Mosul

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Idi na navigaciju Idi na pretragu
Mosul

الموصل
Grad
Tigris, most i Velika džamija u Mosulu
Tigris, most i Velika džamija u Mosulu
Mosul nalazi se u Irak
Mosul
Mosul
Lokacija u Iraku
Koordinate: 36°20′N 43°08′E / 36.34°N 43.13°E / 36.34; 43.13Koordinate: 36°20′N 43°08′E / 36.34°N 43.13°E / 36.34; 43.13
Država Irak
GuvernoratNineveh
Površina
 • Ukupno180 km2
Nadmorska visina223 m
Stanovništvo (2015)
 • Ukupno664.221
 • Gustoća3.690,12 /km2
Vremenska zonaAST (UTC+3)
Pozivni broj60

Mosul (arapski: الموصل al-Mawṣil, kurdski: موصل Mûsil, sirijski: ܢܝܢܘܐ Nîněwâ, turski: Musul) je grad u sjevernom Iraku i glavni grad provincije Ninva. Prostire se s obje strane rijeke Tigris, a pet mostova povezuje dijelove grada na lijevoj i desnoj obali rijeke. Udaljen je nekih 396 km od Bagdada, u pravcu sjeverozapada. Broj stanovnika 1987. godine je iznosio 664.221, a prema procjenama u gradu je 2002. živjelo 1.740.000 a 2010. godine 1.800.000 stanovnika,[1] što ga čini trećim najmnogoljudnijim gradom u Iraku, poslije Bagdada i Basre.

Grad je i sjedište "Univerziteta Mosul" i njegovog poznatog medicinskog koledža, jednog od najvećih obrazovnih i naučnoistraživačkih centara u Iraku i na Bliskom istoku.

Mosul i njegova okolina imaju etnički i vjerski raznoliko stanovništvo; velika većina njegovog stanovništva su Arapi, sa Asircima [2], Turkmenima i Kurdima, te drugim, manjim etničkim manjinama koje čine ostatak stanovništva grada. Sunitski islam je najzastupljenija religija, ali postoji značajan broj kršćana, kao i sljedbenika drugih sekti islama i raznih drugih manjinskih religija.

Mosul se smatra jednim od većih i historijski i kulturno značajnijih gradova arapskog svijeta. Zbog strateškog položaja Mosula, on tradicionalno služi kao središte međunarodne trgovine i putovanja. Sjevernomesopotamski dijalekt arapskog jezika, poznatiji kao Moslawi, nazvan je po gradu Mosulu i široko se govori u regiji.

Historijski gledano, važni proizvodi ovog područja uključuju mosulski mramor i ulje.

Zajedno sa obližnjim ravnicama Ninive, Mosul je jedan od historijskih centara asirskog naroda [3].

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Ime grada prvi put spominje Ksenofont u svojim ekspedicijskim dnevnicima u Ahemenidskoj Asiriji 401. godine pne, za vrijeme vladavine perzijskog Ahemenidskog carstva. Tamo on bilježi mali asirski grad "Mépsila" (starogrčki: Μέψιλα) na Tigrisu oko mjesta gdje se danas nalazi Mosul (Anabasis, III.iv.10). Možda bi bilo sigurnije poistovjetiti Ksenofontovu Mépsilu sa mjestom Iski Mosul, ili "Stari Mosul", oko 30 km sjeverno od modernog Mosula, gdje je šest vijekova nakon Ksenofontovog izvještaja izgrađen centar Sasanidskog carstva Bud-Ardhashir . U svakom slučaju, "Mepsila" je bez sumnje korijen modernog imena.

U svom sadašnjem arapskom obliku i pravopisu, izraz Mosul, odnosno "Mawsil", znači "tačka povezivanja" - na arapskom. Na istočnoj strani Mosula nalaze se ruševine drevnog grada Ninive, a Asirci još uvijek cijeli grad zovu Niniva (ili Ninweh) [4].

