Ribes

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Ribes
(Rod ribizla)
Ribes rubrum
Sistematika
CarstvoPlantae
DivizijaMagnoliophyta
RazredMagnoliopsida
RedSaxifragales
PorodicaGrossulariaceae
RodRibes
L.
Rasprostranjenje roda Ribes
Rasprostranjenje roda Ribes
Podrodovi
(Vidi Tekst)
Sinonimi
  • Grossularia Miller
  • Ribesium Medikus

Ribes je rod od oko 150 poznatih vrsta cvjetnica iz umjerenih područja Sjeverne hemisfere. Različite vrste su poznate kao ribizli ili „gusje bobice“, a neke se uzgajaju zbog svojih jestivih plodova ili kao ukrasne biljke . Rod Ribes je jedini u (monotipskoj) porodici Grossulariaceae.

Opis[uredi | uredi izvor]

Ribizli imaju grmast i habitus velikoog grmu glatkih grana. Cvjetovi i plodovi rastu u grozdovima. Bobice na grozdu veličine zrna graška, ali obično sitnije. Prema boji plodova postoje [bijele, crvene i crne sorte. Bijele i crvene imaju kiselkasto sladak, osvježavajući okus, a crni je ribiz je posebnog okusa, koji nekima može biti i neugodan.[1]

Taksonomija[uredi | uredi izvor]

Ribes je jedini rod u redu Saxifragales i porodici Grossulariaceae, iako je jednom uključen u širi obuhvat od Saxifragaceae sensu lato, sada je pozicioniran kao sestrinska grupa Saxifragaceae ss.[2]

Potpodjela[uredi | uredi izvor]

Prvaobrađena klasifikacija unutar roda na svjetskoj osnovi, 1907. [3] iprošla je mnoge revizije,[4] ali čak ni u eri molekularne filogenetike postojali su kontradiktorni dokazi.[1] Iako se ponekad tretiraju kao dva odvojena roda, Ribes i Grossularia (Berger 1924) [5], konsenzusno je smatran jednim jedinim rodom, podeljenim na veliki broj podrodova, čiji su glavni i Ribes Grossularia, dalje podijeljeni na sekcije.[4] Janczewski (1907) je smatrano da postoji šest podrodova i jedanaest sekcija. [3] Bergerov dvanaesti podrod zasnovan je na dva različita roda (vidi Senters i Soltis (2003) Tabela 1) kasnije prebačene u sekcije. [2][1] Weigend (2007) podigao je niz sekcija kako bi dobio taksonomiju od sedam podrodova: Ribes (sekcije Ribes, Heretiera, Berisia) Coreosma, Calobotrya (sekcije Calobotrya, Cerophyllum), Symphocalyx, Grossularioides, Grossularia, Parilla.[6][7]

Taksonomija prema Bergeru, modificirana preme Sinnottu (1985):[2][1]

  • Podrod Ribes L. 8 Sekcija
    • Sekcija Berisia Spach
    • Sekcija Calobotrya (Spach) Jancz.
    • Sekcija Coreosma (Spach) Jancz.
    • Sekcija Grossularioides ( Jancz.) Rehd.
    • Sekcija Heritiera Jancz.
    • Sekcija Parilla Jancz.
    • Sekcija Ribes L. (Red Currants)
    • Sekcija Symphocalyx Berland.
  • Podrod Grossularia (Mill.) Pers. (Gooseberies) 4 Sekcije
    • Sekcija Grossularia(Mill.) Nutt.
    • Sekcija Robsonia Berland.
    • Sekcija Hesperia A.Berger
    • Sekcija Lobbia A. Berger

Neki autori su nastavili da tretiraju Hesperia i Lobbia kao podrodove. Rane molekularne studije sugerisale su da je podrod Grossularia zapravo je ugrađen u podrod Ribes.[8] Analiza kombiniranih molekularnih skupova podataka potvrđuje da je podrod Grossularia kao monofiletska grupa, s dvije glavne linije, sekcija Grossularia i još jedan kladus koji se sastoji od glabroznih rodova, uključujući i Hesperia, Lobbia and Robsonia. Ostale identificirane monofiletske grupe bile su Calobotrya, Parilla, Symphocalyx i Berisia. Međutim, sekcije Ribes, Coreosma iHeritiera nisu bile podržane. Zbog toga nema dovoljno rezolucije koja bi opravdala daljnju taksonomsku reviziju.[1]

