Crkva svetog Georgija na Trnovcu
| Crkva sv. Georgija na Trnovcu u Tuzli | |
|---|---|
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Tuzla |
| Religija | Pravoslavlje |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski tip | Crkva |
| Smjer fasade | istok - zapad |
| Specifikacije | |
| Dužina | 11,61 m. |
| Širina | 9,46 m. |
| Toranj/-evi | 2 |
Crkva sv. Georgija sa grobljem na Trnovcu u Tuzli, nalazi se na brdu Trnovac, u Tuzli, pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi, Eparhija zvorničko-tuzlanska. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 7. do 13. jula 2009. godine, donijela je odluku da se crkva proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik. Nacionalni spomenik čine: hram svetog velikomučenika Georgija sa živopisom koji se sastoji od 29 slika, ikonostas sa 17 ikona i groblje.
Historija[uredi | uredi izvor]
Sa premještanjem sjedišta zvorničkog kajmekama iz Zvornika u Tuzlu, godine 1852, episkopska stolica iz Zvornika prenesena je u Tuzlu, a eparhija promijenila naziv u Zvorničko-tuzlanska.
Hram svetog velikomučenika Georgija je zadužbinska crkva bogate trgovačke porodice Jovanovića iz Donje Tuzle. Podignuta je 1900. godine. Porodica tuzlanskih Jovanovića je porijeklom iz Jerovog Luga, iz Sprečanske doline, općina Kalesija. U Tuzli su se afirmisali i postali jedna od najznačajnijih građanskih srpskih porodica.
Opis[uredi | uredi izvor]
Grobna crkva na Trnovcu ima trikonhalnu osnovu sa sažetim upisanim krstom, a prema konceptu prostorne organizacije, pripada tipu jednobrodne crkve sa pripratom, naosom, oltarskim prostorom i horskom galerijom.
Gabaritne vanjske mjere crkve iznose 9,46 x 11,61 metara. Zidovi crkve su debeli oko 65 cm, a malterisani su sa unutrašnje i spoljne strane. Dispoziciono rješenje crkve, kao i njeno likovno rješenje, te obrada detalja, ukazuju na uticaje moravske škole (najkarakterističnija odlika tog stila je osnova u obliku trikonhosa).
U njenoj silueti dominiraju centralno postavljena kupola i dva pravougaona tornja koji završavaju kupolama, prodor kvadratičnog kubusa naosa, ulazni rizalit sa polukružnim frontonskim završetkom i polucilindrične forme konhi trolista koje završavaju polukupolama.
Zidno slikarstvo i ikonostas[uredi | uredi izvor]
O podizanju i osveštenju svjedoče dva natpisa isklesana u kamenu. Prvi natpis, smješten unutar crkve, ispisan ćiriličnim pismom donosi značajne podatke o darovateljima hrama, te godini izgradnje.
Ikonografski program živopisanja crkve osmišljen je u skladu s tipom hrama, prema obrascu koji se primjenjuje za oslikavanje hramova s kupolom, tj. u najvišoj tački (kupoli) oslikan je Hrist Pantokrator, a ispod njega, u prostoru osmougaone piramidalne forme, četiri jevanđelista sa svojim simbolima. U nišama istočne konhe oslikana je Bogorodica Širšaja (odnosno Mati Nebeska), a ispod nje Hrist sa krunom. Hram je živopisan s ukupno 29 slika.
Groblje[uredi | uredi izvor]
Groblje se koristi od kraja XVIII vijeka. Obuhvata prostor od ukupno 35 689 m2. i predstavlja najveće groblje u Tuzli. Od svog nastanka do danas, groblje je multikonfesionalno, ali je pod vlasništvom i upravom Srpske pravoslavne crkvene općine u Tuzli.
Na ulazu u groblje, SPKD „Prosvjeta“ iz Tuzle i Međunarodna galerija portreta Tuzla postavile su spomen-ploču Đorđu Mihajloviću (Tuzla, 1875. – Tuzla, 1919.), prvom bosanskohercegovačkom slikaru, čija djela pripadaju početnoj fazi razvoja savremene umjetnosti u Bosni i Hercegovini. Ne zna se gdje mu je grob. Ismet Mujezinović, također istaknuti bosanskohercegovački slikar, sahranjen je na ovom groblju.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Zoran M. Jovanović, Azbučnik pravoslavne ikonografije i graditeljstva, Beograd, Muzej srpske pravoslavne crkve.
- Dragiša Trifković,Tuzlanski vremeplov, 1981
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Crkva sv.Georgija" (PDF). Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 9. 2016.[mrtav link]