Mosul također ima nadimak al-Faiha ("Raj"), al-Khaḍrah ("Zeleni") i al-Hadbah ("Grbati"). Ponekad se naziva i "Biser sjevera" i "grad od milion vojnika".

Historija[uredi | uredi izvor]

Antičko doba i rani srednji vijek[uredi | uredi izvor]

Područje u kojem se nalazi Mosul bilo je sastavni dio Asirije još u XXV vijeku prije nove ere (u daljem tekstu i pne). Nakon Akadskog carstva (2335–2154 pne), koje je ujedinilo sve narode Mezopotamije pod jednom vlašću, Mosul je ponovo postao kontinuirani dio prave Asirije od oko 2050. godine pne do pada Neoasirskog carstva između 612. i 599. godine pne. Mosul je ostao unutar geopolitičke provincije Asirije još 13 vijekova (kao dio Ahemenidske Asirije, Seleukida, rimske Asirije i Sasanijskog Asoristana) sve do ranih muslimanskih osvajanja sredinom VII vijeka. Nakon muslimanskih osvajanja, region je doživio postepeni priliv muslimanskih arapskih, kurdskih i turskih naroda, iako autohtoni Asirci i dalje koriste ime Athura za crkvenu pokrajinu.

Niniva je bila jedan od najstarijih i najvećih gradova u antici, a naseljena je već 6000. godine pne [5]. Grad se pominje u Starom asirskom carstvu (2025–1750), a za vrijeme vladavine Šamši-Adada I (1809–1776 pne) bio je naveden kao centar obožavanja boginje Ištar, što je ostalo i za vrijeme Srednjeg Asirskog carstva. (1365–1056 pne). Tokom Neoasirskog carstva (911–605 pne) Niniva je porasla u veličini i važnosti, posebno od vladavine Tukulti-Ninurte II i Ashurnasirpala II (883–859 pne) nadalje; odabrao je grad Kalhu (biblijski Calah, moderni Nimrud) kao svoju prijestolnicu umjesto drevne tradicionalne prijestolnice Aššura (Ašura), 30 km od današnjeg Mosula.

Nakon toga, uzastopni asirski carevi-monarsi, kao što su Salmanaser III, Adad-nirari III, Tiglat-Pileser III, Salmaneser V i Sargon II, nastavili su da šire grad. Oko 700. godine prije nove ere, kralj Senaherib je napravio Ninivu kao novu prijestolnicu Asirije. Poduzeti su ogromni građevinski radovi, a Niniva je po veličini i značaju zasjenila Babilon, Kalhu i Aššur, čineći ga najvećim gradom na svijetu. Brojni naučnici vjeruju da su Viseći vrtovi Babilona u stvari bili u Ninivi [6].

Humka Kuyunjik u Mosulu je mjesto palata kralja Senaheriba i njegovih nasljednika Esarhadona, Asurbanipala (koji je osnovao Ašurbanipalovu biblioteku), Ashur-etil-ilanija, Sin-shumu-lishira i Sin-shar-ishkuna. Asirsko carstvo počelo je da se raspada 626. godine pne, te je uslijedila decenija brutalnih unutrašnjih građanskih ratova, koji su ga uvelike oslabili. Ratom opustošenu Asiriju napala je 616. godine pne. ogromna koalicija njenih bivših podanika, posebno njihovih babilonskih odnosa iz južne Mezopotamije, zajedno s Medijcima, Perzijancima, Kaldejcima, Skitima, Kimerijcima i Sagartima. Niniva je pala nakon opsade i ogorčenih borbi od kuće do kuće 612. godine pne.za vrijeme vladavine Sin-shar-ishkuna, koji je ubijen braneći svoju prijestolnicu. Njegov nasljednik, Ashur-ubalit II, nakon borbe uspio je izvući se iz Ninive i formirao novu asirsku prijestolnicu u Haranu (sada u jugoistočnoj Turskoj).

