Angkor Vat
Angkor Vat (kmerski: អង្គរវត្ត) je kompleks hramova u Kambodži i najveći vjerski spomenik na svijetu sa površinom od 1.626.000 m2 (162,6 hektara) unutar drevnog kmerskog glavnog grada Angkora, smatra se najvećom vjerskom građevinom na svijetu u Guinnessovoj knjizi rekorda. Prvobitno izgrađen 1150. kao hinduistički hram posvećen bogu Višnuu tokom Kmerskog Carstva, postepeno je pretvoren u budistički hram krajem 12. stoljeća.
Sagradio ga je kmerski kralj Surjavarman II početkom 12. stoljeća[1] u Jasodharapuri (današnjem Angkoru), glavnom gradu Kmerskog Carstva, kao državni hram i eventualni mauzolej. Umjesto tradicije šivizma koju su štovali prethodni kraljevi, Angkor Vat je posvećen Višnuu.[2] Kao najbolje očuvani hram u Kambodži postao je jedino značajno vjersko središte od svog osnivanja. Hram simbolizira vrhunac klasičnog stila kmerske arhitekture, pa je postao simbol Kambodže pojavljivanjem na državnoj zastavi.
Angkor Vat objedinjuje dva osnovna plana kmerske hramske arhitekture: hram-planinu i kasniji galerijski hram. Dizajniran je da predstavlja planinu Meru, dom deva u hinduističkoj mitologiji; unutar šanca koji je dug više od 5 km i vanjskog zida dužine 3,6 km se nalaze tri pravougaone galerije, svaka uzdignuta iznad sljedeće. U središtu hrama se nalazi pet tornjeva. Za razliku od mnogih Angkorških hramova, Angkor Vat je orijentisan ka zapadu; naučnici su podijeljeni u pogledu ovog značaja. Hramu se dive zbog njegove grandioznosti i sklada arhitekture, njegovog obimnog reljefa i brojnih devata koje krase njegove zidove.
Kompleks hrama je prestao da se koristi prije nego što je obnovljen u 20. vijeku uz razne međunarodne agencije uključene u projekat. Hramu se dive zbog veličine i harmonije arhitekture, njegovih opsežnih bareljefa i devata koje krase njegove zidove. Smatra se jednim od najboljih primjera kmerske arhitekture i simbolom Kambodže, prikazanim kao dio kambodžanske nacionalne zastave. Angkor Wat je glavna turistička atrakcija i svake godine privlači više od 2,5 miliona posjetitelja i nalazi se na UNESCO-ovoj listi svjetske kulturne baštine.[3]
Historija
[uredi | uredi izvor]
Gradnja ovog hrama je počela u vrijeme kralja Surjavarmana II (vladao 1113-1150). Posvećen je bogu Višnu i sagrađen je kao kraljevski državni hram. Prvo je to bio hinduistički hram, ali je tokom 14. ili 15. vijeka promijenjen u budistički, što je i danas. Iako nikad nije bio potpuno napušten, od 16. pa gotovo i do 19. vijeka bio je u zapuštenom stanju. Originalno ime mu se ne zna, a ime koje nosi danas je nastalo u 16. vijeku i znači "gradski hram". Od Evropljana prvi ga je posjetio portugalski monah Antonio da Magdalena 1586. Međutim hram je populariziran na Zapadu tek u 19. vijeku poslije putopisa francuskog istraživača Henrija Mouhota 1861. Mouhot upoređuje Angor Vat sa Solomonovim hramom. Smatra ga veličanstvenijim od svih građevina Antičkog Rima i Grčke.
Angor Vat je zahtijevao veliku restauraciju tokom 20. vijeka.[4][5] Građanski rat u Kambodži i vladavina Crvenih Kmera prekinula je te radove.[6] Hram je postao simbol Kambodže i nalazi se na zastavi Kambodže.
Struktura
[uredi | uredi izvor]
Angkor Vat je odličan primjer klasičnog stila kmerske arhitekture. U 12. vijeku kmerski arhitekti su postali vješti u korištenju pješčara, kao novog građevnog materijala koji je korišten pri gradnji ovog hrama.
