Na Drini ćuprija

Na Drini Ćuprija
Autor	Ivo Andrić
Originalni naziv	Na Drini ćuprija
Jezik	srpsko-hrvatski
Žanr	roman hronika
Vrsta djela	roman
Vrijeme i mjesto nastanka	1945.
Gledište	treće lice
Vrijeme radnje	srednji vijek, austro-ugarsko doba, savremeno doba
Mjesto radnje	Višegrad, Bosna i Hercegovina
Glavni lik	više njih
Teme	prolaznost ljudskog života, vječnost mosta i dr.

Na Drini ćuprija je jedan od najpoznatijih romana bosanskohercegovačkog književnika Ive Andrića, a nakon Proklete avlije i jedan od književno dorađenijih, hronoloski prati četiri vijeka zbivanja oko velikog mosta preko rijeke Drine u Višegradu, koji je izgradio veliki vezir Mehmed paša Sokolović, porijeklom iz tih krajeva.

O autoru

Glavni članak: Ivo Andrić

Radnja

Godine 1516. Mehmed paša je, prema vladajućem običaju devširme (tur. prikupljanje), kao dječak pravoslavnih roditelja odveden u osmansku vojsku (tadašnje janjičare), prilikom čega je prešao na islam, da bi se kasnije uzdigao ljestvicama vlasti i postao prvi do sultana. Kao moćnik, odlučio je da u rodnom kraju podigne zadužbinu, veliki kameni most na jedanaest lukova. Roman počinje dugim geografskim opisom višegradskog kraja i navođenjem više legendi o nastanku mosta. Jedna od najpoznatijih legendi svakako je priča o blizancima Stoji i Ostoji. Porijeklo legende je u nacionalnom mitu i epskoj viziji svijeta koja je književni ekvivalent toga mita. Legende su po pravilu paralelne, imaju krišćansku i muslimansku verziju. Kraj romana pada u 1914. godinu kada su trupe austrougarske monarhije, u povlačenju, ozbiljno oštetile most. Sa rušenjem mosta izdiše i Alihodža, jedan od najčešće pominjanih likova, koji simbolizuje kraj starih vremena.

Između početka i kraja romana, izmedju građenja i rušenja mosta, širi se pripovjedački luk dug četiri stotine godina u kojem, u formi vrlo razvijenih epizoda, zapravo, cijelih priča, Andrić niže sudbine višegradskih ljudi, svih vjera.

Most, kao nijemi svjedok, pamti ukrštaj i prividno trpeljivo prožimanje, a u stvari antagonizam različitih kultura, vjera i tradicija i dvije civilizacije, istočne i zapadne. Most je, zapravo, postojana, jedina nepromijenljiva, vječita tačka na kojoj se trenje i komešanje što neminovno porađaju sukobe (na nivou likova i na nivou država) osjeća i vidi jasnije nego drugde, u gotovo kristalno čistom, opredmećenom obliku.

Roman o mostu se, kao i većina drugih Andrićevih romana i pripovijedaka hrani historijom Bosne, zemlje razmeđa na kojoj se susreću i mješaju religije i načini života, vode ratovi i međukonfesionalne i političke borbe, i sklapaju kratka i varljiva primirja. Kao zemlja protivriječnosti Bosna i ma osobenu kulturu življenja, punu vitalizma ali i atavizma.

Ljudi koji se, igrom sudbine, zatiču na takvoj pozornici, igraju samo kratkotrajne dramske epizode u velikom pozorištu historije.

Jezik i stil

Most je integrativna tačka romaneskne naracije i njen glavni simbol. Sve prolazi, samo on ostaje da ukaze na trošnost ljudske sudbine. Most je mjesto dodira historijski verifikovanih ličnosti i bezimenih likova koji su plod pišćeve imaginacije.

Roman "Na Drini ćuprija" u kojem se uglavnom dosljedno hronološki opisuje svakodnevni život višegradske kasabe je, zapravo, "višegradska hronika", pandan "Travničkoj hronici" i "Omer-paši Latasu" koji je "sarajevska hronika": u sklopu toga hronikalnog troknjižja Ivo Andrić pripoveda o "turskim vremenima" u Bosni.

Likovi

Abidaga, Karamanlija, Tosun-efendija, Arifbeg (Misirbaba), majstor Antonije, Husein-efendija, Šemsibeg Branković, Radislav, Jelisje, Mile, Milan Glasničan, Fedun, Stevan, Jelenka i Jakov, Lotika, Salko Ćorkan, Paša, Hadži-Omer, Alihodža, Stiković, Zorka i Zagorka, Nikola Glasničan, Ilinka, Ejub-beg, Galus, Celar, F. Bathijarević, Rade neimar, stražar Stevan, Fata Avdagina, Nailbeg Hamzić, Mustajbeg Hamzić.

Također pogledajte

• Bosanskohercegovačka književnost
• Alfabetski spisak bosanskih djela

Nedovršeni članak Na Drini ćuprija koji govori o književnosti treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.