Omsk

	Omsk (Омск)
	Grad
	Grb
	Grb
Država	Rusija
Nadmorska visina	7 m
Koordinate	54°59′00″N 73°22′00″W / 54.98333°N 73.36667°W
Površina	573 km2 km2
Stanovništvo	1.154.116 (2010)
Osnovan	1716.
Vlada	Gradonačelnik
Gradonačelnik	Sergej Šeljest
Poštanski broj	644xxx
Pozivni broj	++7 3812
	Veb-sajt: http://www.admomsk.ru/

54°59′00″N 73°22′00″W / 54.98333°N 73.36667°W

Omsk (ruski: Омск) jest grad i adminpx|istrativni centar Omske oblasti u Rusiji, na jugozapadu Sibira, 2236 km od Moskve.^[1] S 1.154.116 stanovnika (prema popisu iz 2010) drugi je najveći grad Sibira, poslije Novosibirska i osmi grad u državi.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Omsk se nalazi na jugu Sibira a proteže se duž obale rijeke Irtiš, na mjestu gdje se u nju ulijeva rijeka Om. Reljef je ravničarski a najviša gradska tačka se nalazi na 87 m nadmorske visine. Klima je kontinentalna s velikim oscilacijama temperature u periodu ljeto - zima, sa vrlo malo padavinazbog velike udaljenosti od mora. Važan je saobračajni čvor, pogotovo željeznički (Transsibirska pruga). Osim toga centar je i regionalne mreže autoputeva kao i riječnog saobračaja zbog svog položaja u odnosu na rijeke Ob i Irtiš. Riječnim saobračajem povezan je sa gradovima bogatim ugljenom i različitim mineralima kao i sa nalazištima nafte i plina. Centralni aerodrom koji se nalazi u gradu povezuje ga sa mnogim gradovima u Rusiji kao i gradovima u inostranstvu (uglavnom gradovima Njemačke i Kazahstana) te predstavlja važan centar ove vrste saobračaja za Sibir i ruski Daleki istok.

Historija[uredi | uredi izvor]

Kao datum osnivanja grada Omska smatra se 1716, kada su kozačke jedinice, predvođene Ivanom Bučholcom, na prostoru današnjeg grada podigle drvenu utvrdu za vrijeme ruskog osvajanja Sibira.^[2] Utvrda je trebala poslužiti zaštiti Rusa od Kirgiza i Džungarskih nomada. Omsk je 1822. postao administrativni centar zapadnog Sibira, a 1882. centar ogromne stepske regije (današnji dio sjevernog Kazahstana i Akmolska oblast). Grad se razvio i u njemu je živjelo mnogo stanovnika: Rusa, Kazaha, Židova, te se grade brojne crkve, džamije i sinagoge.

Međutim kako se granica Ruskog Carstva pomjerala, opao je i vojni značaj grada pa je Omsk doživio stagnaciju u razvoju. U to vrijeme Omsk je postao glavni centar sibirskog progonstva. Tokom 1850-ih Fjodor Dostojevski odslužio je svoju kaznu u zatvoru u Omsku. Razvoj grada ubrzao se nakon izgradnje Transsibirske pruge 1890, što dovodi i do privrednog rasta. Strani investitori sve više dolaze u Omsk i otvaraju preduzeća i predstavništva. Vrhunac svog razvoja prije Oktobarske revolucije Omsk dostiže 1910, kada se u gradu održava Sibirski sajam poljoprivrede i industrije, tako da se Omsk u tom periodu naziva i "Chicago Sibira".

Ubrzo nakon Oktobarske revolucije 1917. grad preuzimaju protivboljševičke snage, tzv. "bijeli", koji vladaju gradom i u njemu formiraju paralelne institucije. Tako ga 1918. proglašavaju glavnim gradom dijela Rusije kojim nisu vladali komunisti. Tu privremenu vladu vodio je Aleksandar Kolčak. U grad je premještena i ruska centralne banka, kao i carske zalihe zlata. Ova privremena vlada koristila je čehoslovačke zarobljenike, zarobljene u Sibiru u Prvom svjetskom ratu i neposredno nakon revolucije. Zbog svega toga, Omsk je postao meta Crvene armije kao glavni cilj njihove sibirske kampanje. Kolčak i njegova vlada su na kraju bili prisiljeni napustiti grad i povući se Transsibirskom prugom istočno do Irkutska. Boljševičke snage ušle su u grad 1919.

Nakon ulaska komunista u grad, Omsk stagnira u privrednom smislu jer komunisti se na neki način svete i preferiraju grad Novonikolajevsk (današnji Novosibirsk), koji postaje upravni centar Sibira. Kao rezultat ovim mjera dolazi do masovnog premještanja institucija iz Omska u Novosibirsk, što pokreće suparništvo između dva grada, koje traje i danas.

Budući da je tokom Drugog svjetskog rata grad bio u dubokoj pozadini i daleko od borbi, a uz činjenicu da je imao dobru infrastrukturu, postaje savršeno mjesto i utočište za veliki dio industrije, koja je evakuirana iz dijelova zapadne Rusije i Ukrajine koji su bili meta invazije Nacističke Njemačke tokom 1941. Postojali su planovi da Omsk postane privremeni glavni grad Rusije u slučaju njemačke pobjede nad Sovjetima za vrijeme bitke za Moskvu, koja je vođena od oktobra 1941. do januara 1942.

Kraj Drugog svjetskog rata Omsk dočekuje kao veliki industrijski centar i lider sovjetske vojne industrije. Zbog te činjenice bio je zatvoren za pristup strancima. Tokom 1950-ih nakon izgradnje postrojenja za eksploataciju nafte i prirodnog plina, Omsk se širi sjeverno uz Irtiš. Trenutno je najveći takav kompleks u Rusiji.

Nakon raspada Sovjetskog Saveza Omsk doživljava razdoblje privredne stagnacije i političke nestabilnosti. Većina velikih gradskih preduzeća, koja su ranije bila u vlasništvu države, propadaju ili prelaze u ruke pripadnika bivše stranačke elite.