Angkor Vat predstavlja jedinstvenu kombinaciju hrama planine i kasnijih Čola hramova iz Tamil Nadua u Indiji. Hram je simbol planine Meru, planine bogova. Na sredini se nalazi 5 tornjeva, koji predstavljaju 5 planina. Centralni toranj se uzdiže do 65 m. Zidovi simboliziraju planinske lance, a kanali okean. Vanjski zid je dugačak 1025 m, širok 805 m i visok 4,5 m. Oko njega se nalazi 30 m otvorenog polja, koji su ograničeni kanalom širokim 190 m. Hramu se može pristupiti samo preko kanala, što je historijski gledano funkcionisalo i kao zaštite spriječavajući napade iz džungle. Vanjski zid zauzima 802.000 m2 i unutar zidina se nalazio grad i kraljevska palata.
Značaj
[uredi | uredi izvor]Hram je postao simbol Kambodže. Pojavljuje se na državnoj zastavi. Predstavlja glavnu turističku atrakciju Kambodže i nalazi se na UNESCOvoj listi svijetske kulturne baštine. Angkor Vat se ističe svojom veličinom, ali i arhitekturom između stotine hramova i spomenika ovoga tipa.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Miksic, John; Yian, Goh (14. 10. 2016). Ancient Southeast Asia. Routledge. str. 378. ISBN 978-1-31727-904-4. Arhivirano s originala, 11. 4. 2023. Pristupljeno 4. 7. 2022.
- ^ "Angkor Wat | Description, Location, History, Restoration, & Facts". Encyclopedia Britannica. Arhivirano s originala, 10. 8. 2023. Pristupljeno 7. 2. 2021.
- ^ "Angkor site". UNESCO. Pristupljeno 1. 12. 2023.
- ^ "Considerations for the Conservation and Presentation of the. Historic City of Angkor" (PDF). World Monuments Fund. str. 65. Arhivirano s originala (PDF), 16. 5. 2011.
- ^ "The Siem Reap Centre, Cambodia". EFEO. Arhivirano s originala, 10. 7. 2015. Pristupljeno 9. 7. 2015.
- ^ Kapila D. Silva; Neel Kamal Chapagain, ured. (2013). Asian Heritage Management: Contexts, Concerns, and Prospects. Routledge. str. 220–221. ISBN 978-0-415-52054-6.
Dodatna literatura
[uredi | uredi izvor]- Albanese, Marilia (2006). The Treasures of Angkor (Paperback). Vercelli: White Star Publishers. ISBN 978-8-85440-117-4.
- Briggs, Lawrence Robert (1951). The Ancient Khmer Empire. White Lotus Companuy. ISBN 978-9-74843-493-3.
- Falser, Michael (2020). Angkor Wat – A Transcultural History of Heritage. Volume 1: Angkor in France. From Plaster Casts to Exhibition Pavilions. Volume 2: Angkor in Cambodia. From Jungle Find to Global Icon. Berlin-Boston DeGruyter. ISBN 978-3-11033-584-2.
- Forbes, Andrew; Henley, David (2011). Angkor, Eighth Wonder of the World. Cognoscenti Books. ASIN B0085RYW0O.
- Freeman, Michael; Jacques, Claude (1999). Ancient Angkor. River Books. ISBN 978-0-83480-426-5.
- Glaize, Maurice (1944). Monuments of the Angkor Group. J. Maisonneuve. ISBN 978-2-72001-091-0.
- Higham, Charles (2001). The Civilization of Angkor. Phoenix. ISBN 978-1-84212-584-7.
- Higham, Charles (2003). Early Cultures of Mainland Southeast Asia. Art Media Resources. ISBN 978-1-58886-028-6.
- Jessup, Helen Ibbitson; Brukoff, Barry (2011). Temples of Cambodia – The Heart of Angkor (Hardback). Bangkok: River Books. ISBN 978-6-16733-910-8.
- Petrotchenko, Michel (2011). Focusing on the Angkor Temples: The Guidebook. Amarin Printing and Publishing. ISBN 978-6-16305-096-0.
- Ray, Nick (2002). Lonely Planet guide to Cambodia (4th izd.). ISBN 978-1-74059-111-9.
