Izvorni kôd stranice Meša Selimović

{{Infokutija pisac
| ime             = Meša Selimović
| slika           = MesaSelimovic Serbian Literature Great Men Stamps.jpg
| opis_slike      = Meša Selimović na markici Pošte Srbije iz 2010.
| puno_ime        = Mehmed Selimović
| datum_rođenja   = {{Datum rođenja|1910|04|26}}
| mjesto_rođenja  = [[Tuzla]], [[Austro-ugarska]]
| datum_smrti     = {{Datum smrti i godine|1982|07|11|1910|04|26}}
| mjesto_smrti    = [[Beograd]], [[SR Srbija]], [[SFRJ]]
| zanimanje       = [[Pisac]]
| jezik           = Bosanski,<ref name="Svjetlost 2005">''Život: časopis za književnost i kulturu, Volume 53, Issues 1-9'', Svjetlost, 2005, str. 98</ref> srpski
| nacionalnost    = [[Srbi]]n
| državljanstvo   = [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija]]
| obrazovanje     = [[Univerzitet u Beogradu]]
| period          = 
| žanr            = 
| poznata_djela   = {{hlist|''[[Derviš i smrt]]''|''[[Tvrđava]]''}}
| supružnik       = Draga
| djeca           = Maša i Jesenka
| nagrade         = [[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] (1962)
| potpis          = 
| web_stranica    = 
}}
[[Datoteka:Meša Selimović, bista, Sarajevo.jpg|mini|239x239piksel|Bista Meše Selimovića u [[Sarajevo|Sarajevu]].]]
'''Mehmed Meša Selimović''' bio je jugoslavenski,<ref>{{Cite web|url=https://edukacija.rs/izreke-i-citati/mesa-selimovic|title=Meša Selimović - Citati i izreke {{!}} Edukacija|date=3. 12. 2015|language=en-US|access-date=8. 5. 2020}}</ref> [[Bosanskohercegovačka književnost|bosanskohercegovački]] i [[Srbi u Bosni i Hercegovini|srpski]] [[Srpska književnost|književnik]] rođen 26. aprila 1910. godine u [[Tuzla|Tuzli]], [[Austro-Ugarska]], sadašnja [[Bosna i Hercegovina]]. Njegov [[roman]] ''[[Derviš i smrt|Derviš i Smrt]]'' je jedan od istaknutijih književnih djela u [[Jugoslavenska književnost|Jugoslaviji]] poslije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]].<ref name="prosveta">''Mala eciklopedija Prosveta: opšta enciklopedija'', 1986, Prosveta, Beograd, {{ISBN|86-07-00001-2}}.</ref>

==Biografija==
Rodio se u uglednoj muslimanskoj porodici iz [[Bileća|Bileće]], od oca Alije i majke Paše.<ref>{{Cite web|url=http://slobodnahercegovina.com/mesa-selimovic-moji-su-preci-iz-bilece-od-bratstva-vujovica/|title=Слободна Херцеговина » МЕША СЕЛИМОВИЋ: Моји су преци из Билеће од братства Вујовића|website=slobodnahercegovina.com|access-date=8. 5. 2020}}</ref> Njegov otac Alija rodio se u [[Visoko]]m, prilikom selidbe njegove porodice iz Bileće prema sjeveroistoku Bosne gdje su imali znatna imanja.<ref>{{Cite book|last=Selimović|first=Meša|url=https://books.google.ba/books?id=7wpjAAAAMAAJ&dq=me%C5%A1a+selimovi%C4%87+otac+visoko&focus=searchwithinvolume&q=otac+se+rodio+u+Visokom|title=Sabrana dela u deset knjiga: Sjećanja|date=1983|publisher=BIGZ|year=|isbn=|location=|pages=|language=sh}}</ref> Meša je rođen u Tuzli, gdje je završio osnovnu školu i gimnaziju. Godine 1930. godine upisao se na studijsku grupu [[srpskohrvatski jezik]] i [[jugoslovenska književnost]] Filozofskog fakulteta [[Univerzitet u Beogradu|Univerziteta u Beogradu]]. Diplomirao je 1934. godine, od 1935. do 1941. godine radi kao profesor Građanske škole, a potom je 1936. postavljen za suplenta u Realnoj gimnaziji u Tuzli. Prve dvije godine rata živi u Tuzli, gdje ga hapse zbog saradnje sa [[NOP]]-om, a u maju 1943. godine prelazi na oslobođenu teritoriju, postaje član [[KPJ]] i član [[Agitprop]]-a za [[Istočna Bosna|istočnu Bosnu]]. Potom je [[Politika|politički]] komesar [[Tuzlanski odred|Tuzlanskog odreda]], a 1944. godine prelazi u [[Beograd]] i obavlja političke i [[Kultura|kulturne]] funkcije. Od 1947. godine živi u [[Sarajevo|Sarajevu]] i radi kao: profesor [[Viša pedagoška škola u Sarajevu|Više pedagoške škole]], docent [[Filozofski fakultet u Sarajevu|Filozofskog fakulteta]], [[Umjetnost|umjetnički]] direktor [[Bosna Film]]a, direktor drame [[Narodno pozorište Sarajevo|Narodnog pozorišta]], glavni urednik [[Izdavačko preduzeće Svjetlost|Izdavačkog preduzeća Svjetlost]]. 1971. godine penzioniran je i seli u Beograd.

