Razlika između verzija stranice "Petar I, kralj Srbije"

Pregled historije

[nepregledana izmjena]

← Starija izmjena Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na dan 24 april 2008 u 17:44

Petar I Karađorđević (29. juni 1844 - 16. august 1921) bio je kralj Srbije i prvi kralj Srba, Hrvata i Slovenaca.

Mladost i obrazovanje

Rođen je na Petrovdan, 11. jula 1844. godine. Bio je peto dijete kneza Aleksandra Karađorđevića i kneginje Perside, koja je rodom bila iz čuvene porodice Nenadovića iz Brankovine.

Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Beogradu, a dalje školovanje je nastavio u Švicarskoj u zavodu Venel-Olivije u Ženevi. Po završenom školovanju u septembra 1861. godine, knežević Petar se upisuje u pariški univerzitet Sainte-Barbe, a 1862. godine u čuvenu vojnu akademiju Saint-Cyr koju završava 1864. godine. U Parizu se bavio fotografijom i slikarstvom, te usavršavao svoje vojničko i političko obrazovanje. Ono mu je otvorilo vidike ideja političkog liberalizma, parlamentarizma, demokratije i njenih institucija. Početkom 1868. godine, knežević Petar je u Beču štampao svoj prijevod knjige engleskog političara i filozofa Johna Stuarta Milla.

Brak i odnosi sa Obrenovićima

Nakon ubistva kneza Mihaila Obrenovića u maju 1868. godine, politički krugovi bliski dinastiji Obrenović priključili su novom srpskom Ustavu i odredbu kojom se porodici Karađorđević zabranjuje povratak u domovinu i oduzima sva imovina.

Knežević Petar pridružio se Legiji stranaca francuske vojske 1870. godine i sa njom učestvovao u brojnim borbama. Odlikovan je ordenom Legije časti. Godine 1875. radio je na organizovanju i aktivno učestvovao u bosansko-hercegovačkom ustanku. Nakon neuspjele Topolske bune 1877. godine vodio je aktivnu politiku.

U ljeto 1883. godine na Cetinju se oženio crnogorskom kneginjom Ljubicom, najstarijom kćerkom crnogorskog kneza Nikole I. U tom braku rođeno je petoro djece: kćerke Jelena i Milena (umrla kao dijete), te sinovi Đorđe (odrekao se prava nasljedstva prijestolla 1909. godine), Aleksandar i Andrija (umro kao dijete). Poslije kraćeg boravka u Parizu, porodica Karađorđević preselila se na Cetinje, gdje je ostala sljedećih deset godina. Zbog lošeg materijalnog položaja, knežević Petar prodao je kuću u Parizu 1894. godine, i nastanio se sa porodicom u Ženevi. Njegovi kontakti sa ljudima iz Srbije nikada nisu prestajali, prije svega sa Nikolom Pašićem, prvakom Radikalne stranke.

Tokom 1897. godine, knežević Petar odlazi u Rusiju, i biva primljen kod cara Nikolaja II. Tri godine kasnije pokušao je sporazumjeti sa kraljem Aleksandrom Obrenovićem o priznavanju kneževske titule i povratu oduzete imovine, ali bez uspjeha. Knežević Petar je još više pojačao svoju političku aktivnost za povratak u Srbiju. Godine 1901. nastojao je da stupi u bliže odnose sa Austro-Ugarskom, nudeći joj svoj politički program.

Vladavina

U noći između 28. i 29. maja 1903. godine oficiri zavjerenici ubili su kralja Aleksandra i kraljicu Dragu. Vojska je izvela državni udar i proglasila kneževića Petra Karađorđevića kraljem Srbije, što je svojim izborom potvrdila Narodna Skupština 2. juna. Nakon 45 godina Karađorđevo potomstvo ponovo dolazi na čelo Srbije, čime počinje novi period u njenom razvoju.