Vrste[uredi | uredi izvor]

Postoji oko 150 priznatih vrsta ribizla i par desetina još nepriznatih.[1][9]

  1. Ribes acerifolium Howell
  2. Ribes achurjanii Mulk.
  3. Ribes aciculare Sm.
  4. Ribes affine Kunth
  5. Ribes albifolium Ruiz & Pav.
  6. Ribes alpestre Wall. ex Decne.
  7. Ribes alpinum L.
  8. Ribes amarum McClatchie
  9. Ribes amazonica Weigend & E.Rodr.
  10. Ribes ambiguum Maxim.
  11. Ribes americanum Mill.
  12. Ribes anatolicum Behçet
  13. Ribes andicola Jancz.
  14. Ribes armenum Pojark.
  15. Ribes atropurpureum C.A.Mey.
  16. Ribes aureum Pursh
  17. Ribes austroecuadorense Freire-Fierro
  18. Ribes × berisioides Jancz.
  19. Ribes bicolor Phil.
  20. Ribes binominatum A.Heller
  21. Ribes bogotanum Jancz.
  22. Ribes bolivianum Jancz.
  23. Ribes brachybotrys (Wedd.) Jancz.
  24. Ribes bracteosum Douglas ex Hook.
  25. Ribes brandegeei Eastw.
  26. Ribes burejense F.Schmidt
  27. Ribes caldasiense Weigend
  28. Ribes californicum Hook. & Arn.
  29. Ribes canescens Pittier
  30. Ribes canthariforme Wiggins
  31. Ribes catamarcanum Jancz.
  32. Ribes cereum Douglas
  33. Ribes ceriferum Coville & Rose
  34. Ribes chachapoyense Weigend & Breitkopf
  35. Ribes chihuahuense Britton
  36. Ribes ciliatum Humb. & Bonpl. ex Schult.
  37. Ribes colandina Weigend
  38. Ribes contumazensis Weigend
  39. Ribes costaricensis Weigend
  40. Ribes cucullatum Hook. & Arn.
  41. Ribes cuneifolium Ruiz & Pav.
  42. Ribes curvatum Small
  43. Ribes cynosbati L.
  44. Ribes davidii Franch.
  45. Ribes densiflorum Phil.
  46. Ribes diacantha Pall.
  47. Ribes dikuscha Fisch. ex Turcz.
  48. Ribes divaricatum Douglas
  49. Ribes dombeyanum (Spach) Jancz.
  50. Ribes dugesii Greenm.
  51. Ribes echinellum (Coville) Rehder
  52. Ribes ecuadorense Jancz.
  53. Ribes elegans Jancz.
  54. Ribes erectum Freire-Fierro
  55. Ribes erythrocarpum Coville & Leiberg
  56. Ribes fargesii Franch.
  57. Ribes fasciculatum Siebold & Zucc.
  58. Ribes fontaneum Bochkarn.
  59. Ribes fontinale Britton
  60. Ribes formosanum Hayata
  61. Ribes fragrans Pall.
  62. Ribes franchetii Jancz.
  63. Ribes frankei Weigend & Breitkopf
  64. Ribes fuyunense T.C.Ku & Konta
  65. Ribes giraldii Jancz.
  66. Ribes glabricalycinum L.T.Lu
  67. Ribes glabrilolium L.T.Lu
  68. Ribes glaciale Wall.
  69. Ribes glandulosum Weber
  70. Ribes grande Rose
  71. Ribes grandisepalum Durán-Esp. & Avendaño
  72. Ribes graveolens Bunge
  73. Ribes griffithii Hook.f. & Thomson
  74. Ribes henryi Franch.
  75. Ribes heterotrichum C.A.Mey.
  76. Ribes himalense Royle ex Decne.
  77. Ribes hirtellum Michx.
  78. Ribes hirticaule J.F.Macbr.
  79. Ribes hirtum Humb. & Bonpl. ex Schult.
  80. Ribes horridum Rupr. ex Maxim.
  81. Ribes huancabambense Weigend & Breitkopf
  82. Ribes hudsonianum Richardson
  83. Ribes humile Jancz.
  84. Ribes hunanense Chang Y.Yang & C.J.Qi
  85. Ribes incarnatum Wedd.
  86. Ribes incertum J.F.Macbr.
  87. Ribes indecorum Eastw.
  88. Ribes inerme Rydb.
  89. Ribes integrifolium Phil.
  90. Ribes janczewskii Pojark.
  91. Ribes japonicum Maxim.
  92. Ribes khorasanicum Saghafi & Assadi
  93. Ribes kialanum Jancz.
  94. Ribes komarovii Pojark.
  95. Ribes laciniatum Hook.f. & Thomson