Mosul (tada asirski grad Mepsila, koji su osnovali bivši stanovnici na ruševinama svoje bivše prijestolnice) kasnije je naslijedio Ninivu kao mostobran na Tigrisu na putu koji je povezivao Asiriju i Anadoliju s kratkotrajnim Medijanskim carstvom i naslijedivši Ahemenidsko carstvo ( 546–332 pne), gdje je bio dio geopolitičke provincije Athura (Asirija), gdje je regija, i Asirija općenito, doživjela značajan ekonomski preporod.

Mosul je postao dio Seleukidskog carstva nakon Aleksandrovih osvajanja 332. godine pne. Iako se malo zna o gradu iz helenističkog perioda, Mosul je vjerovatno pripadao seleukidskoj satrapiji Sirije, grčki izraz za Asiriju („Sirija“ je izvorno značila Asirija, a ne moderna nacija Sirije), koju je Partsko carstvo osvojilo oko 150. godine pne.

Mosul je ponovo promijenio vladara s usponom Sasanidskog carstva 225. godine i postao dio sasanidske provincije Asōristān. Kršćanstvo je bilo prisutno među autohtonim Asircima u Mosulu još u I vijeku, iako je drevna mezopotamska religija ostala jaka do IV vijeka. Postao je biskupsko sjedište Asirske crkve Istoka u VI vijeku.

Godine 637 (drugi izvori kažu 641), tokom perioda halife Omera, Mosul je pripojen Rašidunskom halifatu od strane Utbe ibn Farqad al-Sulami tokom ranih arapskih muslimanskih invazija i osvajanja, nakon čega se Asirija raspala kao geopolitički entitet.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Mosul se nalazi na 223 metra nadmorske visine u regionu Gornje Mezopotamije na Bliskom istoku. Jugozapadno od Mosula je Sirijska pustinja, a na istoku planine Zagros.

Klima[uredi | uredi izvor]

Mosul ima vruću polusušnu klimu, koja se graniči sa mediteranskom klimom, sa izuzetno toplim, produženim, suhim ljetima, kratkom i blagom jeseni i proljećem, i umjereno vlažnim, relativno hladnim zimama.

Historijski i vjerski objekti[uredi | uredi izvor]

Mosul je bogat starim historijskim mjestima i drevnim građevinama: džamijama, zamkovima, crkvama, manastirima i školama, od kojih mnoge imaju arhitektonske karakteristike i dekorativne radove od značaja. Središtem grada dominira lavirint ulica i kuća iz XIX vijeka. Tržnice su poznate po mješavini naroda koji tu trguju: Arapi, Kurdi, Asirci, irački Jevreji, kurdski Jevreji, irački Turkmeni, Armeni, Jezidi, Mandeanci, Romi i Šabaci.

Muzej u Mosulu sadrži mnogo nalaza sa antičkih lokaliteta starih asirskih glavnih gradova Ninive i Nimruda. Postavljen je oko dvorišta i sa fasadom od mosulskog mramora koja sadrži prikaze života u Mosulu prikazane u obliku tabele. Februara 2015. militanti ISIL-a uništili su drevne asirske artefakte muzeja.

Engleski pisac Agatha Christie živjela je u Mosulu, dok je njen drugi suprug, Max Mallowan, arheolog, bio uključen u iskopavanje u Nimrudu.

Džamije i svetilišta[uredi | uredi izvor]

