Nacionalni park Kobuk Valley

Koordinate: 67°33′N 159°17′W / 67.550°N 159.283°W / 67.550; -159.283
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
67°33′N 159°17′W / 67.550°N 159.283°W / 67.550; -159.283
Kobuk Valley
Nacionalni park
Meandri Kobuka iz ptičije perspektive
Službeni naziv: Kobuk Valley National Park
Etimologija: Po rijeci Kobuk
(inu. kobuk = "velika rijeka")
Država Sjedinjene Američke Države
Savezna država Aljaska
Distrikt Northwest Arctic
Grad Kotzebue
Rijeka Kobuk
Koordinate 67°33′N 159°17′W / 67.550°N 159.283°W / 67.550; -159.283
Površina 7,084,90 km2
Osnovan 2. decembar 1980.
Uprava Službe za nacionalne parkove
Posjećivanje 15,500 (2.016)[1]
Veb-sajt: nps.gov/kova/index.htm

Nacionalni park Kobuk Valley nalazi se na sjeverozapadu Aljaske, 40 km sjeverno od Arktičkog kruga. Status nacionalnog parka dobio je 1980. donošenjem Zakona o očuvanju zemljišta od nacionalnog interesa na Aljasci (ANILCA). Poznat je po Velikim kobučkim dinama i putevima seobe sobova. Posjetioci mogu doći s vlastitom opremom i otići kampirati, pješačiti (uključujući i s ruksacima), veslati u čamcu ili voziti pseću zapregu u unutrašnjosti parka. U parku, koji je po površini približan Delawareu, nema označenih cesta ni staza.

Do parka ne vodi nijedna cesta. Ljudi obično dolaze čarterskim aviotaksijem iz Nomea, Bettlesa ili Kotzebuea. Letovi su dostupni tokom cijele godine, ali jako zavisni od vremenskih prilika. Zbog rijetke naseljenosti Aljaske, a i njene udaljenosti i hladne klime, Kobuk Valley jedan je od najslabije posjećenih nacionalnih parkova u Sjedinjenim Američkim Državama.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Ovaj nacionalni park centar je velikog ekosistema između Nacionalnog rezervata divljine Selawik i Nacionalnog rezervata Noatak. Od Čukotskog mora udaljen je 121 km (riječnog toka). Samo 51 km istočnije nalazi se nacionalni park Gates of the Arctic ("Vrata Arktika"). Kobuk Valley uključuje 33.000 ha zemljišta koje je u vlasništvu domorodačkih zajednica i države Aljaske.[2]

Park se sastoji od širokih vlažnih područja uz rijeku Kobuk, koja teče duž južnih rubova zapadnog Brooksovog gorja, poznatih kao Bairdove planine. Granica parka ide vododjelnicom koju tvore Bairdove planine na sjeveru i Waringove planine na jugu. One prave krug, definirajući i zatvarajući dolinu Kobuka. Srednje dvije trećine rijeke Kobuk, počevši od Kiana do Amblera, uključene su u park, kao i nekoliko njenih glavnih pritoka, poput Salmona i Hunta. Dolina je uglavnom prekrivena ledničkim driftom.[2] Većina južnog dijela parka, južno od rijeke Kobuk, čini Divljinu Kobuk Valley površine 70.636 ha. Divljina Selawik nalazi se južno, u susjednom istoimenom nacionalnom rezervatu divljine.[3]

S južne strane rijeke Kobuk nalaze se tri polja pješčanih dina. Velike kobučke, Male kobučke dine i Dine rijeke Hunt ostaci su poljâ dina koja su pokrivala površinu od 81.000 ha odmah nakon povlačenja pleistocenske glacijacije. Kombinacija nataloženog materijala od lednika i jakih vjetrova dovela je do nastanka ovog polja, koje je danas većinom prekriveno šumom i tundrom. Dine danas zauzimaju približno 8.300 ha. Velike kobučke dine obuhvataju najveće aktivno arktičko polje dina u Sjevernoj Americi. NASA je finansirala njihovo istraživanje kao analog polarnim dinama na Marsu.

