Oblasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca
Oblasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca su bile privremene teritorijalne jedinice, koje su postojale od 1922. do 1929.
O oblasti[uredi | uredi izvor]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Vidovdanskim ustavom usvojenim 28. juna 1921.[1] Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca je uspostavljena kao unitarna država, a 26. juna 1922. su ukinute pokrajine i uspostavljene 33 nove administrativne oblasti. One nisu imale nikakve veze s ranijim podjelama i, u interesu promoviranja jugoslavenstva, etatizma i multikulturalizma, nisu dobile nikakva etnička ili nacionalna imena. Uglavnom su dobili imena po rijekama, regijama i gradovima iz kojih su upravljali. Može se danas nazvati, kao što tvrdi Milan Basta bivši general Jugoslavenske narodne armije (JNA), početkom jugoslavenstva.[2]
Podjela[uredi | uredi izvor]
Granice oblasti su presijecale stare granice svih „historijsko-administrativnih dijelova“ (pokrajina) osim Bosne i Hercegovine. Jedino na prostoru BiH nije bilo teritorijalnih promjena, već je pokrajina ukinuta, a dotadašnji okruzi su postali oblasti. Za svaku oblast predviđeni su posebni autonomni organi i tijela, skupštine i vlade. U djelokrugu rada autonomnih organa i tijela našle su se ekonomske, finansijske, saobraćajne i prosvjetne nadležnosti. Pored definisanja uprave, predviđena je mogućnost da manje oblasti, pod određenim uslovima, mogu biti ujedinjene, a pojedine općine i srezovi izdvojeni iz postojećih oblasti i priključeni susjednim.
Vlast[uredi | uredi izvor]
Na čelu oblasti nalazili su se veliki župani, kao politički predstavnici vlade. Zakon o općoj upravi davao je velikom županu nadležnost u svim strukama opće uprave. U opću upravu spadali su svi poslovi iz nadležnosti ministra unutrašnjih poslova, prosvjete, agrarne reforme, poljoprivrede i voda, građevina, trgovine i industrije, narodnog zdravlja, socijalne politike, vjera, šuma i rudnika, ukoliko se ne odnose na upravu u državnim domenima. Van opsega opće uprave ostali su, osim državnih domena šuma i ruda, još i poslovi ministarstava vanjskih poslova, vojske i mornarice, pravde, izjednačenja zakona, finansija, saobraćaja, pošta i telegrafa.
Ukidanje[uredi | uredi izvor]
Bile su veoma nepopularne u većini dijelova zemlje od svog formiranja, što je dovelo do stvaranja banovina i promjene imena u Kraljevina Jugoslavija 3. oktobra 1929.[3]
Oblasti[uredi | uredi izvor]
Postojalo je 33 oblasti u Kraljevini SHS, i to:[4][5]
| Oblast | Površina
(km2) |
Stanovništvo
(1922) |
Sjedište | Oblast | Površina
(km2) |
Stanovništvo
(1922) |
Sjedište | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bačka | 7.267,0 | 590.500 | Novi Sad | Primorsko-krajiška | 14.121,9 | 624.708 | Karlovac | |
| Beogradska | 9.581,4 | 762.493 | Beograd | Raška | 8.435,8 | 264.803 | Čačak | |
| Bihaćka | 5.603,0 | 217.023 | Bihać | Sarajevska | 8.405,0 | 287.214 | Sarajevo | |
| Bitoljska | 11.969,0 | 341.095 | Bitolj | Skopska | 8.849,0 | 336.423 | Skoplje | |
| Bregalnička | 4.956,0 | 104.460 | Štip | Splitska | 9.836,4 | 469.111 | Split | |
| Dubrovačka | 2.649,4 | 136.698 | Dubrovnik | Sremska | 6.865,9 | 407.025 | Vukovar | |
| Kosovska | 8.471,9 | 351.990 | Priština | Šumadijska | 3.864,4 | 241.862 | Kragujevac | |
| Kruševačka | 2.709,9 | 152.976 | Kruševac | Timočka | 6.352,4 | 240.506 | Zaječar | |
| Ljubljanska | 9.489,0 | 537.079 | Ljubljana | Travnička | 10.116,0 | 280.709 | Travnik | |
| Mariborska | 7.569,0 | 624.121 | Maribor | Tuzlanska | 8.918,0 | 416.413 | Tuzla | |
| Moravska | 2.889,4 | 183.959 | Ćuprija | Užička | 7.555,7 | 214.271 | Užice | |
| Mostarska | 9.139,0 | 265.330 | Mostar | Valjevska | 2.457,8 | 133.984 | Valjevo | |
| Niška | 7.269,3 | 422.273 | Niš | Vranjska | 5.869,7 | 249.321 | Vranje | |
| Osječka | 13.383,5 | 775.723 | Osijek | Vrbaska | 9.018,0 | 423.240 | Banja Luka | |
| Podrinjska | 3.551,3 | 182.358 | Šabac | Zagrebačka | 8.162,3 | 809.482 | Zagreb | |
| Podunavska | 6.094,1 | 405.113 | Smederevo | Zetska | 13.326,0 | 348.957 | Cetinje | |
| Požarevačka | 4.230,5 | 219.103 | Požarevac | Ukupno | 248.977 | 12.020.323 | 33 |
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
- Kraljevina Jugoslavija
- Administrativne podjele Jugoslavije
- Pokrajine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca
- Banovine Kraljevine Jugoslavije
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ (Basta i str. 432)
- ^ (Basta i str. 35)
- ^ Ljubo Boban: Hrvatske granice od 1918. do 1993. godine, Školska knjiga, Zagreb/ HAZU, Zagreb, Zagreb, 1993., III. izd., str. 23., 24., 27. i 30.
- ^ "Administrativna podjela Kraljevine SHS". papata1962.blog.bg (jezik: srpski). 26. 4. 1922.
- ^ Đorđe Đ. Stanković: „Nikola Pašić i Hrvatska“, str. 443, Beogradski izdavačko-grafički zavod, Beograd 1995. ISBN 978-86-13-00828-6
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti (jezik: srpski). 3. Novi Sad: Ogranak SANU. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Radojević, Mira (1994). "Bosna i Hercegovina u raspravama o državnom uređenju Kraljevine (SHS) Jugoslavije 1918-1941. godine". Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 12 (1): 7–41. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Radojević, Mira (1996). "Srpsko-hrvatski spor oko Vojvodine 1918-1941" (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 14 (2): 39–73. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)
- TOKOVI ISTORIJE - Časopis Instituta za noviju istoriju Srbije
- Uredba o podeli zemlje na oblasti, Službene novine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 28. aprila 1922, broj 92