Od samog početka svoje vladavine, kralj Petar I suočio se sa ozbiljnim preprekama. Zemlja je bila rastrgana unutašnjom političkom borbom, a Austro-Ugarska, isprva naklonjena novom srpskom kralju, postala je ubrzo otvoreni neprijatelj Srbije, naročito nakon krize izazvane aneksijom Bosne i Hercegovine 1908. godine.

Prvi balkanski rat protiv Turske 1912. godine, i Drugi balkanski rat protiv Bugarske 1913. godine, okončani su trijumfom srpske vojske pod vrhovnom komandom kralja Petra I, i oslobađanjem Raške oblasti, Kosova, Metohije i Makedonije, te njihovim pripajanjem Srbiji.

Usljed stalnih i teških napora u Balkanskim ratovima, zdravstveno stanje kralja Petra I se pogoršalo, i on je 24. juna 1914. godine preneo kraljevske ovlasti na prijestolonasljednika Aleksandra. Mjesec dana kasnije, Austro-Ugarska je objavila rat Srbiji, čime je započeo Prvi svjetski rat. Nakon pobjeda na Ceru i Kolubari 1914. godine, nakon ulaska Njemačke i Bugarske u rat 1915. godine, srpska vojska bila je prinuđena na povlačenje i napuštanje zemlje. Albanska golgota ostavila je veliki traga na zdravlju ostarjelog kralja. On je ipak doživio da dočeka konačnu pobjedu i oslobođenje Srbije, te stvaranje nove države - Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Smrt

Umro je 16. augusta 1921. godine u Beogradu, a sahranjen je na Oplencu. Zbog svojih zasluga u Balkanskim ratovima i u Prvom svjetskom ratu, među Srbima je ostao zapamćen kao Petar I Oslobodilac.