  • Omajadska džamija: Prva ikada u gradu, izgrađena 640. godine nove ere od strane Utbe bin Farqad Al-Salamija nakon što je osvojio Mosul u vrijeme vladavine halife Omera ibn Al-Khattaba. Jedini originalni dio koji je sačuvan u novije vrijeme bio je izuzetno složena munara od cigle visoka 52 m koja se naginje poput Krivog tornja u Pizi, nazvana Al-Hadba (Grbavi). U velikoj mjeri je uništena tokom jedne od bitaka za Mosul [koje?].
  • Velika (Nuriddin) džamija: Sagradio je Nuriddin Zangi 1172. godine nove ere pored Omajadske džamije. Ibn-Batuta (veliki marokanski putnik) je tu pronašao mermernu fontanu i mihrab (niša koja ukazuje na pravac Meke) sa kufskim natpisom. Uništena je tokom jedne od bitaka za Mosul [koje?].
  • Mudžahidi džamija: Džamija datira iz 12. vijeka nove ere, a ističe se po svojoj šen kupoli i detaljno kovanom mihrabu.
  • Džamija i hram proroka Junusa: Nalazi se istočno od grada i uključuje grobnicu proroka Junusa (Jone), koja datira iz 8. vijeka prije nove ere, sa kitovim zubom koji ga je progutao i kasnije pustio na slobodu. Potpuno su je srušile snage ISIL-a u julu 2014. godine.
  • Džamija i hram Džirdžisa: Džamija i svetište iz kasnog XIV vijeka u čast proroka Jirjisa (Džordža) sagrađena je na groblju Kurejšija. Uništila su je snage ISIL-a u julu 2014. godine [7].
  • Svetište proroka Daniela: ISIL je uništila grobnicu koja se pripisuje "proroku Danielu" u julu 2014. godine [8].
  • Hamou Qado (Hema Kado) džamija: Džamija iz otomanskog doba u centralnom području Maydan izgrađena 1881. godine i službeno nazvana džamija Abdulla Ibn Chalabija Ibn Abdul-Qadija. Uništila su je snage ISIL-a u martu 2015. jer se u njoj nalazila grobnica koju su lokalni muslimani poštovali i posjećivali četvrtkom i petkom [9].

Crkve i manastiri[uredi | uredi izvor]

Mosul je imao najveći udio asirskih kršćana od svih iračkih gradova izvan kurdske regije i sadrži nekoliko zanimljivih starih crkava, od kojih neke izvorno datiraju iz ranih stoljeća kršćanstva. Njegove drevne asirske crkve često su skrivene i njihove ulaze u debelim zidovima nije lako pronaći. Neke od njih su pretrpjele pretjeranu restauraciju.

