Idi na sadržaj

Natrij-karbonat

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Natrij-karbonat
Općenito
Hemijski spojNatrij-karbonat
Druga imenaE500, soda, kalcinisana soda
Molekularna formulaNa2CO3
CAS registarski broj497-19-8
Kratki opisbezbojni kristalni prah
Osobine1
Molarna masa105,99 g/mol
Agregatno stanječvrsto
Gustoća2,53 g/cm3
Tačka topljenja851 °C
Tačka ključanja1600 °C (raspada se)
Rastvorljivost217 g/l u vodi (na 20 °C)
1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima.

Natrij-karbonat (Na2CO3), često pogrešno nazvan soda je so natrija i ugljične kiseline (H2CO3). Kao dodatak prehrambenim namirnicama nosi oznaku E500.

Modifikacije

[uredi | uredi izvor]

Natrij-karbonat je polimorfna supstanca, koja se kristalizira u različitim kristalnim sistemima, u zavisnosti od pritiska i temperature. Može biti bezvodna ili sadržavati kristalnu vodu (hidrat).

  • Bezvodni natrij karbonat: Poznat i kao mineral natrit ili kao kalcinisana soda. To je bijeli prah koji se topi na 853 °C i ima gustoću od 2,51 g/cm3. Stvara se na temperaturama višim od 107 °C.
  • Monohidrat, Na2CO3•H2O: Poznat i kao mineral termonatrit, stvara se na temperaturama višim od 35,4 °C iz heptahidrata.
  • Dihidrat, Na2Ca(CO3)2•2H2O: poznat i kao mineral pirsonit
  • Pentahidrat, Na2Ca(CO3)2•5H2O: mineral gailusit ili natrokalcit.
  • Heptahidrat, Na2Ca(CO3)2•7H2O: Stvara se na temperaturama iznad 32,5° °C iz dekahidrata.
  • Dekahidrat, Na2Ca(CO3)2•10H2O: poznat i kao mineral soda ili kristalna soda, kristalizira se na temperaturama ispod 32,5 °C iz zasičenog rastvora natrij karbonata.

Osobine

[uredi | uredi izvor]

Kao so slabe ugljične kiseline reagira sa jakim kiselinama koje iz njega istiskuju ugljik-dioksid. U vodi se rastvara oslobađajući toplotu te uslijed hidrolize daje bazičan rastvor.

Nalazišta

[uredi | uredi izvor]

Veća nalazišta natrij karbonata se nalaze u Egiptu (jezero Natron), istočnoj Africi (mnoga isušena jezera i vodotoci), Kaliforniji, Meksiku i južnoj Sahari.

Upotreba

[uredi | uredi izvor]

Natrij karbonat se koristi još od antike. U starom Egiptu se koristio za mumificiranje, kao i za proizvodnju keramike, stakla te kao sredstvo za čišćenje. Danas se koristi u razne industrijske svrhe, te se smatra jednim od važnih hemijskih proizvoda. U svijetu se godišnje proizvede oko 39 miliona tona sode (1997), a najveći dio se upotrijebi industriji stakla, proizvodnji sredstava za čišćenje i izbjeljivanje, industriji papira i drugim.

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]