Tonalitet

Dva smisla tonaliteta:

(1) u opštem smislu - harmonijsko-funkcionalni sistem ^[1]

(2) u posebnom smislu - tonski rod na određenoj apsolutnoj visini, (zastarjelo)^[1]

Definicija

Tonalitet je muzičko-harmonijski pojam. To su akordski odnosi i veze neke ljestvice u odnosu na njen harmonijski centar, tj. osnovni, tonični akord.^[2]

Znači, tonalitet neke kompozicije ili njenog dijela čine svi ljestvični i vanljestvični (povišeni i sniženi) tonovi koji su okosnica za gradnju njene melodike i harmonije.

Šta tonalitet nije

Pojam tonalitet pogrešno je zamijeniti sa pojmovima ljestvica i tonski rod.

Ljestvica^[3] ima sedam stupnjeva i osmi koji je ponovljeni prvi. Ljestvica dobija ime prema prvom i posljednjem tonu koji su istog imena. Njeni tonovi se postepeno nižu alfabetskim redom.
Tonski rod (dur, mol, moldur)

Sva tri pojma koja u muzici treba razlikovati prikazana su na sljedećoj tabeli:

	7♭	6♭	5♭	4♭	3♭	2♭	1♭	0♭/ $\sharp$	1 $\sharp$	2 $\sharp$	3 $\sharp$	4 $\sharp$	5 $\sharp$	6 $\sharp$	7 $\sharp$
Dur	Ces	Ges	Des	As	Es	B	F	C	G	D	A	E	H	Fis	Cis
Mol	as	es	b	f	c	g	d	a	e	h	fis	cis	gis	dis	ais

Parametri za utvrđivanje tonaliteta

Tonalitet neke melodije utvrđuje se na osnovu:

Predznaka koji se nalaze iza ključa (stalni ili predznaci uz ključ ili armatura). Upravo, tonaliteti se razlikuju po broju predznaka.
Predznaka ispred nota.
Završnih tonova - kadence (vidi sliku desno)
Pojava tona dominante

Podjela tonaliteta

Tonaliteti mogu biti:

Srodni - imaju veći broj zajedničkih ljestvičnih tonova. Veći broj zajedničkih ljestvičnih tonova daje veće srodstvo između dva tonaliteta, i obrnuto.
Nesrodni - nemaju zajedničkih ljestvičnih tonova.

Također pogledajte

Reference

[Vlasta-1] Vlastimir Peričić, Višejezični rečnik muzičkih termina

[2] Radivoj Lazić - Vlastimir Peričić, Osnovi teorije muzike

[3] Radivoj Lazić, Škola za klarinet: Učim klarinet III

[4] Vlastimir Peričić, Harmonija (prvi deo)

[1]

[2]

[3]

[4]