  • Shamoun Al-Safa (Sveti Petar, Mar Petros): Ova crkva datira iz XIII vijeka i nazvana je po Shamoun Al-Safa ili Svetom Petru (Mar Petros na asirskom aramejskom). Ranije je nosio ime dva apostola, Petra i Pavla, a nastanjivale su je časne sestre Presvetog Srca.
  • Crkva svetog Tome (Mar Touma na asirskom aramejskom): Jedna od najstarijih istorijskih crkava, nazvana po svetom Tomi apostolu koji je propovedao Jevanđelje na istoku, uključujući Indiju. Ne zna se tačno vrijeme njenog osnivanja, ali to je bilo prije 770. godine nove ere, budući da se Al-Mahdi, abasidski halifa, spominje kako je slušao pritužbu na ovu crkvu na svom putovanju u Mosul.
  • Crkva Mar Petion: Mar Petion, kojeg je obrazovao njegov rođak u manastiru, stradao je 446. godine nove ere. To je prva kaldejska katolička crkva u Mosulu, nakon ujedinjenja mnogih Asiraca sa Rimom u XVII vijeku. Datira iz X vijeka i nalazi se 3 m ispod nivoa ulice. Ova crkva je pretrpjela razaranja, a više puta je obnavljana. Na jednom od njena tri dijela 1942. godine izgrađena je sala. Kao rezultat toga, većina njenih umjetničkih karakteristika je teško oštećena.
  • Drevna crkva Tahira (Bezgrješna): u blizini Baš Tapije, koja se smatra jednom od najstarijih crkava u Mosulu. Nijedan dokaz ne pomaže da se odredi tačna površina. To mogu biti ili ostaci crkve Gornjeg manastira ili srušena crkva Mar Zena. Crkva Al-Tahira datira iz VII vijeka, a nalazi se 3 m ispod nivoa ulice. Posljednji put rekonstruirana je 1743.
  • Crkva Al-Tahera: Sirijska katolička crkva završena 1862.
  • Crkva Mar Hudeni: Ime je dobila po Mar Ahudemmeh (Hudeni) Maphrianu iz Tikrita koji je poginuo 575. godine nove ere. Mar Hudeni je stara crkva Tikritana u Mosulu. Datira iz X vijeka, nalazi se 7 m ispod nivoa ulice i prvi put je rekonstruisana 1970. godine. Ljudi mogu dobiti mineralnu vodu iz bunara u njenom dvorištu. Smatra se da lanac, pričvršćen u zid, liječi epileptičare.
  • Manastir Svetog Đorđa (Mar Gurguis): Jedna od najstarijih crkava u Mosulu, nazvana po Svetom Đorđu, nalazi se sjeverno od Mosula, vjerovatno je sagrađena krajem XVII vijeka. Hodočasnici iz različitih dijelova sjevera posećuju ga svake godine u proljeće. Moderna crkva je sagrađena preko stare 1931. godine, čime je upropašten veći dio njenog arheološkog značaja. Jedini preostali spomenici su mermerni dovratnik ukrašen uklesanim natpisom Estrangelo (sirijski) i dvije niše koje datiraju iz XIII ili XIV vijeka.
  • Mar Matte: Ovaj manastir se nalazi oko 20 km istočno od Mosula na vrhu visoke planine (Mount Maqloub). Izgradio ga je Mar Matte, monah koji je pobjegao sa još nekoliko monaha 362. godine nove ere iz manastira Zuknin u blizini grada Amid (Diyarbakir) u južnom dijelu Male Azije (savremena Turska) i sjevernom Iraku tokom vladavine. cara Julijana Otpadnika (361–363. n.e.). Ima dragocjenu biblioteku koja sadrži sirijske spise.
  • Manastir Mar Behnam: Naziva se i Deir Al-Jubb (Manastir cisterne) i izgrađen u XII ili XIII vijeku, nalazi se u ravnici Ninive u blizini Nimruda oko 32 km jugozapadno od Mosula. Manastir, velika građevina nalik tvrđavi, uzdiže se pored grobnice Mar Behnama, princa kojeg su ubili Sasanijanci, možda tokom IV vijeka nove ere. Legenda ga je učinila sinom asirskog kralja.
  • Manastir Svetog Ilije (Dair Mar Elia): Datira iz VI vijeka, bio je najstariji kršćanski manastir u Iraku, sve do njegovog uništenja od strane ISIL-a u januaru 2016. godine [10].

Ostale kršćanske historijske građevine:

  • Rimokatolička crkva (sagradili su je oci dominikanci u ulici Nineveh 1893.)
  • Mar Michael
  • Mar Elias
  • Mar Oraha
  • Manastir Rabban Hormizd, manastir Notre-Dame des Semences, u blizini asirskog grada Alqosh

Druge lokacije[uredi | uredi izvor]

  • Zamak Bash Tapia: Ruinirani zamak koji se uzdiže visoko iznad Tigrisa, koji je bio jedan od rijetkih ostataka starih zidina Mosula sve dok ga ISIL nije digao u zrak 2015.
  • Qara Serai (Crna palata): Ostaci palate sultana Badrudina Lu'lua iz XIII vijeka.

Umjetnost[uredi | uredi izvor]

Slikarstvo[uredi | uredi izvor]

Takozvana Mosulska slikarska škola odnosi se na stil minijaturnog slikarstva koji se razvio u sjevernom Iraku od kasnog XII do početka XIII vijeka pod pokroviteljstvom dinastije Zangid (1127-1222). Po tehnici i stilu Mosulska škola je bila slična slikarstvu Turaka Seldžuka, koji su u to vrijeme kontrolirali Irak, ali su mosulski umjetnici imali oštriji osjećaj za realizam zasnovan na temi i stepenu detalja na slici, a ne na predstavljanju. u tri dimenzije, što se nije dogodilo. Većina mosulske ikonografije bila je Seldžuka — na primjer, korištenje figura koje sjede prekrštenih nogu u frontalnom položaju. Međutim, određeni simbolički elementi, kao što su polumjesec i zmije, izvedeni su iz klasičnog mezopotamskog repertoara.