@@ Red 1: / Red 1: @@
+{{Infokutija Veličanstvo
-[[Slika:PetarI-Karadjordjevic.jpg|right|200px|mini|Kralj Petar I]]
+| name            =Petar I
-{{Dodaj_infokutiju|Infokutija_Veličanstvo}}
+| title           =Kralj Srbije<br>Kralj Srba, Hrvata i Slovenaca
-'''Kralj Petar Prvi Karađorđević''' (takođe poznat i kao '''kralj Petar Oslobodilac''') rođen je kao peto dijete [[Aleksandar Karađorđević (knez)|kneza Aleksandra]] i kneginje Perside (iz čuvene porodice Nenadovića iz Brankovine) na Petrovdan, 11. jula 1844. godine. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u [[Beograd|Beogradu]], a dalje školovanje je nastavio u [[Švajcarska|Švajcarskoj]] u zavodu Venel-Olivije u Ženevi. Po završenom školovanju septembra 1861, Knežević Petar se upisuje u pariski Kolež Sen-Barb, a 1862. u čuvenu vojnu Akademiju Sen-Sir koju završava 1864. godine. U Parizu se bavio fotografijom i slikarstvom, i usavršavao svoje vojničko i političko obrazovanje. Ono mu je otvorilo vidike ideja političkog liberalizma, parlamentarizma, demokratije i njenih institucija. Početkom 1868, knežević Petar je u Beču štampao svoj prijevod knjige engleskog političara i filozofa Džona Stjuarta Mila,, O slobodi, sa svojim predgovorom, koji će kasnije postati njegov politički program.
+| image           =[[Slika:PetarI-Karadjordjevic.jpg|200px]]
+| caption         =
+| reign           =[[11. juni]] [[1903]] - [[16. august]] [[1921]]
+| coronation      =[[15. juli]] [[1903]]
+| consort         =[[Ljubica Petrović-Njegoš]]
+| issue           =[[Jelena Karađorđević]]<br>[[Đorđe Karađorđević]]<br>[[Aleksandar I Karađorđević|Aleksandar I]]
+| royal house     =[[Dinastija Karađorđević|Karađorđević]]
+| father          =[[Aleksandar Karađorđević (knez)|Aleksandar Karađorđević]]
+| mother          =[[Persida Nenadović]]
+| date of birth   =[[29. juni]][[1844]]
+| place of birth  =[[Beograd]]
+| date of death   =[[16. august]] [[1921]]
+| place of death  =[[Beograd]]
+|}}
+'''Petar I Karađorđević''' ([[29. juni]] [[1844]] - [[16. august]] [[1921]]) bio je [[kralj]] [[Srbija|Srbije]] i prvi [[Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca|kralj Srba, Hrvata i Slovenaca]].
-Posle ubistva [[Mihailo Obrenović|kneza Mihaila]] u maju 1868, politički krugovi bliski dinastiji Obrenović priključili su novom srpskom Ustavu i odredbu kojom se porodici Karađorđević zabranjuje povratak u otadžbinu i oduzima sva imovina.
+== Mladost i obrazovanje ==
-Knežević Petar pridružio se [[Legija stranaca|Legiji stranaca]] francuske vojske 1870. i sa njom učestvovao u brojnim borbama.  Odlikovan je ordenom Legije časti. Godine 1875. radio je na organizovanju i aktivno učestvovao u bosansko-hercegovačkom ustanku. Nakon neuspijele Topolske bune 1877, vodio je živu političku aktivnost.
+Rođen je na [[Petrovdan]], [[11. juli|11. jula]] [[1844]]. godine. Bio je peto dijete [[Aleksandar Karađorđević (knez)|kneza Aleksandra Karađorđevića]] i [[Persida Nenadović|kneginje Perside]], koja je rodom bila iz čuvene porodice Nenadovića iz Brankovine.
-U leto 1883. godine na Cetinju se oženio kneginjom Ljubicom-Zorkom, najstarijom kćerkom crnogorskog knjaza Nikole. U tom braku rođeno je petoro dijece: kćerke Jelena i Milena (umrla kao dete), i sinovi Đorđe (odrekao se prava nasledstva prestola 1909.), Aleksandar i Andrija (umro kao dete). Posle kraćeg boravka u Parizu, porodica Karađorđević preselila se na [[Cetinje]], gde je ostala sledećih deset godina. Zbog lošeg materijalnog položaja, knežević Petar prodao je kuću u Parizu 1894, i nastanio se sa porodicom u Ženevi. Njegovi kontakti sa ljudima iz Srbije nikada nisu prestajali, pre svega sa [[Nikola Pašić| Nikolom Pašićem, prvakom Radikalne stranke.
