Idi na sadržaj

Savez komunističke omladine Jugoslavije

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
(Preusmjereno sa SKOJ)
Savez komunističke omladine Jugoslavije
Datum osnivanja10. oktobar 1919.
Datum gašenja1948.
Cilj
Glavno sjedišteBeograd, SFR Jugoslavija

Savez komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) bio je omladinski pokret, član organizacije Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ).[1] Osnovan je 10. oktobra 1919. i zadržao je to ime do 1948.[2] Iako je zabranjen samo dvije godine nakon osnivanja i ponekad nemilosrdno progonjen, nastavio je raditi u tajnosti i bio je utjecajna organizacija među revolucionarnom omladinom u Kraljevini Jugoslaviji, te je posljedično postao glavni organizator partizanskog otpora Okupaciji Jugoslavije i lokalnim kvislinškim snagama. Nakon Drugog svjetskog rata, SKOJ je postao dio šire organizacije jugoslavenske omladine, Narodne omladine Jugoslavije, koja je kasnije postala Savez socijalističke omladine Jugoslavije.

Zgrada u Zagrebu u kojoj je SKOJ osnovan u oktobru 1919.
Spomen-ploča na zgradi.

Historija

[uredi | uredi izvor]

Originalni SKOJ

[uredi | uredi izvor]

SKOJ je osnovan u Zagreb u10. oktobra 1919, kao politička organizacija revolucionarne omladine, omladine koja je slijedila politiku komunističke Socijalistčke radničke partije Jugoslavije.[3]

Regionalni komiteti su prvobitno osnovani, ali su ukinuti 1920. Godine 1921. organizacija je zabranjena zajedno sa strankom, koja je u međuvremenu preimenovana u Komunističku partiju Jugoslavije. Dva kongresa su tajno održana tokom 1920-ih, Drugi kongres u junu 1923. i Treći kongres u junu 1926. SKOJ je bio povezan sa Mladom komunističkom internacionalom. Regionalni komiteti su ponovo osnovani 1939.

Sedam sekretara SKOJ-a

[uredi | uredi izvor]

"Sedam sekretara SKOJ-a", poznati i kao "Sedam hrabrih", bili su sedam vodećih ličnosti organizacije, između 1924. i 1931, koji su ubijeni od steane Vlade, u direktnom sukobu sa žandarmerijom, samoubistvom ili indirektno kao posljedica podvrgavanja izuzetno lošim uslovima tokom zatvora ili mučenja, što je dovelo do njihove smrti od ekstremne slabosti i bolesti. Sedmorica su, redom, preuzeli ulogu sekretara organizacije:[4][5][6]

  • Zlatko Šnajder (1903, Slavonski Brod), sekretar organizacije između 1924. i 1926; zatvoren 1926; dok je bio u zatvoru, mučen je i pretrpio brojne batine prije nego što je konačno pušten u maju 1931, ali je tri mjeseca kasnije umro od tuberkuloze.
  • Mijo Oreški (1905, Zagreb), sekretar organizacije između 1926. i 1928, a ponovo kao politički sekretar s Mišićem kao sekretarom organizacije između januara 1929. i jula 1929; obojica su ubijeni u razmjeni vatre sa žandarmerijom 27. jula 1929.
  • Pavle Pajo Marganović (1904, Kovin u Vojvodini), politički sekretar između 1928. i aprila 1929; umro od posljedica mučenja 30. jula 1929.
  • Josip Debeljak (1902, Orešje u Hrvatskom zagorju), sekretar organizacije između 1928. i aprila 1929, a zatim ponovo između avgusta 1930. i oktobra 1931; bio je posljednji od sedmorice koji je vodio organizaciju, a i on je poginuo u pucnjavi sa žandarmerijom 15. oktobra 1931. u Zagrebu.
  • Janko Mišić (1900, Slani Dol kod Samobora), sekretar organizacije s Oreškim kao političkim sekretarom između januara 1929. i jula 1929; obojica su ubijeni u razmjeni vatre s žandarmerijom 27. jula 1929.
  • Josip Kolumbo (1905, Kutjevo), politički s Popovićem kao sekretarom organizacije između jula 1929. i augusta 1930.; obojica su izvršili samoubistvo 14. augusta 1930. nakon što su upali u žandarmerijsku zamku.
  • Pero Popović Aga (1905, Užice), organizacija s Kolumbom kao političkim sekretarom između jula 1929. i augusta 1930; obojica su izvršili samoubistvo 14. avgusta 1930, nakon što su upali u žandarmerijsku zamku.