Većina slika u Mosulu bile su rukopisne ilustracije - uglavnom naučna djela, knjige o životinjama i lirska poezija. Slika na frontispisu, koja se sada čuva u Bibliothèque Nationale, Pariz, datira iz kopije Galenovog medicinskog traktata s kraja XII vijeka, Kitab al-diriyak ("Knjiga protivotrova"), dobar je primjer ranijeg rada škole u Mosulu. . Prikazuje četiri figure koje okružuju središnju figuru koja sjedi i drži oreol u obliku polumjeseca. Slika je u nizu cijelih nijansi; crvene, plave, zelene i zlatne. Slovo Küfic je plavo. Ukupni efekat se najbolje opisuje kao veličanstven.

Još jedan frontispis iz sredine XIII vijeka, koji se čuva u Nacionalnoj biblioteci u Beču, na drugu kopiju istog teksta sugerira kvalitet kasnijeg slikarstva u Mosulu. Ima realizma u njenom prikazu pripreme vladarskog obroka i konjanika koji se bave raznim aktivnostima, a slika je jednako nijansirana kao i slika rane mosulske škole, ali je nekako manje duhovna. Kompozicija je razrađenija, ali manje uspješna. U to vrijeme počela je dominirati Bagdadska škola, koja je kombinirala stilove sirijskih i ranih mosulskih škola. Invazijom Mongola sredinom XIII vijeka mosulska škola je okončala djelovanje, ali su njena dostignuća bila uticajna i na mamelučke i mongolske škole minijaturnog slikarstva.

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Mosul ima nekoliko univerziteta i koledža. To uključuje Univerzitet u Mosulu, koji je najveći univerzitet u gradu [11], Univerzitet Ninevah, Univerzitetski koledž Al-Hadbaa i Sjeverni tehnički univerzitet.

Također, grad ima više srednjih škola od kojih su neke sa zajedničkim obrazovanjem muškaraca i žena, dok su druge rodno segregirane. To uključuje, ali nije ograničeno na:

  • Al-Hafsah škola [12]
  • Srednja škola za djevojčice Al-Haj
  • Srednja škola za djevojčice Kourtoba
  • Srednja škola za dječake i djevojčice Al-Mouhobeen
  • Srednja škola za dječake Al-Mustaqbal
  • Srednja škola za djevojčice Al-Mutamaizat
  • Srednja škola za dječake Al-Mutamaizeen
  • Srednja škola za dječake Al-Resalah Al-Islamia (Al-Resalah).
  • Srednja škola za dječake Al-Sharqiya

Sport[uredi | uredi izvor]

Grad ima jedan fudbalski tim sposoban da se takmiči u vrhu iračkog fudbala – Mosul FC. Univerzitetski stadion Al Mosul je domaći stadion Mosul FC i može primiti do 20.000 ljudi.

Univerzitet u Mosulu ima, kao svog člana, Koledž za fizičko vaspitanje i sportske nauke koji podučava studente dodiplomskih i postdiplomskih studija i vrši istraživanja u tri naučna odjela [13].

