Huska Miljković
Husein Miljković | |
|---|---|
 Husein Miljković | |
| Rođenje | 1905 |
| Smrt | 27. 4. 1944. |
Husein "Huska" Miljković (Trnovi, Velika Kladuša oko 1905. godina - Mala Kladuša 27. april 1944. godina) bio je bošnjački vojni komadant s činom pukovnika u doba Drugog svjetskog rata.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Huska Miljković[1] rođen je u velikokladuškom selu Trnovi. Do početka rata bavio se zemljoradnjom, sitnom trgovinom i sezonskim zidarskim radom. Od 1939. godine bio je član KPJ, član okružnog komiteta KPJ za Karlovac. Izbijanjem Drugog svjetskog rata Cazinska krajina ušla je u nadležnost Glavnog štaba Hrvatske. Huska je bio jedan od organizatora ustanka na Kordunu 1941. Krajem 1942. godine, kada su partizani osvojili Bihać i veći dio Krajine, Huska je postavljen za komandanta mjesta u Velikoj Kladuši i sekretara Sreskog komiteta za Cazin.
Osnivač je i vođa Huskine vojske, muslimanske paravojna formacije koja je od 1943. do 1944. djelovala na sjeverozapadu Bosne i Hercegovine, nominalno pod kontrolom NDH. Iako je Miljković od vlasti NDH dobio čin domobranskog pukovnika, u stvarnosti je njegova formacija djelovala kao lokalna seoska milicija koja se u pravilu ustručavala od bilo kakvih ofanzivnih akcija. Miljkoviću je, prema većini svjedočanstava, glavni motiv bila zaštita lokalnog stanovništva od ratnih razaranja, pa je u tu svrhu sklapao dogovore o nenapadanju kako sa vlastima NDH, tako i sa četnicima i partizanima.
Prilikom pristizanja brigade na ove prostore osjetilo se pozitivno raspoloženje kod bošnjačkog naroda, iako su na tim prostorima djelovale grupe zelenog kadra i Muslimanske milicije koju je početkom ljeta Huska Miljković organizovao i vodio u borbe protiv NOV i POJ. Djelovanje Huske Miljkovića i njegove milicije znatno je otežalo i usporilo razvoj NOP na ovim prostorima. Iako stari član KPJ i organizator ustanka 1941. protiv ustaške vlasti, on istupa pred narodom s parolom za din (din je arapska riječ s tri opća značenja: rasuđivanje, običaj i religija) - podilazi ovom vjerski odanom i po obrazovanju zaostalom narodu i Muslimansku miliciju organizuje i stavlja pod kontrolu okupatora i ustaša, što je znatno otežavalo razvoj NOP. Prve akcije brigade bile su upad u Bužim, Vrnograč i mnoga druga sela, međutim, brigada se angažovala i van prostora Cazinske krajine, kao što su bili napadi na Staro Selo, Bučicu, Slunj i Veliku Kladušu. Zbog čestih pokreta i kratkog zadržavanja u selima Cazinske krajine, brigada nije izvršila u potpunosti osnovni zadatak - mobilisanje novih boraca s tog prostora. Nijemci i ustaše su upotrijebili velike snage da ometu izvršenje ovoga zadatka koji je kasnije djelimično izvršen prelaskom Huskine Muslimanske milicije u NOV. Osma krajiška brigada, krajem juna 1943, vratila se u sastav Četvrte krajiške divizije u sela Podgrmeča. Početkom jula 1943. formiran je Cazinski partizanski odred (CPO). Formirana je još jedna nova partizanska jedinica, poslije Osme krajiške brigade vezana za Cazinsku krajinu. Cazinski partizanski odred formiran je od boraca sa prostora Cazinske krajine i s rukovodećim kadrovima iz Osme krajiške brigade i muslimanskih boraca iz kordunaških i banijskih jedinica, starih boraca. Za komandanta Cazinskog partizanskog odreda postavljen je Zuhdija Žalić, prvoborac iz Banijske brigade, a komesar je bio Hakija Pozderac iz Osme krajiške brigade. Ovaj odred je u ljeto 1943. uspješno izvršavao vrlo teške i složene zadatke u borbama protiv jakih snaga Nijemaca, ustaša, domobrana, ali i vodio teške borbe protiv grupa Zelenog kadra i Muslimanske milicije Huske Miljkovića, kao i grupa, dezertera iz domobranskih, ustaških i njemačkih jedinica. Te grupe su upadale u sela, ubijale i pljačkale stanovništvo. Cazinski partizanski odred je početkom 1944. godine ušao u sastav UOG u čijoj je formaciji u to vrijeme bila i Muslimanska milicija Huske Miljkovića.