Tokom Drugog svjetskog rata

[uredi | uredi izvor]

Nakon što su sile Osovine okupirale Jugoslaviju 1941, SKOJ je organizovao jedinstveni omladinski front s programom borbe protiv fašizma i rata, Antifašističke omladinske odbore koji su se na Kongresu antifašističke omladine Jugoslavije u Bihać[u 1942. ujedinili u Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije' (Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije - USAOJ). SKOJ je postao dio krovne organizacije, ali je nastavio djelovati autonomno unutar nje.

Socijalistička Jugoslavija

[uredi | uredi izvor]
Branko Kostić govoreći na VIII Kongresu SSOJ-a u Beogradu 1968.

U maju 1946, USAOJ je preimenovan u Narodna omladina Jugoslavije (Narodna omladina Jugoslavije - NOJ), a 1948. SKOJ i NOJ su ujedinjeni u jednu organizaciju, koja je nastavila koristiti naziv Narodna omladina Jugoslavije, a upotreba naziva SKOJ je prekinuta. NOJ je kasnije reorganizovan u Savez socijalističke omladine Jugoslavije (SSOJ), koji je osnovan spajanjem organizacija Saveza komunističke omladine Jugoslavije i Narodne omladine Jugoslavije nakon Drugog svjetskog rata. Članstvo u organizaciji, iako nije bilo obavezno, bilo je poželjno za one koji su željeli steći visoko obrazovanje i karijeru u javnoj službi, a obično je počinjalo nakon što bi djeca završila svoje vrijeme u Savezu pionira Jugoslavije sa oko 14 ili 15 godina. Slično samoj stranci, SSOJ je bio decentraliziran i svaka republika Jugoslavije imala je svoju podružnicu. Bila je jedna od pet glavnih društveno-političkih organizacija Jugoslavije koje je odobrila vlada i slala je svoje delegate u Saveznu skupštinu Jugoslavije.[7]

Tokom 1980-ih, stavovi unutar SSOJ-a počeli su mijenjati njegovu strukturu, a do druge polovine decenije pomogao je u olakšavanju mreže alternativnih društvenih i političkih mišljenja unutar omladinske sfere Jugoslavije.[7] Organizacija je pokušala da potkopa rastuću prijetnju nacionalizma, slijedeći liberalni pristup društvenim pitanjima. SSOJ je pokušao da olakša omladinsku kulturu podstičući promociju umjetnosti, uključujući književnost i popularne muzičke stilove.[8] Nakon raspuštanja SKJ-e, ubrzo nakon 14. kongresa Saveza komunista Jugoslavije 1990, raspušten je i SSOJ.

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ↑ Fred Warner, Neal (1957). "The Communist Party in Yugoslavia". The American Political Science Review. 51 (1): 99–100. doi:10.2307/1951773. JSTOR 1951773. S2CID 146357000.
  2. ↑ Djilas 1991.
  3. ↑ "Političke stranke, društveno-političke organizacije i sindikati" " at the Croatian State Archives (na hrvatskom)
  4. ↑ Damir Pilić (12. 9. 2017). "Turbulentni životi i tragične smrti sedmorice sekretara SKOJ-a: tko su bili mladići kojima Bandić postavlja biste u Zagrebu?". slobodnadalmacija.hr (jezik: hrvatski). Slobodna Dalmacija. Pristupljeno 2. 9. 2020.
  5. ↑ "Priče o 7 sekretara SKOJ-a: "Vezanog lancima i bosog, sprovodili su ga pešice iz Skoplja u Zagreb"". yugopapir.com. Pristupljeno 2. 9. 2020.
  6. ↑ "SEDAM SEKRETARA SKOJ-a – CRTICE IZ HISTORIJE". historija.info. 13. 1. 2019. Arhivirano s originala, 2. 6 2019. Pristupljeno 2. 2020. Provjerite vrijednost datuma u parametru: |access-date= i |archive-date= (pomoć)
  7. 1 2 Ljubica Spaskovska (30. 4. 2017). The last Yugoslav generation: The rethinking of youth politics and cultures in late socialism. Manchester University Press. ISBN 978-1-5261-0634-6.
  8. ↑ Dalibor Mišina (1. 4. 2016). Shake, Rattle and Roll: Yugoslav Rock Music and the Poetics of Social Critique. Routledge. ISBN 978-1-317-05670-6.

Dopunska literatura

[uredi | uredi izvor]

Šablon:Komunistička omladinska krila


Nedovršeni članak Savez komunističke omladine Jugoslavije koji govori o historiji treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Savez_komunističke_omladine_Jugoslavije&oldid=3747823"