Vilim IV, kralj Ujedinjenog Kraljevstva

Vilim IV
Kralj Ujedinjenog Kraljevstva
Vladavina	26. juni 1830 - 20. juni 1837
Prethodnik	George IV
Nasljednik	Viktorija
Krunidba	8. septembar 1831.
Kralj Hannovera
Vladavina	26. juni 1830 - 20. juni 1837
Prethodnik	George IV
Nasljednik	Ernest Avgust
Supružnik	Adelhajda od Sasko-Meiningena
Dinastija	Hannover
Otac	George III, kralj Ujedinjenog Kraljevstva i Hannovera
Majka	Šarlota od Mecklenburg-Strelitza
Rođenje	21. august 1765 London
Smrt	20. juni 1837
Mjesto sahrane	Zamak Windsor

Vilim IV (punim izvornim imenom William Henry; 21. august 1765 - 20. juni 1837) bio je kralj Ujedinjenog Kraljevstva i kralj Hanovera od bratove do svoje smrti.

Djetinjstvo i mladost

Rođen je kao treće od petnaestero djece u braku kralja Georgea III i kraljice Šarlote. Kako je imao dva starija brata, Vilimov dolazak na tron nije bio očekivan.

Sa trinaest godina pridružio se britanskoj mornarici. Služio je u New Yorku tokom Američkog rata za nezavisnost i bio prvi britanski monarh koji je posjetio Sjedinjene Američke Države. Tokom njegovog boravka u Americi George Washington ohrabrivao je zavjere za otmicu britanskog princa. Planovi su, međutim, pali u vodu kada su za njih saznali Britanci i udvostručili Vilimovu stražu.

Vilim je želio dobiti titulu vojvode i mjesto u parlamentu, ali njegov otac nije bio siguran. Kako bi izvršio pritisak na oca, Vilim mu je zaprijetio da će se kandidovati za Dom naroda i tu podržavati njegovu opoziciju. George III mu je konačno dao titulu vojvode od Clarancea 20. maja 1789. godine, a Vilim se odmah zatim udružio sa starijom braćom koja su bila u konstantnoj svađi sa ocem.

Novokreirani vojvoda od Clarencea prekinuo je svoju službu u Kraljevskoj mornarici 1790. godine. U to vrijeme Vilim nije podržavao inicijativu za ukidanje ropstva u britanskim kolonijama (u Ujedinjenom Kraljevstvu već je bilo ilegalno).

Porodični život

Po odlasku iz Kraljevske mornarice, Vilim je dvadeset godina živio u vanbračnoj vezi sa irskom glumicom Dorotheom Bland. Vilim je pripadao prvoj generaciji britanskih prinčeva koja je podlijegala zakonu prema kojem se potomci Georgea II ne mogu vjenčati bez odobrenja monarha, te Vilim nije nikada oženio Bland. Bez obzira na to, sa njom je imao pet vanbračnih sinova i pet vanbračnih kćeri kojima je dao prezime "FitzClarence". Veza sa Bland završila je 1811. godine, a ona je dobila vlastitu rezidenciju, alimentaciju i skrbništvo nad kćerima, pod uslovom da se prestane baviti glumom. Kada se Bland opet vratila glumi oduzete su joj kćerke, kuća i primanja, pa je umrla kao siromah blizu Pariza 1816. godine.

Kada je 1817. godine pri porodu umrla princeza Šarlota Augusta od Velsa, jedino dijete iz turbulentnog braka princa i princeze od Velsa, kralj George III je ostao sa dvanaestero preživjele djece, ali bez ijednog zakonitog unučeta. Vilim i njegova braća tada su krenula u utrku da dobiju nasljednike. U toj utrci Vilim je imao najveću prednost, jer je bio najstariji neoženji sin, dok su njegova starija braća bila u svađi sa suprugama, koje su svakako bile prestare za rađanje.

Vilim je poslao mlađeg brata da u Njemačkoj prosi mlade protestantske princeze. nakon što su ga dvije odbile, Vilim je upoznao princezu Adelhajdu od Sasko-Meiningena, kćerku vojvode od Sasko-Meiningena. Adelhajda je, sa 25 godina, u to doba bila smatrana dobro starom za udaju, ali je ipak bila dva puta mlađa od Vilima. Brak je sklopljen 11. jula 1818. godine. Njihov je brak bio relativno sretan i Vilim više nije imao ljubavnice. Jedini bračni problem su im bila zdrava djeca; par je dobio samo dvije kćerke, Šarlotu i Elizabetu, koje su bile kratkog vijeka, te nisu osigurale nasljednu liniju. Adelhajda je nekoliko puta pobacila ili rodila mrtvorođenče.