Sjedište parka nalazi se u Centru za naslijeđe Northwest Arctic u Kotzebueu, približno 160 km zapadno od parka, na obali Beringovog mora.[4] Sezonske rendžerske stanice otvaraju se duž rijeke Kobuk u Kallarichuku, na zapadnom kraju parka, i Onion Portageu, na istočnom kraju. Uredi i službe za posjetioce Nacionalnog spomenika Cape Krusenstern i Nacionalnog rezervata Noatak također su smješteni u Centru za naslijeđe Northwest Arctic.[5][6][7] Oni se svi vode zajedno kao Western Arctic National Parklands, a za sve je odgovoran jedan jedini nadzornik.[8]

Ekologija[uredi | uredi izvor]

Park se nalazi u prijelaznoj zoni između tajge i tundre.

Riblji i životinjski svijet tipičan je za arktičku i subarktičku faunu. Glavne vrste od privrednog značaja jesu sob, los, a od riba losos i nelma. Najuočljivije životinje jesu 400.000 sobova iz zapadnoarktičkog krda. Krdo se godišnje seli između područja gdje se sobovi pare zimi, južno od Waringovih planina, i područja gdje se ženke tele ljeti, sjeverno od Bairdovih planina. Godišnji prelazak sobova preko rijeke Kobuk ključni je događaj za Injupijate, koji se izdržavaju od ulovljenih sobova.[9] Od velikih životinja u parku se nalaze čopori kanadskih vukova, zatim crvene lisice, sobovi i aljaski losovi. Američki crni medvjedi, mrki medvjedi, grizliji, dabrovi, sjeverne riječne vidre, kanadski risovi i Dallove ovce također žive u parku. Od manjih sisara park nastanjuju žderavci, američke kune, američke vidrice, sjevernoamerički dikobrazi, bizamski štakori, američki zečevi i više vrsta voluharica.[10] Od riba se mogu naći kraljevski, pacifički, buljooki i losos grbavac, uz ostale salmonide, kao što su Dolly Varden pastrmka, jezerska zlatovčica, američka jezerska zlatovčica i arktički lipljen. Od ostalih vrsta tu su još manić, arktička paklara, Prosopium cylindraceum, čir, Coregonus pidschian, barski gavun i atlantski snjetac.

Vremenske prilike u parku znaju biti ekstremne. Prosječna najniža temperatura u januaru iznosi −22 °C, a tokom noći može se spustiti i do −46 °C. Ljetne temperature u prosjeku iznose približno 18 °C, a mogu doseći 29 °C. Budući da je park iznad Arktičkog kruga, sunce ne zalazi od 3. juna do 9. jula, a na zimskom suncostaju vidljivo je samo sat do sat i po, s dugim periodima sumraka i prije i poslije izlaska i zalaska. Kao što je slučaj u cijeloj sjevernoj Aljasci, polarna svjetlost često je vidljiva u zimskim noćima kad je solarna aktivnost visoka. Snijeg može pasti u bilo koje doba godine. Vjetar i kiša uobičajeni su tokom ljeta.[11]

Historija[uredi | uredi izvor]

Vjeruje se da ljudi naseljavaju dolinu Kobuka već 12.500 godina. Danas na tom području živi narod Injupijati, koji se izdržava lovom i ribolovom. Arheološki distrikt Onion Portage jest nacionalni historijski spomenik na istočnom kraju toka Kobuka kroz park. To mjesto, strateški locirano na glavnom prijelazu preko rijeke za sobove, obuhvata devet kulturnih kompleksa koji datiraju iz perioda 8.000–6.000 p. n. e., pa do perioda 1000–1700. godine.[9] Taj dio parka pod kontrolom je Regionalne korporacije NANA, domorodačke korporacije koja ima određena prava na području parka.[2]

