P-15 Termit

P15 Termit
P15 Termit
Upotreba
U službi	1960 - do danas
Korisnici	SSSR
Proizvodnja
Proizvođač	MKB Raduga
Opis oružja
Težina	2340 kg
Dužina	5.8 m
Kalibar	760 mm
Domet	80 km
Brzina zrna	0.9 Mach

P-15 Termit (rus. П-15 "Термит", NATO naziv: SS-N-2 "Styx") je sovjetski protivbrodski projektil razvijen pedesetih godina prošlog vijeka.

Razvoj[uredi | uredi izvor]

P-15 nije bio prvi sovjetski protivbrodski projektil, to je bio P-1, te KS-1 Komet koji se ispaljivao iz zraka. Sistem P-1 je imao značajnih karakteristika, ali je kasnije zamijenjen sistemom P-5. Ovaj projektil je bio prilagođen krstaricama klase Kinda zamijenivši tako topove 305 mm i 45 mm. Novi sistem nije bio namijenjen velikim i skupim bojnim brodovima, već onim manjim čija je izgradnja bila jeftinija i jednostavnija koji su se proizvodili u velikim količinama.^[1]

Opis[uredi | uredi izvor]

Prva varijanta P-15 je bila s fiksinim krilima, što je kasnije predstavljalo osnovni dizajn s cilindričnim tijelom, zaobljenim vrhom, delta krilima i s tri repne površine. Ovaj dizajn je preuzet sa eksperimentalnog lovca Jakovljev 1000.

Oružje je trebalo biti jeftino, služiti za naoružavanje malih brodova, a namijenjeno za uništavanje velikih bojnih brodova. Elektronika za upravljanje projektilom na brodu funkcioniše po analognom, također sistem obuhvata i radar za navođenje.

Neki nedostaci nikada nisu riješeni kao naprimjer tekuće gorivo za raketni motor koje je zbog svoje kiselosti nagrizalo rezervoar goriva. Rad projetila nije bio moguć van temperaturnog opsega -15 °C/+38 °C.

Projetil teži 2340 kg , brzina mu je 0.9 macha, a maksimalni domet mu je 80 kilometara. Eksplozivno punjenje se nalazi iza rezervoara goriva, pa prilikom aktiviranja zbog viška goriva u rezervoaru dolazi do zapaljivanja. Brodski senzor se aktivra na 11 km, projetil se spušta 1-2 stepena prema cilju, jer projektil leti na 120–250 m nadmorske visine. Na kratkim udaljenostima koristi se aktivni senzor, zašto je posebno prilagođena novija verzija P-15U koja je uvedena u upotrebu 1965. godine.

Verzije[uredi | uredi izvor]

P-15 - osnovna verzija dometa 40 km.
P-15M - unaprijeđena verzija dometa 80 km.
P-15MC - u osnovi P-15M verzija s bugarskom elektronikom, namijenjena upotrebi u bugarskoj mornarici.
P-20 - nova verzija s novim sistemom navođenja i kraćim dometom,.
P-20K - P-15M sa novim sistemom navođenja.
P-20M - verzija s sklopivim krilima. Kinezi su kopirali ovaj projektil pznat kao Silkworm s novim turbomlaznim ili raketnim motorom.

Operativna upotreba[uredi | uredi izvor]

P-20 lanseri postavljeni na raketnu topovnjaču klase Osa.

Kubanska kriza[uredi | uredi izvor]

Prva upotreba ovog projektila bila je 1962. godine tokom kubanske krize. Projetili su bili postavljeni na raketne topovnjače klase Komar sovjetske ratne mornarice. Nakon završetska krize Kubi je dostavljeno 8 teretnih brodova sovjetskog naoružanja i opreme uključujući i P-15 projektile.

Rat iscrpljivanja[uredi | uredi izvor]

Sovjetski P-15 je korišten od strane egipatske ratne mornarice protiv Izraela u oktobru 1967. kada je ovim projektilom uništen izraelski razarač INS Eilat sa tri direktna pogodka. Ovaj događaj je dokazao potencijal i moć raketnog oružja na moru.

Indijsko-pakistanski rat 1971.[uredi | uredi izvor]

Tokom Indijsko-pakistanskog rata 1971. Indijci su sa svojih raketnih topovnjača klase Osa uspjeli uništiti nekoliko pakistanskih ratnih broda, među njima i razarač Khaibar. Ovaj razarač je pretežno bio naoružan protivavionskom artiljerijom i nije imao šanse protiv ovog projektila. Tokom ovog sukoba ispaljeno je ukupno 11 projektila od kojih se samo 1 pokvario što znači da je njihova uspješnost bila 91 %.^[2]

Jomkipurski rat[uredi | uredi izvor]

Egipatski i siriski projektili P-15 se baš nisu dobro pokazali tokom ovog sukoba jer su Izraelci imali manje raketne čamce naoružane sistemima Gabriel koji su imali duplo manji domet, ali bili su opremljeni i elektronskim protivmjerama koje su se pokazale uspješnim protiv ovog projektila.