Newcastle na Tyneu

	Newcastle na Tajnu (Newcastle upon Tyne)
	Grad
Država	Engleska
Regija	Sjever
Grofovija	Tyne i Wear
Površina	114 km2
Stanovništvo	289,835 (2014)
- Urbana zona	879,996
- Metro	1,650,000
Vremenska zona	UTC+0
	Veb-sajt: newcastle.gov.uk

Newcastle na Tajnu (eng. Newcastle upon Tyne) jest grad i luka u engleskoj regiji Sjever. Pripada grofoviji Tyne i Wear. Prostire se na površini od 114 km². Leži na rijeci Tajn. Nalazi se 398 kilometara sjeverno od Londona i 17 kilometara sjeverozapadno od Sunderlanda ^[1] 2014. godine grad je brojao preko 289.000 stanovnika.

Historija

U 2. vijeku na mjestu današnjeg Newcastla je bilo podignuto rimsko naselje Pons Aelius.^[2] Preko rijeke Tajn rimljani su sagradili utvrdu koja je rimsku provinciju štitila od napada barbara sa sjevera. Padom Rimskog carstva Newcastle postaje dio anglosaksonskog kraljevstva Northumbria. Tada je bio poznat pod nazivom Monkchester.^[3] U sukobima sa dancima 876. godine grad je razoren.^[4] 1080. godine je obnovljen od strane Roberta Curthosa. Grad se od tada naziva Novum Castellum ili New Castle. Bio je na značajnom strateškom položaju i najsjevernija engleska tvrđava u blizini nemirne granice sa Škotskom. U 13. vijeku Newcastle je utvrđen zidinama. Škoti su ga tokom 14. vijeka tri puta neuspješno napadali.

1530. godine grad dobija monopol nad trgovinom ugljem. To je dalo jak poticaj ekonomskom razvoju grada. 1636. godine trećina stanovnika je umrla od kuge. Tokom Engleskog građanskog rata je grad stao na stranu kralja.

U 18. vijeku Newcastle je bio četvrti centar štamparstva u Engleskoj. Od 1793. godine u gradu djeluje literarno i filozofsko društvo, od tog vremena je Newcastle postao poznat i po proizvodnji stakla. Tokom industrijske revolucije u 19. vijeku grad se razvio u značajan industrijski centar. Newcastle i njegova okolina ima tradiciju rudarstva, tu se ugalj kopa od srednjeg vijeka, a na bazi uglja podignuta su brojna industrijska poduzeća (brodogradnja, metalurgija). Newcastle je pretrpio bombardovanje za vrijeme Drugog svjetskog rata. Prvi Univerzitet osnovan je 1963. godine. 1978. godine izgrađena je prva linija metroa.

Geografija

Newcastle se nalazi na sjeveroistoku Engleske. Smješten je u grofoviji Tyne i Wear. Nalazi se na sjeverozapadnoj obali rijeke Tajn. Udaljen je 74 kilometara od Škotske granice.

Nalazi se u prostoru Engleske bogatom rudama uglja, te je grad poznat po rudarstvu još od srednjeg vijeka. Prostor Engleske bogat rudama se obično naziva "Crna Engleska". Reljef oko grada je nizinski. Newcastle je s obližnjim gradom Gatesheadom koji se nalazi nasuprot rijeke povezan u konurbaciju (sistem povezanih gradova).