Mihailo Obrenović
Mihailo | |
---|---|
Vladavina | 8. juli 1839 – 14. septembar 1842. 26. septembar 1860 – 10. juni 1868. |
Prethodnik | Knez Milan |
Nasljednik | Kralj Milan |
Supružnik | Julia Hunyady von Kéthely |
Dinastija | Obrenović |
Otac | Miloš Obrenović |
Majka | Ljubica Vukomanović |
Rođenje | Kragujevac, Kneževina Srbija | 16. septembar 1823.
Smrt | 10. juni 1868 Beograd, Kneževina Srbija | (44 godine)
Mihailo Obrenović (ćir.: Михаило Обреновић; 16. septembar 1823 – 10. juni 1868) bio je knez Srbije od 1839. do 1842. godine i ponovo od 1860. do 1868. godine. Njegova prva vladavina je završila njegovim svrgnućem 1842. godine, a njegova druga vladavina njegovim ubistvom 1868. godine.
Rani život
[uredi | uredi izvor]Mihailo Obrenović je bio najmlađe dijete kneza Miloša Obrenovića i njegove supruge Ljubice Vukomanović. Rođen je u Kragujevcu 16. septembra 1823. godine. Mihailo je završio školovanje u Požarevcu, a zatim se sa svojom majkom preselio u Beč. Nakon smrti njegovog oca, njegov stariji brat Milan Obrenović je došao na prijestolje po pravu nasljedstva 1. juna 1839. godine. Međutim, bio je slabog zdravstvenog stanja i često je oboljevao. Vladao je svega nepunih mjesec dana i umro je 8. jula 1839. godine u Beogradu. Nakon njegove smrti u Beogradu su se skupile narodne starješine i odlučile da se na prijestolje dovede drugi Milošev sin Mihailo Obrenović.
Vladavina
[uredi | uredi izvor]U to vrijeme Mihailo Obrenović se nalazio u Bukureštu, na jednom od posjeda svoga oca. Narodne starješine su poslale njegovu majku Ljubicu i Antu Protića u Vlaška, kako bi doveli kneza Mihaila. Knez je prije dolaska u Srbiju otišao sa svojom majkom kod Osmanlijskog sultana Abdulmedžida I koji ga je dočekao sa velikim počastima. Sultan mu je tada dao titulu mušira i odlikovao ga ordenom Iftihara. Praćen svojom svitom, knez Mihailo dolazi u Srbiju 2. marta 1840. godine.
Pošto je bio maloljetan, određeno mu je namjesništvo (Jevrem Obrenović, Toma Vučić Perišić i Avram Petronijević). Porta je potvrdila njegov izbor kao izabranog vladara, a ne kao nasljednog. Veoma mlad i neiskusan, Mihailo se nije najbolje snalazio u složenim prilikama unutrašnjeg i spoljašnjeg položaja Srbije. Svrgnut je 1842. godine u buni koju je predvodio jedan od najistaknutijih ustavobraniteljskih prvaka, Toma Vučić Perišić. Ustavobranitelji su na skupštini izabrali novog kneza Aleksandra Karađorđevića 1843. godine.
Mihailo je, sa majkom, pobjegao preko Dunava u Austriju. Namjeravao se kad-tad vratiti u Srbiju, ali mirnim putem. Putovao je Evropom i oženio je groficu Juliju Hunyady von Kéthely, koja je bila potomak Janka Hunyadya. Nisu imali djece. U međuvremenu Mihailo je naučio francuski i njemački jezik.
Nakon što je zbačen Aleksandar, Mihailo je 1860. godine po drugi put postao knez Srbije. Ovoga puta je imao više iskustva u diplomatiji i upravljanju države. Mihailo je vodio aktivnu nacionalnu politiku. Srpska vojska u tom trenutku nije bila spremna za oslobodilački rat. To su potvrdili oficiri mnogih stranih zemalja, kao što su Pruska, Rusija i Austrija. Knez je tvrdio da se treba oprezno pripremati za rat, a u međuvremenu širiti srpsku propagandu u Makedoniji i Bosni. U narodu je bilo mnogo ljudi koji su promovirali rat; mnogi su govorili da treba jurnuti u krvavi oslobodilački rat. Većina tih nacionalističkih težnji se u tom trenutku nisu mogle ostvariti.
Jedan od velikih uspjeha kneza Mihaila je bilo uklanjanje osmanlijskih tvrđava, posada i flote iz Srbije. Jedini znak formalne sultanove vlasti je bila osmanlijska zastava u Beogradu. Knez Mihailo je prvi imao ideju za stvaranje Balkanskog saveza, ali zbog nepovjerenja prema Crnoj Gori i Bugarskoj, do tog saveza nije još došlo.
Knez Mihailo je 1868. godine pao kao žrtva atentata dok se vozio u kočijama na Košutnjaku. Atentatori su bili braća Radovanovići. U jutro 29. maja 1868. godine prišli su kneževoj kočiji i ubili ga ispalivši tri revolverska hica. Policija ih je uhvatila i osudila na smrt. Dokumentacija sa suđenja je proglašena državnom tajnom i sakrivena je. Mihaila je naslijedio njegov rođak Milan Obrenović, sin Miloševog brata Jevrema.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Aleksandar Marušić i Ana Bolović. Obrenovići u muzejskim i drugim zbirkama Srbije i Evrope (I-V tom). Muzej rudničko-takovskog kraja. Arhivirano s originala, 27. 9. 2019. Pristupljeno 27. 9. 2019.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Ćirković, Sima C. (2011). Knjaz Mihailo Obrenović - Život i vladavina. Dereta. str. 265.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Đukanović, Ilija K. (1990). Ubistvo kneza Mihaila 1-2 (reprint izdanja iz 1935). Beletra. str. 834.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Ljušić, Radoš (1998). Srbija 19. veka (1-3). Vojnoizdavački zavod. str. 1260.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Jovanović, Slobodan (1933). Ustavobranitelji i njihova vlada (1838—1858) (3. isp. i dop. izd.). Beograd: Geca Kon. Arhivirano s originala, 28. 5. 2020. Pristupljeno 12. 4. 2019. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Milićević, Milan Đ. (2006). Kneževina Srbija (reprint izdanja iz 1876). Book. str. 1278. ISBN 86-7748-030-7.CS1 održavanje: ref=harv (link)
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Knez bez kape (Politika, Branko Bogdanović, 11.12.2019.)
- ^ Zagonetna "bibernica” ("Politika”, 10. februar 2019)
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Povodom stopedesetogodišnjice Svetoandrejske skupštine - Jedan neobeležen jubilej (NSPM, Miroslav Svirčević, 30.07.2009.)
- Svetoandrejska skupština u izveštajima engleskih diplomatskih predstavnika u Beogradu (Balkanološki institut, Ljubodrag P. Ristić, 1991) Arhivirano 7. 7. 2021. na Wayback Machine
- Zašto su ubili knjaza (Politikin zabavnik br. 3065, Duško Lopandić, 2010.)
- Čija je "bibernica" (Politika, 02.10.2011.)
- Kneza Mihaila svi želeli mrtvog (Večernje novosti, Boris Subašić, 07.06.2015.)
- Zagonetna "bibernica” ("Politika”, 10.02.2019)
- Feljton: Knez Mihailo - čuvar balkanske kapije (Večernje novosti, Ivan Lovrić, 2.10.2011.)
- Kako je trgovala Kneževina Srbija (Politika, B. Lomović, 10.09. 2008.)
- Potvrđeno da su na Trgu republike otkopani ostaci Stambol-kapije (Politika, 25.10.2018.)