Biran je za predsjednika [[Savez književnika Jugoslavije|Saveza književnika Jugoslavije]], bio je počasni doktor [[Univerzitet u Sarajevu|Sarajevskog univerziteta]] (1971), redovni član [[ANUBiH]] i [[SANU]]. Dobitnik je brojnih nagrada, od kojih su najznačajnije [[NIN-ova nagrada]] (1967), [[Goranova nagrada]] (1967), [[Njegoševa nagrada]] (1967), potom [[Dvadesetsedmojulska nagrada]] [[SR BiH]], [[nagrada AVNOJ-a]], itd.

Umro je 11. jula 1982. godine u [[Beograd]]u. Godine 1989, Velika gimnazija u Tuzli je preimenovana u [[Gimnazija "Meša Selimović"|Gimnaziju "Meša Selimović"]] kako bi se odala počast bivšem učeniku i profesoru ove gimnazije, ali i velikom književniku.

== Književno stvaralaštvo ==

Meša Selimović se smatra istaknutim jugoslavenskim književnikom. Ono što nije sporno je status Selimovića kao velikog pisca ranga [[Evropa|evropskoga]] klasika, a taj se status temelji ponajviše na njegova dva romana, ''[[Derviš i smrt]]'' i ''[[Tvrđava (roman)|Tvrđava]]''. Pisac se poziva na središnju evropsku narativnu tradiciju, posebno [[Dostojevski|Dostojevskog]], kao i na opštu struju književnog [[Modernizam|modernizma]] [[20. vijek]]a. Nošen temperamentalnim značajkama i osebujnom stvaralačkom vizijom, Selimović je stvorio vlastiti izraz koji se ne može jednoznačno svrstati ni u koju školsku kategoriju. Po pripovjednim tehnikama, naslijedio je i proširio roman lične ispovijedi, ili realistička djela struje svijesti. Najbolji primjeri za ovu tvrdnju su kratki romani [[Fjodor Dostojevski|Dostojevskog]] "[[Krotka (Dostojevski)|Krotka]]" i "[[Zapisi iz podzemlja (Dostojevski)|Zapisi iz podzemlja]]". Selimović je dobro razumio da za upečatljiv prikaz unutrašnjih borbi nisu odgovarajuće tehnike bilježenja nestalnosti i promjenljivosti svijesti, kakve nalazimo kod [[James Joyce|Jamesa Joycea]] ili [[Hermann Broch|Hermanna Brocha]], jer u tim djelima dolazi do rastakanja svijesti protagonista, koji kao pasivni posmatrači ne mogu biti sudionicima [[moral]]ne i [[Metafizika|metafizičke]] [[Drama|drame]].

Prvi roman, "Derviš i smrt", pisan živim stilom u kojemu se miješaju samoposmatranje (introspekcija), mudri zaključci o životu i ljudska drama [[derviš]]kog [[šejh]]a Nuruddina, ostvarenje je univerzalne vrijednosti koje je privuklo pažnju inostrane čitalačke publike - dijelom i zbog upravo magnetičnog spoja egzistencijalne drame i opojne rezignacije kojim zrači [[islam]]sko-[[orijent]]alno okruženje. Roman nije realistički prikaz derviša ili [[Sufizam|sufizma]], [[Islamski misticizam|islamskog misticizma]], jer Nurudinove dileme postaju besmislene ako ih posmatramo u kontekstu čvrsto ukorijenjene [[Religija|religijske]] svijesti. No, to nije kritika vrijednosti djela koje i nije imalo namjeru dokumentarno i vjerno prikazati mistične zanose ili sufijski pogled na svijet, nego je bilo uspješno u prikazivanju opšte ljudske dileme i muke postavljanja u bosansko-islamski kontekst i određivanja univerzalnog u lokalnom.

