Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Gračanici (BiH)
| Hram Vaznesenja Gospodnjeg | |
|---|---|
| Osnovne informacije | |
| Religija | Pravoslavlje |
| Općina | Gračanica |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Godina posvećenja | 1925. |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski tip | Crkva |
| Dovršeno | 1926. god. |
| Specifikacije | |
| Dužina | 19,12 m. |
| Širina | 13,16 m. |
| Kupole | 1 |
| Toranj/-evi | 2 |
| Visina tornja | 9 m. |
Hram Vaznesenja Gospodnjeg, u Gračanici, Bosna i Hercegovina, pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi i eparhiji zvorničko-tuzlanskoj. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 2. do 4. septembra 2013. godine u Sarajevu, donijela je odluku da se crkva sa ikonostasom proglasi za nacionalni nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući), i Ljiljana Ševo i Tina Wik.
Historija[uredi | uredi izvor]
Gradnja crkve započeta je 1921. a završena je 1926. godine. Parohijski hram Vaznesenja Gospodnjeg osvećen je 1925. godine
Opis[uredi | uredi izvor]
Hram pripada tipu krstoobrazne kubične građevine sa kupolom, dva zvonika na zapadnoj strani i apsidom na istočnoj strani. Gabaritne vanjske mjere iznose 19,12 x 13,16 metara.
Nad centralnim prostorom naosa uzdiže se kupola, visine do tjemena oko 17,00 metara i unutarnjeg radijusa oko 3,00 metara. Tambur kupole je sa unutarnje strane kružnog, a spolja šesnaetostranog presjeka.
Zidno slikarstvo[uredi | uredi izvor]
Živopis Hrama izveden je u periodu od 1986. do 1989. godine. Hram je živopisao akademski slikar Dimitrij Ridžiski, iako bez teološke naobrazbe poštivao je tematski program živopisa, ali i ikonografske kanone uopće. Prostor zida bez zidnih slika prekriven je šablonskim ukrasima (uglavnom prepleti i križevi). Zidne slike su od ostatka zida odvojene iluzijom okvira.
Ikonostas[uredi | uredi izvor]
Jednostavan ikonostas u cijelosti je očuvan, a potječe iz vremena gradnje same crkve (dimenzija približno 6,30m x 5,20m) Izveden je od drveta i ukrašen jednostavnom profilacijom koja sugerira arhitektonski element stub čija je funkcija razdvajanje polja sa ikonama. Konstrukcija ikonostasa je ukrašena i sa šest istovjetnih duborezbarenih lučnih vijenaca koji se nalaze iznad ikona te šest krstova u donjem dijelu prve zone. Ikonostas nosi dvanaest ikona koje su raspoređene u dvjema pravolinijskim horizontalnim linijama. Ikonostas odražava duh neoklasicizma dok su ikone pod utjecajem ruskog baroka.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Omer Hamzić, Gračanica i okolina u periodu između dva svjetska rata, Travnik, 2012.
- Đoko Slijepčević, Historija Srpske pravoslavne crkve, II knjiga, Od početka XIX vijeka do kraja Drugog svjetskog rata, Munchen, 1966. (korištene usluge biblioteke Bošnjačkog instituta, fondacija Adila Zulfikarpašića-Sarajevo), 1966.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Hram Vaznesenja Gospodnjeg" (PDF). Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH. Pristupljeno 9. 2. 2017.[mrtav link]