+Osnovnu školu i gimnaziju završio je u [[Beograd]]u, a dalje školovanje je nastavio u [[Švicarska|Švicarskoj]] u zavodu Venel-Olivije u [[Ženeva|Ženevi]]. Po završenom školovanju u septembra [[1861]]. godine, knežević Petar se upisuje u pariški univerzitet Sainte-Barbe, a [[1862]]. godine u čuvenu vojnu akademiju Saint-Cyr koju završava [[1864]]. godine. U Parizu se bavio fotografijom i slikarstvom, te usavršavao svoje vojničko i političko obrazovanje. Ono mu je otvorilo vidike ideja političkog [[liberalizam|liberalizma]], [[parlamentarizam|parlamentarizma]], [[demokratija|demokratije]] i njenih institucija. Početkom [[1868]]. godine, knežević Petar je u [[Beč]]u štampao svoj prijevod knjige engleskog političara i filozofa [[John Stuart Mill|Johna Stuarta Milla]].
-Tokom 1897, knežević Petar odlazi u [[Rusija|Rusiju]], i biva primljen kod cara Nikolaja II. Tri godine kasnije pokušao je da se sporazumije sa kraljem [[Aleksandar Obrenović|Aleksandrom Obrenovićem]] o priznavanju kneževske titule i povraćaju oduzete imovine, ali bez uspjeha. Knežević Petar je još više pojačao svoju političku aktivnost za povratak u [[Srbija|Srbiju]]. Godine 1901. nastojao je da stupi u bliže odnose sa Austro-Ugarskom, nudeći joj svoj politički program.
+== Brak i odnosi sa Obrenovićima ==
-U noći između 28. i 29. maja 1903. oficiri zaverenici ubili su kralja Aleksandra i kraljicu Dragu. Vojska je izvela državni udar, i proglasila kneževića Petra Karađorđevića za kralja Srbije, što je svojim izborom potvrdila Narodna Skupština 2. juna. Posle 45 godina Karađorđevo potomstvo ponovo dolazi na čelo srpske države, čime počinje novi period u njenom razvoju.
+Nakon ubistva [[Mihailo Obrenović|kneza Mihaila Obrenovića]] u maju [[1868]]. godine, politički krugovi bliski [[dinastija Obrenović|dinastiji Obrenović]] priključili su novom srpskom Ustavu i odredbu kojom se porodici Karađorđević zabranjuje povratak u domovinu i oduzima sva imovina.
-Od samog početka svoje vladavine, kralj Petar I suočio se sa ozbiljnim preprekama. Zemlja je bila rastrzana unutašnjom političkom borbom, a Austro-Ugarska, isprva naklonjena novom srpskom kralju, postala je ubrzo otvoreni neprijatelj Srbije, naročito posle krize izazvane aneksijom Bosne i Hercegovine 1908.
+Knežević Petar pridružio se [[Legija stranaca|Legiji stranaca]] francuske vojske [[1870]]. godine i sa njom učestvovao u brojnim borbama. Odlikovan je ordenom Legije časti. Godine [[1875]]. radio je na organizovanju i aktivno učestvovao u bosansko-hercegovačkom ustanku. Nakon neuspjele Topolske bune [[1877]]. godine vodio je aktivnu politiku.
-[[Prvi balkanski rat]] protiv [[Turska|Turske]] 1912, i [[Drugi balkanski rat|Drugi]] – protiv [[Bugarska|Bugarske]] 1913.- okončani su trijumfom srpske vojske pod vrhovnom komandom kralja Petra I, i oslobađanjem Raške oblasti, [[Kosovo|Kosova]], Metohije i [[Makedonija|Makedonije]], i njihovim pripajanjem Srbiji.
+U ljeto [[1883]]. godine na Cetinju se oženio crnogorskom kneginjom [[Ljubica Petrović-Njegoš|Ljubicom]], najstarijom kćerkom crnogorskog kneza [[Nikola I Petrović|Nikole I]]. U tom braku rođeno je petoro djece: kćerke [[Jelena Karađorđević|Jelena]] i Milena (umrla kao dijete), te sinovi [[Đorđe Karađorđević|Đorđe]] (odrekao se prava nasljedstva prijestolla [[1909]]. godine), [[Aleksandar I Karađorđević|Aleksandar]] i Andrija (umro kao dijete). Poslije kraćeg boravka u Parizu, porodica Karađorđević preselila se na [[Cetinje]], gdje je ostala sljedećih deset godina. Zbog lošeg materijalnog položaja, knežević Petar prodao je kuću u Parizu [[1894]]. godine, i nastanio se sa porodicom u Ženevi. Njegovi kontakti sa ljudima iz Srbije nikada nisu prestajali, prije svega sa [[Nikola Pašić|Nikolom Pašićem]], prvakom Radikalne stranke.
