Senatus Populusque Romanus

Senatus Populusque Romanus, skraćeno S.P.Q.R., na latinskom jeziku znači Senat i narod Rima. Odnosi se na vladu u vrijeme stare Rimske Republike. Fraza u sebi sadrži riječi koje su predstavljale snagu Rima: Senat i narod, odnosno, dvije klase: patricije (plemstvo) i plebejce (raju). Ove dvije klase su činile osnovicu rimske države.

S.P.Q.R.

Natpis na trijumfalnoj kapiji posvećenoj Titu (Titus), Rim, Italija

Skraćenica S.P.Q.R., dakle, simbolizira uniju Rimskog Senata, potomke Romulusa, osnivača grada; i naroda Rima, najbrojnijeg dijela Republike, sveukupno rimsko građanstvo. Imala je službenu upotrebu i često se pojavljivala na kovanom novcu, javnim dokumentima uklesanim u kamen ili upisanim u metalu, posvetama na spomenicima i objektima javnih radova te na zastavama rimskih legija. S.P.Q.R. je moto grada Rima i pojavljuje se na mnogim grbovima grada. Fraza se javlja nebrojeno puta i u rimskoj književnosti i političkoj i pravnoj literaturi, govorima Marka Tulija Cicerona i historiji Tita Livija. Pošto su značenje i riječi uvijek bile nepromijene, osim pisanja riječi populus u literaturi, rječnici latinskog jezika klasificirali su ovu skraćenicu kao formula (umanjenica od riječi forma; obrazac, odredba, propis; opće i precizno određenje nekog pojma, odnosno zakona).

Datum porijekla fraze nije poznat, međutim, njeno značenje se smješta u vrijeme Rimske Republike. Dva pravna entiteta koja su sadržana u frazi su senat i populus. Populus, tj. narod je suveren, senat u kombinaciji sa narodom je suveren ali senat sam za sebe nije. U vrijeme monarhije nijedno od dvoje nije suvereno. Dakle, datum nastanka nikako ne može biti prije uspostavljanja Rimske Republike.

Skraćenica S.P.Q.R. je imala svoju upotrebu i za vrijeme Rimske Imperije. Imperatori su smatrani za predstavnike naroda iako su čak i dekreti senata donošeni prema nahođenju Imperatora. Natpis S.P.Q.R. je dakle, korišten i nakon pada Zapadnog Rimskog Carstva 476. godine (datum pada prema usvojenoj modernoj konvenciji). Tokom cijelog Srednjeg vijeka, iako u opadanju, Rim je i dalje ostao najmnogoljudniji grad na zapadu i formalno bio glavni grad obnovljene 'svete' rimske imperije pod Karlom Velikim.

Populus Romanus u rimskoj literaturi označava vladavinu republike. Rimljani su vjerovali da sav autoritet dolazi od naroda. Može se reći da slična retorika u modernim političkim i društvenim revolucijama ima porijeklo u prethodnoj tvrdnji.

Zanimljivosti

Za vrijeme režima Benita Mussolinija, skraćenica S.P.Q.R. bila je upisivana na javne građevine i mnoga druga mjesta što je bio njegov pokušaj promoviranja sopstvene diktature kao Nova Rimska Imperija. I danas možemo vidjeti ovaj znak gotovo u svakom kutku Rima, čak i na kanalizacionim otvorima.
Sono Pazzi Questi Romani – it. Ovi su Rimljani ludi! Italijanski prevodilac Marcello Marchesi ovako je vješto preveo i uklopio u skraćenicu S.P.Q.R. riječi Ils sont fous ces Romains koje je izgovarao Obeliks, lik iz stripa Asteriks i Obeliks koji su kreirali francuski autori René Goscinny i Albert Uderzo.