Destilacija Teslić
| Hemijska industrija Destilacija a.d. | |
|---|---|
 | |
| Vrsta | Dioničko (BLSE) |
| Industrija | Hemijska |
| Osnovano | 1896 |
| Osnivač(i) | Kesseler Trubertokrugs A.G. Kassel |
| Sjedište | Teslić, Bosna i Hercegovina |
| Prihod | 19,47 miliona KM (2017)[1] |
| Neto dobit | 0,7 miliona KM (2017) |
| Zaposleni | 341 |
| Veb-sajt | destilacija |
Hemijska Destilacija a.d. Teslić (također Destilacija Teslić) bosanskohercegovačko je hemijsko preduzeće, koja se bavi prozvodnjom sirćeta, sirćetovom kiselinom, drvenim ugljom i kiselinom drvenog uglja. Kompanija je u privatnom vlasništvu, notirana na banjalučkoj berzi.[2]
Historija
[uredi | uredi izvor]Vrijeme Austrougarske
[uredi | uredi izvor]Njemačko društvo Kesseler Trubertokrugs A.G. iz Kassela je 1896. godine osnovalo današnju Destilaciju u Tesliću i izgradila fabriku, u kojoj je pušteno u rad postrojenje za pougljivanje drveta suhom destilacijom. U to vrijeme je osnovni proizvod bio drveni ugalj za potrebe kovačke i metalurške industrije, dok su nusproizvodi (sirovo sirće, sirovi katran i drvna žesta) transportovani na finalnu preradu u Austriju. Sljedeće godine je uslijedila izgradnja upravne zgrade, a izgradnjom i ekspanzijom fabrike krenulo je i osnivanje i ekspanzija Teslića.[3]
Međutim, 1902. godine je došlo do propasti kaselskog osnivača, pa je fabrika, na osnovu naloga bečkog ministarstva finansija zemaljskog vladi Bosne i Hercegovine, data na koncesiji nekolicini njemačkih i austro-ugarskih banaka i preduzeću Holzverkohlungus – Industrie A.G iz Konstanza. Zajedno sa fabrikom, koncesionaru je dodijeljeno pravo za sječu i obradu drveta u slivovima rijeka Velika i Mala Usora te Velike i Male Ukrine, za šta je i formirano zasebno društvo "Bosansko dioničko društvo za iskorištavanje drveta u Tesliću".
Od 1910. do 1912. godine fabriku je zahvatio veliki broj požara koji su uništili nekoliko postrojenja i time ozbiljno ugrozili rad fabrike. Intervencijama tadašnjih vlasnika su obnovljena postrojenja, te je se tom prilikom krenulo i nove investicije, pa je fabrika Prvi svjetski rat dočekala sa savremenom tehnologijom i proširenim asortimanom proizvoda.
Tokom Prvog svjetskog rata teslićka Destilacija je proglašena ratnom fabrikom. Upravljanje nad fabrikom dodijeljeno je oficiru, koji je proizvodnju prebacio na aceton.
Period između dva rata
[uredi | uredi izvor]Završetkom Prvog svjetskog rata i potpisivanjem Versajskog ugovora, teslićka Destilacija je 1918. prešla u vlasništvu novoosnovane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Dvije godine kasnije, fabrika je predana u trogodišnji zakup zagrebačkom "Prvom jugoslovenskom dioničkom društvu za šumsko gospodarstvo i industriju", koje je za vođenje fabrike osnovalo zasebno dioničko društvo Destilacija drva. Međutim, 1927. godine došlo je do likvidacije firme, pa je vlasništvo nad fabrikom ponovo prenesena – ovaj put Prvoj hrvatskoj štedionici u Zagrebu, koja ubrzo pronalazi engleskog investitora iz Londona s kojim osniva zajedničko društvo pod nazivom Chemical and Wood Industrie Limited – London, dok se zvanično ime fabrike mijenja u Englesko-jugoslovenska Destilacija drveta.
Godine 1928, zahvaljujući otkrićima jednog bečkog naučnika, troškovi za proizvodnju sirćetne kiseline iz sirovog drvnog skroba postali su mnogo manji, što je doprinijelo većoj profitabilnosti fabrike.