Poslije zaposjedanja Velike Kladuše, 13. augusta 1943. godine, ovaj grad je po treći put postao značajan vojno-politički centar od velike važnosti za NOP na Kordunu, Baniji i u Cazinskoj krajini. Nekoliko pokušaja banijskih, krajiških i kordunaških brigada da razbiju Huskinu miliciju[2] nisu uspjeli. U sukobima sa ovom milicijom partizani su nekoliko puta imali ozbiljne gubitke. U jesen 1943. godine, poslije kapitulacije Italije i sve većih njemačkih gubitaka na Istočnom frontu, Huska Miljković stupa u vezu sa starim drugovima partizanima i kroz razgovore dolazi do zaključka da bi, pod određenim uslovima, mogao ponovo postati borac NOV. Posle nekolko razgovora pristao je da sa milicijom od oko 3000 ljudi, opet pod određenim uslovima, pređe na stranu partizana. Početkom novembra 1943. Huska je započeo i zvanične pregovore sa predstavnicima Štaba Četvrtog korpusa NOVJ. Sredinom januara 1944. na pregovorima u Štabu korpusa, potpisao je sporazum u kojem se preciziraju uslovi pod kojim će prihvatiti prelazak pod komandu korpusa NOVJ. Naredbom Glavnog štaba NOV Hrvatske, od 4. februara 1944. godine, formirana je Unska opeativna grupa (UOG) od pripadnika Muslimanske milicije sa oko 3000 boraca, podijeljenih u više bataljona, i Muslimana starih boraca iz Sedme banijske i Osme kordunaške divizije. Tih stotinjak boraca bili su predviđeni za politički i bezbjedonosni kadar u bataljonima i četama Muslimanske milicije. U Unsku grupu ušao je i Cazinski partizanski odred. Za komadanta Unske operativne grupe postavljen je Huska Miljković, za komesara Šukrija Bjedić, zamjenik komadanta bio je Halil Šakanović, a zamjenik komesara Dušan Jandrić, načelnik štaba Gnjaco Perić. Nekoliko dana poslije formiranja Unske operativne grupe, izvršene su i pripreme za formiranje 1. muslimanske brigade. Naredbom Četvrtog korpusa NOVJ od 8. februara 1944. ona je formirana pod nazivom Prva muslimanska brigada. Za komadanta je postavljenje Halil Šakanović, politički komesar bio je Adem Hercegovac, zamjenik komadanta Zuhdija Žalić, zamjenik komesara Hakija Pozderac.
Kontroverze[uredi | uredi izvor]
U martu 1944. Miljković je partizanima predao grupu ustaških oficira za vezu s njegovim pokretom. To je dovelo do nezadovoljstva među njegovim antikomunistički raspoloženim pristalicama, pa je Miljković u aprilu 1944. pod nejasnim okolnostima likvidiran od ljudi iz svoga neposrednog okruženja.
Ustaški dočasnik Bajro Kesarović i Emin Okanović stvaraju zavjeru protiv Huske. Na putu prema komandi Štaba, 27. aprila 1944. godine Huska se pozdravio sa trojicom bivših saboraca i zajedno s njima krenuo u pravcu Todorova. Tek što su prešli stotinjak metara, Bajro, koji je išao odmah iza Huske, ispalio je metak u Huskin potiljak i ovaj je na mjestu ostao mrtav. Njegove ubice su se zatim uputile prema porodičnoj kući Miljkovića i tu ubile Huskinog brata Šabana. Pošto je glavni zadatak bio izvršen, trojica atentatora bježe u Cazin gdje su svojim nalogodavcima, Nijemcima i ustašama, podnijeli izvještaj o izvršenim ubistvima.nPartizani su za atentat optužili Nijemce. Miljković je sahranjen u džamiji u Velikoj Kladuši. Nekoliko autora tvrdi da je poslijeratni političar i biznismen Fikret Abdić — koji je vodio Autonomnu Pokrajinu Zapadnu Bosnu tokom rata u Bosni i Hercegovini — crpio inspiraciju od njega.[3][4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Miljković, Dušan (2011). Stradanja u Cazinskoj krajini i antifašistička borba (1941 - 1945). Beograd: AMD SISTEM D.O.O. Beograd.
- ^ Tananović, Bakir (2004). Huska Miljković. Sarajevo: SVIJETLOST.
- ^ Judah, Tim (2000). The Serbs: History, Myth and the Destruction of Yugoslavia (2nd ed.). New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 978-0-300-08507-5
- ^ Fabijančić, Tony (2010). Bosnia: In the Footsteps of Gavrilo Princip. Edmonton: University of Alberta. ISBN 978-0-88864-519-7