Godine 1820. umro je Vilimov otac, nakon čega je njegov najstariji brat, koji je vršio dužnosti regenta tokom mentalne nesposobnosti svoga oca, postao kralj George IV. Vilim je u tom trenutku bio drugi u nasljednom nizu, odmah iza još jednog starijeg brata, vojvode od Yorka. Kada je vojvoda od Yorka umro 1827. godine Vilim se još više približio kruni i postao presumirani nasljednik.

Vladavina

Vilim IV

Kralj George IV umro je 1830. godine ne ostavivši iza sebe legitimne djece i krunu je automatski naslijedio Vilim kao Vilim IV. Po dolasku na tron pobrinuo se za devetro preživjele djece koje je imao sa Dorotheom Bland i podijelio im grofovske titule.

Vilim nije bio ekstravagantan kao njegov brat i prethodnik. Želio je u potpunosti zanemariti krunidbenu ceremoniju, ali je na kraju popustio zahtjevima tradicionalista. On i njegova supruga Adelhajda krunisani su 8. septembra 1831. godine, ali kralj je odbio prirediti banket i skupu proslavu kojom je bila obilježena krunidba njegovog brata. Tradicionalni torijevci neuspješno su protestvovali protiv ove odluke, nazivajući Vilimovu krunidbu "polukrunidbenom ceremonijom".

Za vrijeme vladavine Vilima IV izvršeno je više reformi, iako on sam kao kralj nije mnogo uticao na njihovo donošenje niti primjenjivanje. Među najznačajnim koracima napravljenim tokom njegove kratke, ali progresivne vladavine, su povećanje autonomije gradskih vlasti, ograničenje radnog vremena djece, te ukidanje ropstva i reformacije biračkog sistema. Vilim je, ipak, bio kritikovan od starne reformista koji su smatrali da nisu provedene sve potrebne reforme, i tradicionalista koji su smatrali da se sa reformama otišlo predaleko. Tokom njegove vladavine započelo je slabljenje Doma lordova, koje se nastavilo tokom devetnaestog vijeka i kulminiralo u dvadesetom vijeku, zajedno sa slabljenjem moći monarha.

Za svo vrijeme svoje vladavine Vilim se u politiku imiješao samo jednom, 1834. godine, kada je postavio premijera u suprotnosti sa voljom parlamenta. Vilim nikada nije posjetio Haniver dok je bio kralj te zemlje. Godine 1833. Hanover je dobio ustav koji je političku moć dao srednjoj klasi i proširio moć hanoverskog parlamenta.

Vilim i njegova supruga imali su jako dobar odnos sa princezom Viktorijom od Kenta, Vilimovom presumiranom nasljednicom, kćerkom Vilimovog umrlog brata. Međutim, odnos kralja i kraljice sa Viktorijinom majkom, vojvotkinjom od Kenta, bio je ispunjen konfliktima i neslaganjima. Prema Vilimovom mišljenju, vojvotkinja od Kenta nije njegovoj supruzi, kraljici, iskazivala dužno poštovanje. Bez obzira na to, očekivalo se da će vojvotkinja od Kenta, kao regent Vilimove nasljednice, doći do de facto moći i kraljevskih ovlasti nakon Vilimove smrti.

Smrti i nasljeđivanje

Vilim IV umro je 20. juna 1837. godine, nakon otkazivanja srca. Sahranjen je u dvorcu Windsor 8. jula iste godine. Kako nije imao zakonitog potomstva sa kraljicom Adelhajdom, kruna Ujedinjenog Kraljevstva prešla je njegovoj bratični Viktoriji. Međutim, po salskom zakonu kojeg je pratilo Hanoversko kraljevstvo, krunu Hanovera nije mogla naslijediti žena, te je Vilima IV u Hanoveru naslijedio mlađi brat Ernest Avgust. Vilimova smrt je na taj način označila kraj personalne unije između Hanovera i Ujedinjenog Kraljesvtva koja je trajala još od 1714. godine. Iako Vilim nije imao zakonske djece i stoga nije predak nijednom britanskom monarhu, on ima mnogo potomaka preko svoje vanbračne djece sa Dorotheom Bland.

Prethodnik: George IV	Kralj Ujedinjenog Kraljevstva 1830-1837	Nasljednik: Viktorija
	Kralj Hanovera 1830–1837	Nasljednik: Ernest Avgust