Asortativno parenje
Asortativno parenje neslučajni sistem parenja u kojem se fenotipsgi/genotipski sličnije jedinke ču datoj populaciji češće i uspješnije pare nego što se očekuje po zakonu vjerovatnoće odnosno panmiksije. Međutim, ta izvorna definicija neslučajnog parenje je kasnije proširena na sve oblike neslučajnog parenja bez uticaja drugih barijara, pa i na one kada se fenotipski međusobno različitije jedinke češće pare nego što se očekuje po modelu genetički ravnotežnih populacija.[1][2][3]
Parenje genetički sličnijih jedinki je svojevrstan oblik inbridinga (inbreeding = ukrštanje u srodstvu) koje uvijek vodi ka smanjenju heterozigotnosti. Nasuprot tome, logično jr da parenje međusobno genetički udaljenijih individua u većoj frekvenciji od očekivanja je autbriding (outbreeding), koji povećava heterozigotnost u marednoj generaciji date populacije.
Rasprostranjeni si primjeri u kojima postoji pozitivno asortativno patrenje prema općoj veličini ili visini (dužini) tijela jedinki u istoj populaciji.[4]
Uticaj na genetičku raznolikost[uredi | uredi izvor]
Asortativno parenje se javlja po raznim osobinama i može ojačati vezu parenja sa povećanjem plodnosti. Strategija pozitivnog asortativnog parenja utiče na povećanje genetičke povezanosti, što može olakšati komunikaciju i altruizam. Nasuprot tome, disasortativno (negativno) parenje smanjuje genetičku srodnost između članova porodice, iako povećava hetrozigotnost populacije. Na kraju krajeva, efekat asortativnog parenja je da se poveća grupni fitnes, što znači zbira jedinki i svih njihovih potomaka.
Međutim, parenje između jedinki koji su jako genetički slične se smatra inbridingom i smanjuje fitnes stavljanjem individua u veći rizik za pojave štetnih recesivnih osobina. Iako su genetičke diversifikacije generalno ima smisao adaptivne strategije u nepredvidljivim okruženjima, smanjenja genetičke raznolikost može pružiti stabilnost u predvidljivim sredinama. Treba napomenuti, međutim da je uspješna samo ona evolucijska strategija koja balansira potrebu za optimalnom prilagodbom datim životnim uvjetima mogućnost dugoročne promjenljivosti, koja obezbjeđuje preživljavanja u što više varijanti budućih okolinskih kompleksa
Specijacija[uredi | uredi izvor]
Nakon pojave koncepta bioloških vrsta, postalo je jasnije da specijacija počinje kada se populacija podijeli u dvije populacije među kojima nema razmjene gena. Asortativno parenja je jedan od mogućih mehanizama za izolaciju subpopulacija i podjelu populacije. Asortativno parenja može biti osnova za simpatrijsku specijaciju, što znači evoluciju nove vrste bez geografske izolacije. Umjesto toga, izolovani – asortativno kombinirati tipovi parenja mogz izazvati specijaciju.[5] Takav tip specijacije je uočen kod bliskoistočne slijepe krtice, cvrčaka i evropskskog kukuruza kokičara.[6]
Smatra se da je asortativno parenja uzrok specijacije kćeri vrsta iz matične vrste korala na kojima obitavaju Goby ribe. Vrste živi u malom prostoru rijetkih korala u moru južne Ppua Nove Gvineje koje roditeljska vrsta izbjegava. Vrste kćer postala je reproduktivno izolovana od roditeljske, iako je ova svojim prostorom okružuje kćerinsku vrste tako da nema alopatrične izolacije. U ranim fazama, specijacija u će zavisiti od asortativnog sparovivanja u kojem bi se razvijaju Goby ribe koje se pare sa drugim ribama koje su izabrali da mrijeste u istom području rijetkih korala.
Primjeri kod čovjeka[uredi | uredi izvor]
Kod ljudih se asortativno sparivanje javlja prema mnogim osobenostima, kao šro su tjelesna konstitucija, životna dob, religija, socioekonomski status, inteligencija, ideologije i sl.[7] Jedan eksperiment je pokazao da muškarci preferiraju ženska lica koji su ličila na svoje, dok žene nisu preferiraju muška lica koje je izgledalo kao njihovo. Osim toga, kako su i muškarci i žene najatraktivnijim ocijenile visoko lice, to može signalizirati genetičke kvalitet sa pozitivnom međuspolnom privlačnošću.
U studiji iz 2011. godine Univerziteta u Beču, istraživači su otkrili da su brakovi između muškaraca i žena sa ekvivalentnim razinama obrazovanja imali manje šanse da pate od reproduktivnog neuspjeha, ili bijele kuge. Iako je studija otkrila da nema razlike u broju djece u braku između parove sa sličnim i različitim nivoima obrazovanja, osobe sa sličnim nivoima obrazovanja su imale manje od prosječne starosti pri prvom braku.[8]
Neka davnašnja istraživanja i Švivcarskoj su pokazala prisustvo negativne asortativne sklonosti u preferirenju boje očiju muškaraca i žena, pri čemu se tamnookim muškarcima više dopadaju plavooke žene, i obrnuto.
Sporni su neki nagovještaji da asortativeno parenja može imati ulogu u broju djece kojima je dijagnosticiran autizam. Prevalencija autizma je proučavana kod djece diplomiranih studenata 'Massachusetts Institute of Technology (MIT). Cilj istraživanja je da se vidi da li postoji korelacija između asortativnog parenja u prosječnoj funkcionalnosti MIT diplomaca, koji mogu pasti na autističnom spektra, i stope autizma kod njihove djece. Nađena je povezanost između stope autizma u nekim regijama Nizozemske, gdje je visoka koncentracija ljudi koji rade u IT i inženjerstvu.[9]
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Mayr E. (1970): Populatiomns, species, and evolution – An abridgment of Animal species and evolution. The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachussets and London, England, ISBN 0-674-69013-3.
- ^ Hadžiselimović R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ Hadžiselimović R. (2005): Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ MacDougall A.K., Montgomerie R. (2003).: Assortative mating by carotenoid-based plumage colour: a quality indicator in American goldfinches, Carduelis tristis. Naturwissenschafte, 90): 464.
- ^ De Cara M.A.R., Barton N.H., Kirkpatrick M. (2008): A model for the evolution of assortative mating. The American Naturalist, 171 (5): 580.
- ^ Wolf P. S. A., Figueredo A. J. (2011): Fecundity, offspring longevity, and sssortative mating: Parametric tradeoffs in sexual and life history strategy. Biodemography and Social Biology, 57 (2): 171–183.
- ^ Kail R.V., Cavanaugh J.C. (Eds.) (2010): Human development: A life-span view (5th ed.). Australia: Wadsworth Cengage Learning.
- ^ Huber S., Fieder M. (2011): Educational homogamy lowers the odds of reproductive failure. PLoS ONE, 6 (7): E22330.
- ^ Warner J. (2011): Autism’s lone wolf. Time, http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,2089358,00.html Arhivirano 24. 8. 2013. na Wayback Machine.