-Usled stalnih i teških napora u Balkanskim ratovima, zdravstveno stanje kralja Petra I se pogoršalo, i on je 24. juna 1914. preneo kraljevska ovlašćenja na prestolonaslednika Aleksandra. Mjesec dana kasnije, Austro-Ugarska je objavila rat Srbiji, čime je započeo [[Prvi svjetski rat]]. Posle veličanstvenih pobeda na Ceru i Kolubari 1914, nakon ulaska Njemačke i Bugarske u rat 1915, srpska vojska bila je prinuđena na povlačenje i napuštanje zemlje. Albanska golgota ostavila je velikog traga na zdravlje ostarjelog kralja. On je ipak doživio da dočeka konačnu pobjedu i oslobođenje Srbije, i stvaranje nove države nastale ujedinjenjem Srba, Hrvata i Slovenaca.
+Tokom [[1897]]. godine, knežević Petar odlazi u [[Rusija|Rusiju]], i biva primljen kod cara [[Nikolaj II Romanov|Nikolaja II]]. Tri godine kasnije pokušao je sporazumjeti sa kraljem [[Aleksandar Obrenović|Aleksandrom Obrenovićem]] o priznavanju kneževske titule i povratu oduzete imovine, ali bez uspjeha. Knežević Petar je još više pojačao svoju političku aktivnost za povratak u [[Srbija|Srbiju]]. Godine [[1901]]. nastojao je da stupi u bliže odnose sa [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarskom]], nudeći joj svoj politički program.
-Umro je 16. avgusta 1921. u Beogradu, a sahranjen je u svojoj zadužbini na Oplencu. Zbog svojih zasluga u Balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu u srpskom narodu ostao je zapamćen kao kralj Petar I Oslobodilac.
+== Vladavina ==
+U noći između [[28. maj|28.]] i [[29. maj]]a [[1903]]. godine oficiri zavjerenici ubili su kralja Aleksandra i [[Draga Lunjevica|kraljicu Dragu]]. Vojska je izvela [[državni udar]] i proglasila kneževića Petra Karađorđevića kraljem Srbije, što je svojim izborom potvrdila Narodna Skupština [[2. juni|2. juna]]. Nakon 45 godina Karađorđevo potomstvo ponovo dolazi na čelo Srbije, čime počinje novi period u njenom razvoju.
+Od samog početka svoje vladavine, kralj Petar I suočio se sa ozbiljnim preprekama. Zemlja je bila rastrgana unutašnjom političkom borbom, a Austro-Ugarska, isprva naklonjena novom srpskom kralju, postala je ubrzo otvoreni neprijatelj Srbije, naročito nakon krize izazvane aneksijom Bosne i Hercegovine [[1908]]. godine.
+[[Prvi balkanski rat]] protiv [[Turska|Turske]] [[1912]]. godine, i [[Drugi balkanski rat|Drugi balkanski rat]] protiv [[Bugarska|Bugarske]] [[1913]]. godine, okončani su trijumfom srpske vojske pod vrhovnom komandom kralja Petra I, i oslobađanjem Raške oblasti, [[Kosovo|Kosova]], Metohije i [[Makedonija|Makedonije]], te njihovim pripajanjem Srbiji.
+Usljed stalnih i teških napora u Balkanskim ratovima, zdravstveno stanje kralja Petra I se pogoršalo, i on je [[24. juni|24. juna]] [[1914]]. godine preneo kraljevske ovlasti na prijestolonasljednika Aleksandra. Mjesec dana kasnije, Austro-Ugarska je objavila rat Srbiji, čime je započeo [[Prvi svjetski rat]]. Nakon pobjeda na Ceru i Kolubari [[1914]]. godine, nakon ulaska [[Njemačka|Njemačke]] i [[Bugarska|Bugarske]] u rat [[1915]]. godine, srpska vojska bila je prinuđena na povlačenje i napuštanje zemlje. Albanska golgota ostavila je veliki traga na zdravlju ostarjelog kralja. On je ipak doživio da dočeka konačnu pobjedu i oslobođenje Srbije, te stvaranje nove države - [[Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca|Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca]].
+== Smrt ==
+Umro je [[16. august]]a [[1921]]. godine u Beogradu, a sahranjen je na Oplencu. Zbog svojih zasluga u Balkanskim ratovima i u Prvom svjetskom ratu, među Srbima je ostao zapamćen kao '''Petar I Oslobodilac'''.
 [[Kategorija:Historija Srbije]]
 [[Kategorija:Srpski vladari]]
+[[Kategorija:Jugoslavenski vladari]]
 [[bg:Петър I (Югославия)]]