  96. Ribes lacustre (Pers.) Poir.
  97. Ribes lasianthum Greene
  98. Ribes latifolium Jancz.
  99. Ribes laurifolium Jancz.
  100. Ribes laxiflorum Pursh
  101. Ribes lehmannii Jancz.
  102. Ribes leptanthum A.Gray
  103. Ribes leptostachyum Benth.
  104. Ribes lobbii A.Gray
  105. Ribes longeracemosum Franch.
  106. Ribes luridum Hook.f. & Thomson
  107. Ribes luteynii Weigend
  108. Ribes macrobotrys Ruiz & Pav.
  109. Ribes macrostachyum Jancz.
  110. Ribes madrense Coville & Rose
  111. Ribes magellanicum Poir.
  112. Ribes malvaceum Sm.
  113. Ribes malvifolium Pojark.
  114. Ribes mandshuricum (Maxim.) Kom.
  115. Ribes marshallii Greene
  116. Ribes maximowiczianum Kom.
  117. Ribes maximowiczii Batalin
  118. Ribes mediatum Mesícek & Soják
  119. Ribes melananthum Boiss. & Hohen.
  120. Ribes menziesii Pursh
  121. Ribes mescalerium Coville
  122. Ribes meyeri Maxim.
  123. Ribes microphyllum Kunth
  124. Ribes missouriense Nutt.
  125. Ribes montigenum McClatchie
  126. Ribes moupinense Franch.
  127. Ribes multiflorum Kit. ex Schult.
  128. Ribes nanophyllum Freire-Fierro & Endara
  129. Ribes neglectum Rose
  130. Ribes nelsonii Coville & Rose
  131. Ribes nevadense Kellogg
  132. Ribes nigrum L.
  133. Ribes niveum Lindl.
  134. Ribes orientale Desf.
  135. Ribes orizabae Rose
  136. Ribes ovalifolium Jancz.
  137. Ribes oxyacanthoides L.
  138. Ribes pallidiflorum Pojark.
  139. Ribes × pallidum Otto & A.Dietr.
  140. Ribes parvifolium Phil.
  141. Ribes pentlandii Britton
  142. Ribes peruvianum Jancz.
  143. Ribes petraeum Wulfen
  144. Ribes pinetorum Greene
  145. Ribes polyanthes Phil.
  146. Ribes praecox J.F.Macbr.
  147. Ribes pringlei Rose
  148. Ribes procumbens Pall.
  149. Ribes pseudofasciculatum K.S.Hao
  150. Ribes pulchellum Turcz.
  151. Ribes punctatum Ruiz & Pav.
  152. Ribes quercetorum Greene
  153. Ribes roezlii Regel
  154. Ribes rotundifolium Michx.
  155. Ribes rubrisepalum L.T.Lu
  156. Ribes rubrum L.
  157. Ribes ruizii Rehder
  158. Ribes sachalinense (F.Schmidt) Nakai
  159. Ribes sanchezii Weigend
  160. Ribes sanguineum Pursh
  161. Ribes sardoum Martelli
  162. Ribes saxatile Pall.
  163. Ribes sericeum Eastw.
  164. Ribes setchuense Jancz.
  165. Ribes sinanense F.Maek.
  166. Ribes soulieanum Jancz.
  167. Ribes speciosum Pursh
  168. Ribes spicatum Robson
  169. Ribes steinbachiorum Weigend & Binder
  170. Ribes stenocarpum Maxim.
  171. Ribes sucheziense Jancz.
  172. Ribes takare D.Don
  173. Ribes tenue Jancz.
  174. Ribes thacherianum (Jeps.) Munz
  175. Ribes tianquanense S.H.Yu & J.M.Xu
  176. Ribes tolimense Cuatrec.
  177. Ribes tortuosum Benth.
  178. Ribes trilobum Meyen
  179. Ribes triste Pall.
  180. Ribes tularense (Coville) Standl.
  181. Ribes tumerec Weigend & Breitkopf
  182. Ribes turbinatum Pojark.
  183. Ribes uva-crispa L.
  184. Ribes valdivianum Phil.
  185. Ribes × varoi Blanca
  186. Ribes velutinum Greene
  187. Ribes viburnifolium A.Gray
  188. Ribes victoris Greene
  189. Ribes vilmorinii Jancz.
  190. Ribes viridiflorum (W.C.Cheng) L.T.Lu & G.Yao
  191. Ribes viscosissimum Pursh
  192. Ribes watsonianum Koehne
  193. Ribes weberbaueri Jancz.
  194. Ribes wolfii Rothr.
  195. Ribes xizangense L.T.Lu