Međutim, sljedeće godine svijet zahvata Velika depresija (1929–1935), najveća svjetska ekonomska kriza, koja je zahvatila i teslićku Destilaciju: Izvoz njenih proizvoda znatno je opao, proizvodnja je smanjena, a 1933. dolazi i do likvidacije londonskog dioničara, pa su se sve dionice ponovo pripale Prvoj Hrvatskoj štedionici, a i ime fabrike je promijenjeno u "Jugoslovensku destilaciju drva" d.d.
U ljeto 1944, fabrika biva bombardovana i djelimično uništena, što je uzrokovalo obustavom proizvodnje. Međutim, 16. septembra te godine počelo se s obnovom fabrike, koja je završena 1. maja 1946. godine.
Vrijeme SFRJ
[uredi | uredi izvor]Početak novoosnovane Jugoslavije teslićka Destilacija je dočekala sa dotrajalim mašinama i slabom proizvodnjom, pa je se u narednim godinama krenulo u ulaganje u dovođenje pogona u ispravno stanje i obezbjeđenje potrebne pogonske sigurnosti na radu.
Za vrijeme Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, krenulo se u ekspanziju fabrike i otvorenje novih postrojenja (1968. izgrađena vertikalna resorta, 1974. u rad pušteno postrojenje za briketiranje prašine drvenog uglja, 1980. izgrađen pogon za proizvodnju anhidrida fitalne kiseline), a i godinu dana pred početak rata u Bosni i Hercegovini krenulo se sa izgradnjom zamjenskog postrojenja peći (istog kapaciteta kao i stara), jer je stara peć bila dotrajala. Međutim, rat je prekinuo daljnju izgradnju objekta, koja je već bila završena za 70%, i u koju je već bilo uloženo pet miliona maraka.
Vrijeme moderne Bosne i Hercegovine
[uredi | uredi izvor]Potpisivanjem dejtonskog mirovnog sporazuma 1995. godine, teslićka destilacija dolazi u vlasništvo Vlade Republike Srpske.
Godine 2001. održana je prva skupština dioničara, a dvije godine kasnije preduzeće je notirano na berzi u Banjoj Luci, dok se 2005. ulazi u privatizaciju Destilacije menadžmentu preduzeća (Novo Škrebić, Dušan Škrebić, Radivoje Vuković, Duško Markočević i Smilja Lukić), koji postaju vlasnici preduzeća.[4]
Od tada, ponovo dolazi do novih investicija u preduzeće, pa su tako 2007. i 2011. godine pušteni u rad dva bloka novih-zamjenskih postrojenja za stare horizontalne peći, a zadnja investicija je realizovana 2013, kada je pušteno u rad novo postrojenje za spaljivanje čvrstog otpada. Ta investicija garantuje veću energetsku efikasnost fabrike, ali je time u proizvodnji i eliminisana upotreba lož ulja.
Od 2017. godine preduzeće ima probleme sa snabdijevanjem sirovinama (drvetom). Tako je cijena za nabavku drveta 2017. godine porasla za 22%, a početkom 2018, zbog nedovoljne isporuke drvetom Šuma Republike Srpske, rad Destilacije bio je ozbiljno ugrožen, jer su zalihe bile istrošene, što je rezultiralo obustavom proizvodnje. Uskoro je fabrika ponovo počela s radom, ali je u septembru 2018. fabrika ponovo zbog manjka sirovina privremeno morala da obustavi proizvodnju.
Zanimljivosti
[uredi | uredi izvor]Zbog ogromnog uticaja fabrike na razvoj grada, na grbu općine Teslić mogu se naći dimnjaci Destilacije, u centralnom dijelu grba.[5]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Finansijski izvještaji za preduzeća". blberza.com. Banjalučka berza. Pristupljeno 20. 10. 2018.
- ^ "HI Destilacija Teslic". destilacija.net. Hemijska industrija Destilacija Teslić. Pristupljeno 20. 10. 2018.
- ^ "HI Destilacija Teslic". destilacija.net. Arhivirano s originala, 29. 7. 2018. Pristupljeno 20. 10. 2018.
- ^ "www.blberza.com". www.blberza.com. Banjalučka berza. Pristupljeno 20. 10. 2018.
- ^ Tovilović, Dejan (20. 10. 2018). "'Destilacija Teslić' - Simbol saradnje čovjeka i prirode". Nezavisne novine. Pristupljeno 20. 10. 2018.