Prvi ljudi koji su naselili ovo područje pripadali su paleoarktičkoj kulturi, a lovili su sobove na Onion Portageu. Regija je bila napuštena 2.000 godina dok s juga i istoka u dolinu nisu došli ljudi iz arhaične kulture. Prije otprilike 4.000 godina stigli su ljudi iz arktičke mitrolitske kulture, ali su napustili dolinu prije 1.000–1.500 godina, ostavivši je ponovo nenaseljenu. Novi stanovnici došli su najdalje do 1200. godine, kao što svjedoči lokalitet Ahteut 40 km nizvodno od Onion Portagea. Ljudi su ostali u dolini sve do polovine 19. stoljeća, kad se broj sobova smanjio, pa su se ljudi preselili bliže obali. To su bile inuitske grupe Akunirmiut i Kuuvaum Kangiamirnuit. Jedno od njihovih sela nalazilo se na području današnjeg parka, na ušću Hunta. Njihovi potomci, danas poznati kao Kuuvangmiit, većinom su se odselili dalje od parka.[2]

Tokom zlatne groznice 1899–1900. ovdje je bilo podignuto između 30 i 35 kampova tragača za zlatom. Njihove tačne lokacije još nisu utvrđene iako su pronađeni ostaci povezani s rudarskim čamcima.[2]

Nacionalni park Kobuk Valley osnovan je kao jedan od 15 novih posjeda Službe za nacionalne parkove. Najprije ga je tadašnji predsjednik SAD-a Jimmy Carter proglasio nacionalnim spomenikom 1. decembra 1978. koristeći se ovlastima koje mu je pružao Zakon o starinama kad su pregovori u Kongresu o predloženom zakonu ANILCA bili u zastoju. ANILCA je konačno prihvaćen 1980. i Carter ga je potpisao 2. decembra te godine. Za razliku od većine jedinica u sistemu Službe za nacionalne parkove na Aljasci, cijelo područje Kobuk Valleyja ima status nacionalnog parka i u njemu je dozvoljen lov i ribolov samo ljudima koji ga nastanjuju i samo onoliko koliko je potrebno za preživljavanje. Nijedan dio parka nije označen kao nacionalni rezervat, što bi dozvolilo sportski lov i ribolov.[12][13]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Dine u NP Kobuk Valley
    Dine u NP Kobuk Valley
  • Rijeka Agie
    Rijeka Agie
  • Polarna svjetlost u NP Kobuk Valley
    Polarna svjetlost u NP Kobuk Valley

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Recreation Visitation by State and by Park for Year: 2016". Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 26. 1. 2018.
  2. ^ a b c d e "Cultural Resource Program". National Park Service. Pristupljeno 30. 1. 2018.
  3. ^ "Kobuk Valley Wilderness". Wilderness.net. Arhivirano s originala, 31. 12. 2012. Pristupljeno 30. 1. 2018.
  4. ^ "Operating Hours and Seasons". Kobuk Valley National Park. Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 21. 2. 2013.
  5. ^ "Operating Hours and Seasons". Cape Krusenstern National Monument. Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 7. 2. 2018.
  6. ^ "Operating Hours and Seasons". Noatak National Preserve. Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 7. 2. 2018.
  7. ^ "Northwest Arctic Heritage Center, Kotzebue, Alaska". Kobuk Valley National Park. Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 7. 2. 2018.
  8. ^ Quinley, John. "Superintendent Named for Western Arctic National Parklands". Kobuk Valley National Park. Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 7. 2. 2013.
  9. ^ a b "National Historic Landmarks". Kobuk Valley National Park. Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 25. 2. 2018.
  10. ^ "Mammals of Kobuk Valley National Park" (PDF).
  11. ^ "Weather". Kobuk Valley National Park. Služba za nacionalne parkove. Pristupljeno 26. 2. 2018.
  12. ^ "Management". Kobuk Valley National Park. Službe za nacionalne parkove. Pristupljeno 26. 2. 2018.
  13. ^ "Things to Know Before You Come". Kobuk Valley National Park. National Park Service. Pristupljeno 26. 2. 2018.

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Nacionalni_park_Kobuk_Valley&oldid=3557453"