Citoliza
Citoliza ili osmotska liza, nastaje kada se ćelija raspada zbog osmotske neravnoteže koja je uzrokovala difuziju viška vode u ćeliju. Voda može ući u ćeliju difuzijom kroz ćelijsku membranu ili kroz selektivne membranske kanale nazvane akvaporini, koji uveliko olakšavaju protok vode.[1] Javlja se u hipotoničnom okruženju, gdje se voda kreće u ćeliju putem osmoze i uzrokuje da se njen volumen povećava do tačke u kojoj volumen prelazi kapacitet membrane i ćelija pukne. Prisutnost ćelijskog zida sprečava da se membrana rasprsne, pa se citoliza događa samo kod životinja, uključujući i protozoa, u ćelijama koje nemaju ćelijske zidove. Obrnuti postupak je plazmoliza.
Kod sisara[uredi | uredi izvor]
Osmotska liza često je posljedica udara, zbog nepravilne perfuzije hranjivih tvari i uklanjanja otpada, mijenja alternativne ćelije metabolizma. Takva neispravnost rezultira dotokom vanćelijske tečnosti u ćelije.[2] Uz to, protozoe imaju ćelijske membrane koje su manje propusne za vodu nego neke druge vrste.
Kod bakterija[uredi | uredi izvor]
Osmotska liza bi se mogla dogoditi kada se bakterijske ćelije tretiraju hipotoničnim rastvotom sa dodatkom lizocima koji uništava ćelijske zidove bakterija.
Prevencija[uredi | uredi izvor]
Različite ćelije i organizmi prilagodili su različitim načinima sprečavanja pojave citolize. Naprimjer, paramecium koristi kontraktilne vakuole, koje brzo izbacuju prekomjernu vodu kako bi se spriječilo njeno nakupljanje i na drugi način dogodila razgradnja (citoliza).[2]
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Alberts, Bruce (2014). Essential Cell Biology (4th izd.). New York, NY: Garland Science. str. 388. ISBN 978-0-8153-4454-4.
- ^ a b Campbell, Neil A.; Reece, Jane B.; Urry, Lisa A.; Cain, Michael L.; Wasserman, Steven A.; Minorsky, Peter V.; Jackson, Robert B. (2009). Biology (9th izd.). str. 134. ISBN 9780321558237.
Dopunska literature[uredi | uredi izvor]
- McClendon, Jesse Francis (1917). Physical Chemistry of Vital Phenomena:. Original from the University of California: Princeton University Press. str. 240 pages. Referenca sadrži prazan nepoznati parametars:
|1=i|coauthors=(pomoć)