Endoderm
| Endoderm | |
|---|---|
 Organi koji nastaju od endoderma | |
| Detalji | |
| Dani | 16 |
| Prekurzor | hypoblast |
| Identifikatori | |
| Gray's | p.49 |
| MeSH | A16.254.425.407 |
| FMA | 69071 |
| Anatomska terminologija | |
Plava = Ektoderm
Zelena = endoderm
Žuta = Blastocel (žumačana kesa)
Ljubičasta = Arhenteron (pra-stomak)
Endoderm je unutrašnji od tri klicina lista gastrule svih višećelijskih životinja. Druga dva sloja su ektoderm (vanjski sloj) i mezoderm (srednji).[1][2][3][4]
Najznačajnije uloge su mu oblikovanje dviju cijevi tijela, dišne i probavne.[5]
Tokom embriogeneze, ćelije migriraju prema unutrašnjosti, duž pracrijeva stvarajući unutrašnji sloj gastrule, od kojeg nastaje endoderm.
U početnoj fazi, endoderm se sastoji od spljoštenih ćelija, koje kasnije postaju stubolike.
Historija[uredi | uredi izvor]
Ruski biolog Heinz Christian Pander je prvi otkrio tri zametna sloje koji nastaju tokom emgriogeneze. Odbranio je doktorat iz zoologije na Univerzitetu u Wurzburgu 1817. Istraživanja u oblasti embriologije započeo je koristeći kokošja jaja, u čijim zamecima je otkrio ektoderm, mezoderm i endoderm. Zbog ovih otkrića, Pander se ponekad titulira kao "utemeljitelj embriologije". Istraživanja je nastavio analizama embrionskih listića kod različitih vrsta i proširio ovo načelo na sve kičmenjake. Do otkrić[a blastule. došao je Karl Ernest von Bear 1828.[6]
Opis[uredi | uredi izvor]
Od endoderma nastaje cijeli probavni sistem, osim dijela usta [ždrijelo|i [ždrijela]], kao i završnog dijela pravog crijev – rektuma (koji su prekriveni izvedenicama ektoderma). Iz ovog sloja nastaju i ćelije koje oblažu sve žlijezde sa lučenjem u probavni sistem, uključujući jetru i gušteraču. Od njega postaju i epitel slušne cijevi i timpanske šupljine, dušnik, traheje, plućne ćelije, mokraćni mjehur i dio mokraćne cijevi, folikule štitnjače i timusa. Smatra se da ćelije pankreasa i jetre nastaju od zajedničkih matičnih ćelija.[7] Kod čovjeka, tkiva i organi koji nastaju iz endoderma mogu se prepoznati već nakon pet sedmica embrionskog razvoja. [7]
Dodatne slike[uredi | uredi izvor]
-
Presjek embriona -
Presjek kroz jajašce sa ugrađenim transkripcijskim faktorom maternične decidua mreže
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Hall J. E., Guyton A. C. (2006): Textbook of medical physiology, 11th edition. Elsevier Saunders, St. Louis, Mo, ISBN 0-7216-0240-1.
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 1, Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-686-8.
- ^ Langman's Medical Embryology, 11th edition. 2010.
- ^ Gilbert, SF. "Edoderm". Sinauer Associates. Pristupljeno 14. 3. 2013.
- ^ von Baer K. E. (1986): In: Oppenheimer J. (ed.) and Schneider H (transl.), Autobiography of Dr. Karl Ernst von Baer. Canton, MA: Science History Publications.
- ^ a b Zaret KS (oktobar 2001). "Hepatocyte differentiation: from the endoderm and beyond". Curr. Opin. Genet. Dev. 11 (5): 568–74. doi:10.1016/S0959-437X(00)00234-3. PMID 11532400.
Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]
 |
endoderm na Wikimedia Commonsu. |
- http://books.google.com/books?id=lFH7RnOHsRAC&pg=PA51.
- http://books.google.com/books?id=Eh0L795oupYC&pg=PA541.
- http://books.google.com/books?id=4ZGJRWRmxRwC&pg=PA346.
- http://books.google.com/books?id=n4C0TUeR7mUC&pg=PA54.
- http://books.google.com/books?id=-0JzbMVo3RAC&pg=PA276.
- http://books.google.com/books?id=H5qw-jiMc44C.