Sljedeći veliki roman, "Tvrđava", prikaz je Sarajeva nakon [[Bitka na Hoćinu|Hoćinske bitke]] (koju je opjevao [[Ivan Gundulić|Gundulić]] u "[[Osman (Gundulić)|Osmanu]]"), i odlikuje se širom paletom likova i većim brojem [[Lirska pjesma|lirskih]] prelaza od "Derviša", čvrsto usredotočenog na nezaboravni Nurudinov lik. Oba su djela bogata prigušenom [[Emocija|emocionalnošću]], sumračnim iskazima o ljudskoj sudbini, atmosferom koju je teško jednostavno opisati i koja se kreće od smirenosti u prihvaćanju sudbine do bunta protiv neljudskih okolnosti, te referencama na historijski usud [[Bošnjak]]a (to se odnosi posebno na "Tvrđavu"). Glavni Selimovićevi romani velika su djela zrelog književnog stvaraoca koji je harmonično spojio modernistički diskurs, narativne tradicije "pripovjedačke Bosne" i orijentalno-islamski senzibilitet.

Ostala piščeva pripovjedačka djela, osim u detaljima, ne dosižu vrhunce poput "Tvrđave" i "Derviša". Selimovićevi [[esej]]istički i memoarski radovi su zanimljivo štivo, ali ne dostižu ostvarenja evropskog i svjetskog ranga kao veliki romani. Možda najinteresantnija Selimovićeva realistična knjiga je "[[Za i protiv Vuka (Selimović)|Za i protiv Vuka]]", u kojoj autor raspravlja o ulozi [[Vuk Karadžić|Vuka Karadžića]] u reformi [[Srpski jezik|srpskog jezika]]. To je djelo, osim njegove neosporne kritičko-analitičke vrijednosti, zanimljivo jer i svjedoči o, za savremenike i potomke, kontroverznim piščevim [[Nacionalnost|nacionalnim]] opredjeljenjima. "Za i protiv Vuka" je knjiga potpuno uronjena u problematiku stvaranja modernog srpskog standardnog jezika, sa protagonistima Vukom Karadžićem, njegovim protivnicima i mlakim pristalicama u [[Vojvodina|vojvođanskim]] i srpskim građanskim krugovima, te brižljivo prikazanim etapama borbe. Za čitaoca sa strane, odmah upada u oči da to djelo posredno ruši mit o [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] jeziku, jer je sasvim ograničena na srpsku situaciju, dok ne govori o [[Hrvatska|hrvatskoj]] prošloj, a ni ondašnjoj ([[Ilirski pokret]]) jezičkoj tradiciji.  Stave li se na stranu nacionalno-političke opaske, glavno je piščevo stanovište utemeljeno: on smatra Vuka Karadžića za beskompromisnoga prevratnika koji je potpuno odbacio stariju srpsku jezičku baštinu, nanijevši srpskom jeziku udar time što ga je sveo na ruralni idiom i lišio duhovno-intelektualnog riječnika. Međutim, to je bila nužna faza koja je ispravljena kasnijim razvitkom [[Srpska književnost|srpske književnosti]].

== Jezik ==
[[Datoteka:Grob Meše Selimovića.JPG|mini|Grob Meše Selimovića u Aleji zaslužnih građana na [[Novo groblje u Beogradu|Novom groblju u Beogradu]]]]U svojim glavnim romanima Selimović je pisao [[Ijekavski govor|ijekavskim narječjem]] sa široko zastupajućom upotrebom [[turcizam]]a što je karakteristično za [[bosanski jezik]] i [[Bošnjačka književnost|bošnjačku književnost]].<ref name="Svjetlost 2005">''Život: časopis za književnost i kulturu, Volume 53, Issues 1-9'', Svjetlost, 2005, str. 98</ref>

U knjizi o Vuku, kao i kasnijim djelima, autor je prešao na srpski ekavski jezik, i ako se sudi jedino po jezičkom kriteriju, ta su ostvarenja isključivo srpska (slična je situacija s većim dijelom [[Ivo Andrić|Andrićeva]] opusa). 
[[Datoteka:Tuzla_-_Meša_Selimović_Statue_(2019).jpg||mini|Spomenik Meši Selimoviću u Tuzli.]]
Djelo Meše Selimovića je utkano u središte bošnjačke književnosti, kojoj po tematici i iskazu najvrednijih djela nesumnjivo pripada. Također, ono je dio srpske književnosti, svjesnim autorovim zahtjevom, kao i uronjenošću nemaloga dijela opusa u srpske književne i kulturne teme.

