Idi na sadržaj

Oblasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Oblasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Oblasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca su bile privremene teritorijalne jedinice, koje su postojale od 1922. do 1929.

O oblasti

[uredi | uredi izvor]

Pozadina

[uredi | uredi izvor]

Vidovdanskim ustavom usvojenim 28. juna 1921.[1] Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca je uspostavljena kao unitarna država, a 26. juna 1922. su ukinute pokrajine i uspostavljene 33 nove administrativne oblasti. One nisu imale nikakve veze s ranijim podjelama i, u interesu promoviranja jugoslavenstva, etatizma i multikulturalizma, nisu dobile nikakva etnička ili nacionalna imena. Uglavnom su dobili imena po rijekama, regijama i gradovima iz kojih su upravljali. Može se danas nazvati, kao što tvrdi Milan Basta bivši general Jugoslavenske narodne armije (JNA), početkom jugoslavenstva.[2]

Podjela

[uredi | uredi izvor]

Granice oblasti su presijecale stare granice svih „historijsko-administrativnih dijelova“ (pokrajina) osim Bosne i Hercegovine. Jedino na prostoru BiH nije bilo teritorijalnih promjena, već je pokrajina ukinuta, a dotadašnji okruzi su postali oblasti. Za svaku oblast predviđeni su posebni autonomni organi i tijela, skupštine i vlade. U djelokrugu rada autonomnih organa i tijela našle su se ekonomske, finansijske, saobraćajne i prosvjetne nadležnosti. Pored definisanja uprave, predviđena je mogućnost da manje oblasti, pod određenim uslovima, mogu biti ujedinjene, a pojedine općine i srezovi izdvojeni iz postojećih oblasti i priključeni susjednim.

Na čelu oblasti nalazili su se veliki župani, kao politički predstavnici vlade. Zakon o općoj upravi davao je velikom županu nadležnost u svim strukama opće uprave. U opću upravu spadali su svi poslovi iz nadležnosti ministra unutrašnjih poslova, prosvjete, agrarne reforme, poljoprivrede i voda, građevina, trgovine i industrije, narodnog zdravlja, socijalne politike, vjera, šuma i rudnika, ukoliko se ne odnose na upravu u državnim domenima. Van opsega opće uprave ostali su, osim državnih domena šuma i ruda, još i poslovi ministarstava vanjskih poslova, vojske i mornarice, pravde, izjednačenja zakona, finansija, saobraćaja, pošta i telegrafa.

Ukidanje

[uredi | uredi izvor]

Bile su veoma nepopularne u većini dijelova zemlje od svog formiranja, što je dovelo do stvaranja banovina i promjene imena u Kraljevina Jugoslavija 3. oktobra 1929.[3]

Oblasti

[uredi | uredi izvor]

Postojalo je 33 oblasti u Kraljevini SHS, i to:[4][5]

Oblast Površina

(km2)

Stanovništvo

(1922)

Sjedište Oblast Površina

(km2)

Stanovništvo

(1922)

Sjedište
Bačka 7.267,0 590.500 Novi Sad Primorsko-krajiška 14.121,9 624.708 Karlovac
Beogradska 9.581,4 762.493 Beograd Raška 8.435,8 264.803 Čačak
Bihaćka 5.603,0 217.023 Bihać Sarajevska 8.405,0 287.214 Sarajevo
Bitoljska 11.969,0 341.095 Bitolj Skopska 8.849,0 336.423 Skoplje
Bregalnička 4.956,0 104.460 Štip Splitska 9.836,4 469.111 Split
Dubrovačka 2.649,4 136.698 Dubrovnik Sremska 6.865,9 407.025 Vukovar
Kosovska 8.471,9 351.990 Priština Šumadijska 3.864,4 241.862 Kragujevac
Kruševačka 2.709,9 152.976 Kruševac Timočka 6.352,4 240.506 Zaječar
Ljubljanska 9.489,0 537.079 Ljubljana Travnička 10.116,0 280.709 Travnik
Mariborska 7.569,0 624.121 Maribor Tuzlanska 8.918,0 416.413 Tuzla
Moravska 2.889,4 183.959 Ćuprija Užička 7.555,7 214.271 Užice
Mostarska 9.139,0 265.330 Mostar Valjevska 2.457,8 133.984 Valjevo
Niška 7.269,3 422.273 Niš Vranjska 5.869,7 249.321 Vranje
Osječka 13.383,5 775.723 Osijek Vrbaska 9.018,0 423.240 Banja Luka
Podrinjska 3.551,3 182.358 Šabac Zagrebačka 8.162,3 809.482 Zagreb
Podunavska 6.094,1 405.113 Smederevo Zetska 13.326,0 348.957 Cetinje
Požarevačka 4.230,5 219.103 Požarevac Ukupno 248.977 12.020.323 33

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ (Basta i str. 432)
  2. ^ (Basta i str. 35)
  3. ^ Ljubo Boban: Hrvatske granice od 1918. do 1993. godine, Školska knjiga, Zagreb/ HAZU, Zagreb, Zagreb, 1993., III. izd., str. 23., 24., 27. i 30.
  4. ^ "Administrativna podjela Kraljevine SHS". papata1962.blog.bg (jezik: srpski). 26. 4. 1922.
  5. ^ Đorđe Đ. Stanković: „Nikola Pašić i Hrvatska“, str. 443, Beogradski izdavačko-grafički zavod, Beograd 1995. ISBN 978-86-13-00828-6

Literatura

[uredi | uredi izvor]