davis, Mark; Freytag, Asmus. "Characters Vs Glyphs". www.unicode.org. Unicode Consortium. Pristupljeno 1. 7. 2020.