Povodom 30-godišnjice smrti Meše Selimovića, srpski pjesnik i akademik [[Matija Bećković]] napisao je u beogradskom dnevniku [[Večernje novosti]]:
{{Citat|...Nisam bio ništa pročitao od Meše Selimovića, a tada sam ga prvi put slušao i bio zadivljen onim što sam čuo i zapanjen koliko se to razlikovalo od predstave koja je o njemu stvorena. Nijedan profesor koga sam znao nije ni tako govorio, ni tako izgledao, ni tako istupao i suvereno vladao starim i najnovijim književnim izumima, znanjima i uvidima. Lakoća kojom se formulisao i održavao na paučini jezika, aforistika i [[logika]] koje je demonstrirao, svedočili su o jednom bogomdanom daru, bez drugih uverenja osim vere u umetnost.<ref name="VeNo">[http://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:388007-Mesina-zudnja-za-nemogucim '''''Mešina žudnja za nemogućim''''' - Članak u "Večernjim novostima" 11. jula 2012]</ref>}}

==Nagrade "Meša Selimović"==
Od 1988. godine u Jugoslaviji se dodjeljivala nagrada za roman godine [[Nagrada "Meša Selimović" (Srbija)|Nagrada "Meša Selimović"]], koja se od 2007. dodijeljuje za najbolji roman u Srbiji. U Bosni i Hercegovini se od [[2002]]. godine dodijeljuje [[Nagrada "Meša Selimović" (BiH)|bosanskohercegovačka nagrada "Meša Selimović"]] za najbolji roman.

== Nagrade ==
* '''1962''' – [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva]]

== Bibliografija ==
* ''Uvrijeđeni čovjek'' (1947)
* ''Prva četa'' (1950)
* ''Tuđa zemlja'' (1957)
* ''Noć i jutra'', filmski scenario (1958)
* ''Tišine'' (1961)
* ''Magla i mjesečina'' (1965)
* ''Eseji i ogledi'' (1966)
* ''[[Derviš i smrt]]'' (1966)
* ''Za i protiv Vuka'' (1967)
* ''Pisci, mišljenja, razgovori'' (1970)
* ''[[Tvrđava (roman)|Tvrđava]]'' (1970)
* ''Djevojka crvene kose'' (1970)
* ''Ostrvo'' (1974)
* ''Sjećanja'' (1976)
* ''Krug'' (1983)

== Reference ==
{{reference}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Meša Selimović}}
{{Wikicitat|Meša Selimović}}
* [http://www.xs4all.nl/~eteia/kitabhana/Selimovic_Mehmed_Mesa/index.html Meša Selimović: romani]
* [https://www.scribd.com/doc/236025193/155903195-Mesa-Selimovic-Tvrdjava Meša Selimović: Tvrđava] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304225338/https://www.scribd.com/doc/236025193/155903195-Mesa-Selimovic-Tvrdjava |date=4. 3. 2016 }}
* [https://www.scribd.com/doc/217112440/119323587-Meša-Selimović-Tišine Meša Selimović: Tišine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305002124/https://www.scribd.com/doc/217112440/119323587-Me%C5%A1a-Selimovi%C4%87-Ti%C5%A1ine |date=5. 3. 2016 }}
* [https://www.scribd.com/doc/241195634/Sjećanja-dr-Mehmed-Meša-Selimović-1990 Meša Selimović: Sjećanja] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305002422/https://www.scribd.com/doc/241195634/Sje%C4%87anja-dr-Mehmed-Me%C5%A1a-Selimovi%C4%87-1990 |date=5. 3. 2016 }}
* [https://www.scribd.com/doc/70276369/Za-i-Protiv-Vuka-Mesa-Selimovic Meša Selimović: Za i protiv Vuka] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304220212/https://www.scribd.com/doc/70276369/Za-i-Protiv-Vuka-Mesa-Selimovic |date=4. 3. 2016 }}
* [http://balkans.aljazeera.net/blog/mesa-selimovic-bosanski-pisac-srpske-nacionalnosti "Meša Selimović – bosanski pisac srpske nacionalnosti"], Jasmin Agić, [[Al Jazeera Balkans]], 29. 4. 2018.

{{Srpska književnost}}
{{Dobitnici NIN-ove nagrade}}

{{DEFAULTSORT:Selimović, Mehmed Meša}}
[[Kategorija:Rođeni 1910.]]
[[Kategorija:Umrli 1982.]]
[[Kategorija:Biografije, Tuzla]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski pisci]]
[[Kategorija:Meša Selimović]]
[[Kategorija:Članovi SANU]]
[[Kategorija:Članovi ANUBiH]]
[[Kategorija:Dobitnici NIN-ove nagrade]]
[[Kategorija:Dobitnici Njegoševe nagrade]]
[[Kategorija:Dobitnici Goranove nagrade]]
[[Kategorija:Dobitnici Nagrade AVNOJ-a]]
[[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]]
[[Kategorija:Odsjek za bosanski, hrvatski i srpski jezik Filozofskog fakulteta u Sarajevu]]
[[Kategorija:Odsjek za književnosti naroda Bosne i Hercegovine Filozofskog fakulteta u Sarajevu]]
[[Kategorija:Srpski pisci]]