Devširma
Danak u krvi (Devşirme, turski jezik: دوشيرمه) je naziv za uvođenje u vojnu i civilnu službu mladića iz kršćanskih, a u Bosni i Albaniji i muslimanskih, porodica koje je vršeno u Osmanlijskom Carstvu.
Prvi ga je uveo sultan Murat II 1430.[1] godine zbog nedostatka vojno sposobnih muškaraca u brzorastućem carstvu. Zbog mogućnosti za izuzetno napredovanje Bošnjaci su tražili dozvolu od sultana Mehmeda II da i nakon što prihvate islam njihovi sinovi mogu biti Devşirme, kasnije je slična praksa provođena i u Albaniji. Danak se ubirao balkanskim zemljama koje su bile pod osmanlijskom vlašću i djelimično u Anatoliji[2], i to na način da su dječaci u dobi od petnaestak godina, a ponekad i do dvadeset godina starosti, odvođeni svake četiri godine i iz svake 40-te porodice.
Danak je skupljao viši janičarski oficir (Yayabaşı) sa svojom vojskom, a prikupljena djeca bila su dijeljena u dvije grupe. Ona koja su bila u odličnoj tjelesnoj spremi, slana su na sultanov dvor, dok su ostala djeca slana osmanlijskim porodicama u Anadoliji i Rumeliji na obuku iz osmanlijskog načina života. To je trajalo tri do sedam godina.
Dječaci koji su bili prikupljani zvali su se kul, gilman i olgan, a nakon prvog dijela obuke dobivali su ime adžami oglamlar što bi u prijevodu značilo strani sinovi. Obučavani su na razne načine: teške tjelovježbe, teorijska predavanje, učenje turskog, perzijskog i arapskog jezika, kaligrafija, te učenje književnosti teologije i zakonodavstva. Nakon što bi napunili dvadeset godina, bili su raspoređeni u janičarske vojne jedinice.
Većina muškaraca nije ostajala na dvoru. Neki od njih su dobili zemlju i postali spahije, i činili su dio konjice. Ono koji su ostajali na dvoru imali su izgledniju priliku napredovati u karijeri. Naprimjer, mogli su biti postavljeni za sandžak-begove (upravitelje malih jedinica nazvanih sandžaci), beglerbegove (upravitelje provincija), a često i za vezire i velike vezire.
Ovaj sistem ubiranja danka počeo je polahko nestajati početkom 17. vijeka, da bi krajem istog vijeka iščezao.
Poznati Devşirme[uredi | uredi izvor]
- Sinan, 1490–1588, osmanlijski arhitekt
- Ibrahim paša, 1493–1536, veliki vezir
- Koçi Beg, † 1650, savjetodavac dva Sultana
- Abdurahman Abdi paša, † 1686, zadnji Beglerbeg
- Mehmed paša Sokolović, 1505 –1579, veliki vezir i vojskovođa
- Nasuh Matrakčija, 1480 - 1564, polimat