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

  • Zaha Hadid, poznata arhitektica i prva žena koja je osvojila Pritzkerovu nagradu. Kraljica Elizabeta II ga je imenovala "damom" (dame)
  • Al Jalili, Husein-paša, podigao je i poveo vojsku da brani Mosul od perzijskog šaha Nadir Šaha, 1743. godine
  • Al Jalili, Ismael, očni doktor koji je otkrio i istražio Jalilijev sindrom
  • Al Jamil, Sayyar, istoričar i politički analitičar
  • Abu Al Soof, Behnam, arheolog, antropolog, istoričar i pisac krišćanskog porijekla
  • Tariq Aziz, potpredsjednik asirske vlade 1979–2003 (pravo ime Michael Youkhanna) (iz Tel Keppe)
  • Asenath Barzani, prvi jevrejski ženski rabin
  • Vian Dakhil, jezidski član iračkog parlamenta
  • Paulos Faraj Rahho, asirski kaldejski katolički nadbiskup Mosula, ubijen 2008
  • Taha Yassin Ramadan, bivši kurdski potpredsjednik Iraka
  • Hormuzd Rassam, asirski arheolog i diplomata XIX vijeka
  • Kathem Al Saher, arapska iračka pop pjevačica, tekstopisac i muzičar
  • Adnan Koucher, irački učenjak
  • Salah al-Din al-Sabbagh, oficir arapske iračke vojske
  • Salah Salim Ali, norveški irački pisac i prevodilac, autor knjige Ibsen i Arabia
  • Ignacije Gabriel I Tappouni, asirski patrijarh Antiohije i cijelog istoka za Sirijsku katoličku crkvu između 1929. i 1968, crkveni otac Drugog vatikanskog koncila i prvi prelat istočnog obreda koji je primljen u Kardinalski zbor od vladavine pape Pija IX
  • Behnam Afas, iračko-novozelandski autor i istraživač uloge kršćanskih učenjaka i misionara
  • Ignacije Zaka I, asirski patrijarh Antiohije i cijelog istoka za Sirijsku pravoslavnu crkvu
  • Mosulsko oko, Mosulsko oko (arapski: عين الموصل) je novinski blog koji je kreirao i održava istoričar i građanski novinar Omar Muhammed
  • Loris Ohannes Chobanian, armensko-američki kompozitor i profesor na Univerzitetu Baldwin Wallace

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 10. 6. 2014. Pristupljeno 4. 3. 2014. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
  2. ^ Unrepresented Nations and People Organization (UNPO). Assyrians the Indigenous People of Iraq
  3. ^ Dalley, Stephanie (1993). "Nineveh After 612 BC." Alt-Orientanlische Forshchungen 20. str.134.
  4. ^ Dalley, Stephanie (1993) "Nineveh After 612 BC," Alt-Orientanlische Forshchungen 20, p.134
  5. ^ "Nineveh". Max Mallowan.
  6. ^ Dalley, Stephanie, (2013) The Mystery of the Hanging Garden of Babylon: an elusive World Wonder traced, Oxford University Press. ISBN 978-0-19-966226-5
  7. ^ "Islamic State destroys ancient Mosul mosque, the third in a week". The Guardian. Associated Press. 28 July 2014.
  8. ^ Hafiz, Yasmine (25 July 2014). "ISIS Destroys Jonah's Tomb In Mosul, Iraq, As Militant Violence Continues". The Huffington Post. Retrieved 28 July 2014. "The tomb of Daniel, a man revered by Muslims as a prophet though unlike Jonah, he is not mentioned in the Quran, has also been reportedly destroyed. Al-Arabiya reports that Zuhair al-Chalabi, a local Mosul official, told Al-Samaria News that "ISIS implanted explosives around Prophet Daniel's tomb in Mosul and blasted it, leading to its destruction.""
  9. ^ Gianluca Mezzofiore (6 March 2015). "Iraq: Isis destroys 19th century Ottoman mosque in central Mosul". International Business Times UK.
  10. ^ Chaplains Struggle to Protect Monastery in Iraq. NPR's Morning Edition, 21 November 2007. Pristupljeno 02.07.2011.
  11. ^ "Iraqi university rebuilds after IS 'dark age'". BBC News. 2018-11-21. Retrieved 2021-03-17.
  12. ^ "Responding to Iraq's learning crisis". UNICEF Connect. 2020-02-10. Retrieved 2021-03-17.
  13. ^ "College of Physical Education and Sport Science". University of Mosul. Retrieved 2021-08-22.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Mosul&oldid=3421948"