Rasprostranjenje i staništa[uredi | uredi izvor]

Ribes je široko rasprostranjen na Sjevernoj hemisferi, a također se proširio i na južna planinska područja Južne Amerike.[1]

Kultivacija[uredi | uredi izvor]

Ribes speciosum

Rod „Ribes“ obuhvata jestive ribizle: ribizla, crvena ribizla i bela ribizla, kao i ogrozd i nekoliko hibridnih varijetat. Ne treba miješati sa osušenom ribizlom koja se koristi u kolačima i pudinzima, koja je od malenih plodova jedne sorte grožđa Vitis vinifera. Ribes je dobio ime po popularnim crni ribizlom Ribena.

Rod također uključuje skupinu ukrasnih biljaka koje su poznate pod nazivom ribizla cvjetača, naprimjer Ribes sanguineum . U nekim američkim državama postoje ograničenja uzgoja nekih vrsta , jer su oni glavni alternativni domaćin za hrđu bijelog bora.

Historijska upotreba[uredi | uredi izvor]

Indijanci plemena „Crna noga“ (Blackfoot) koristili su korijen crnog ribizla (Ribes hudsonianum) za liječenje bubrežnih bolesti i problema s menstruacijom i u menopauzi. Indijci plemana „Kri“ engleski: Cree koristili su plod Ribes glandulosum kao sredstvo za poboljšanje plodnosti kako bi pomogli ženama u zatrudnjavanju.[10]

Ekologija[uredi | uredi izvor]

Larve e nekih vrsta Lepidoptera, koriste ribizle kao prehrambene biljke.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b c d e f g Schultheis i Donoghue 2004.
  2. ^ a b c Messinger 1995.
  3. ^ a b Janczewski 1907.
  4. ^ a b Sinnott 1985.
  5. ^ Berger 1924.
  6. ^ Weigend et al 2002.
  7. ^ Weigend 2007.
  8. ^ Senters i Soltis 2003.
  9. ^ Christenhusz i Byng 2016. harv error: multiple targets (2×): CITEREFChristenhuszByng2016 (help)
  10. ^ Tilford, Gregory L. (1997). Edible and Medicinal Plants of the West. Missoula: Mountain Press Publishing. ISBN 978-0-87842-359-0.

Bibliografija[uredi | uredi izvor]

Knjige[uredi | uredi izvor]

Članci[uredi | uredi izvor]

Web stranice[uredi | uredi izvor]

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]