Oslobađanje Tešnja 1944.
| Bitka za Tešanj 1944. | |||
|---|---|---|---|
| Narodnooslobodilačka borba i Drugi svjetski rat | |||
| Datum | 11. septembar 1944. | ||
| Lokacija | Tešanj, okupirana Jugoslavija Nezavisna Država Hrvatska (danas Bosna i Hercegovina) | ||
| Ishod | Oslobađanje Tešnja od strane jugoslavenskih partizana | ||
| Sukobljene strane | |||
| |||
| Komandanti | |||
| |||
| Vojne jedinice | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Bitka za Tešanj između jugoslavenskih partizana i vojnih snaga NDH odigrala se 11. septembra 1944, dan nakon bitke za Teslić i rasula 1. gorskog zdruga Oružanih snaga NDH.
Tokom napada na Doboj, jedinice NDH su na cijelom okolnom području već bile jako oslabljene. Zato su partizanski štabovi procijenili da se za dogledno vrijeme ne može očekivati njihovo prestrojavanje niti jačanje, što je iskorišteno za operaciju oslobađanja Tešnja. Glavnu ulogu u toj akciji imala je 14. srednjobosanska udarna brigada, uz učešće Tešanjsko-teslićkog partizanskog odreda.
Situacija na terenu
[uredi | uredi izvor]Do pada Kraljevine Jugoslavije u brzom aprilskom slomu njene vojske 1941. i okupacije zemlje, Tešanj je bio mala bosanska kasaba, sa razgranatom zanatskom djelatnošću. Tokom okupacije, u Tešnju je bilo malo ustaša.[1][2]
Borbene operacije
[uredi | uredi izvor]Četrnaesta srednjobosanska udarna brigada je opsjela Tešanj još prije napada na Doboj. Protivnička posada se branila iz starog grada - tvrđave, koja je bila vrlo nepristupačna. U njoj su bili kazamati, velike prostorije i lavirinti. Obim kule oko 48 m, a zidovi debeli tri metra, obložena bijelim tesanim kamenom.
U unutrašnjosti je postojala cisterna za 70.000 litara vode.
Unatoč tome, borci 14. brigade su nastupali prema ostatku Tešnja su, ali se protivnik iz tvrđave žestoko branio. Zato je odlučeno da se na nju ne juriša i izlaže riziku od nepotrebnih žrtava. Logičnija je bila taktika iznuravanja protivnikovih resursa.[3]
Postavljena su osiguranja prema Doboju i Maglaju, još i prije napada na Doboj. Sa okolnih uzvisina je povremeno otvarana paljba po tvrđavi. Naravljene su i lutke ljudskog oblika, sa kapama titovkama na "glavi", koje su postavljene na istaknuta mjesta i povremeno izlagane, simulirajući partizanski pokret u napad. Uz povremenu puščanu i puškomitraljesku paljbu, posada utvrde je otvarala mitraljesku vatru, da bi im nanijela što veće gubitke. Posadu utvrde, partizani su svojim aktivnostima tokom noći, dizali na uzbunu, da bi što više trošila municiju, jer nije bilo nikakve mogućnosti da joj se nova donese.
Za vrijeme napada 1, 2. i 3. bataljona na Doboj, opsadu je organizirao 4. bataljon brigade koji je pristigao sa prostora oko Šipraga. Odmah nakon napada na Doboj, 14. brigada se vratila i krenula sa 3. bataljonom na Tešanj. Posada Tešnja, koja je osluškivala aktivnosti i rezultate borbe oko Doboja, procijenila je da iz Doboja ne može očekivati pomoć. Pod tim pritiskom, a poslije ponovne opsade, donijela je odluku da se neopaženo izvuče. Iako su partizanski štabovi to i očekivali i preduzeli određene mjere opreza, protivnik je noću 10/11. septembra uspio, spuštajući se konopcima niz zidove tvrđave, da se izvuče i prođe prema Maglaju. Tešanj je 11. septembra 1944. godine zauzet od strane jugoslavenskih partizana.
Epilog
[uredi | uredi izvor]Oslobađanjem Tešnja otvarala se mogućnost jedinicama NOV Jugoslavije za prodor na prostor prema Novom Šeheru, Žepču, Zavidovićima i Maglaju. Na tom području se težilo ostvariti veći partizanski uticaj i novi priliv boraca. Četrnaesta srednjobosanska udarna brigada je u svom sastavu već imala izvjestan broj boraca i rukovodilaca sa tog terena, posebno iz Maglaja i okoline.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Samardžija S. (1983): Četrnaesta srednjobosanska NOU brigada. Skupština opštine Prnjavor, Banja Luka.
- ^ Đondović R., Ur. (1989): Sanitetska služba u narodnooslobodilačkom ratu Jugoslavije 1941-1945, Knj. 2: Nastanak i razvoj sanitetske službe u oružanim snagama narodnooslobodilačkog pokreta u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Makedoniji; Biblioteka Ratna prošlost naroda i narodnosti Jugoslavije, knj. 361. Monografija Jedinica NOV i PO Jugoslavije, Knj. 150). Vojnoizdavački i novinski centar, Sanitetska uprava SSNO, Beograd.
- ^ Čišić A. (1974): Vojna enciklopedija. Redakcija vojne enciklopedije, Beograd.