Branko Šotra
| Branko Šotra | |
|---|---|
| Rođenje | 31. januar 1906. Kozice kod Stoca |
| Smrt | 21. maj 1960 (54 godine) Stockholm |
| Obrazovanje | Kraljevska umjetnička škola, Beograd |
| Vrsta umjetnosti | slikarstvo, grafika |
Branko Šotra (Kozice kod Stoca, 1906 – Stockholm, 1960) bio je bosanskohercegovački umjetnik. Završio je Kraljevsku 1929. godine umjetničku školu u Beogradu. U vrijeme studiranja povezao se sa Komunističkom partijom Jugoslavije. Učestvovao je u Drugom svjetskom ratu boreći se na prostorima Hercegovine, Crne Gore, Kosova i Metohije i Srbije. Nakon rata radio je na formiranju Doma Jugoslavenske narodne armije u Beogradu, a kasnije je izabran za njegovog načelnika. Za redovnog profesora i prvog rektora Akademije za primjenjenu umjetnost u Beogradu izabran je 1948. godine i na toj dužnosti se zadržao do 1956. godine.
Bavio se slikarstvom, grafikom, primijenjenom umjetnošću i likovnom kritikom. Šotra je poznat prvenstveno po grafikama koje karakteriše crno- bijeli kontrast. U počecima likovnog izražavanja radio je ulja i ikone, a drvorezom i linorezom se bavio do kraja života. Tokom četrdesetih, u fazi socijalističkog realizma, grafikama je nastojao prikazati motive i predjele iz rata. Kasnije ih zamjenjuje prikazima hercegovačkog krša, planinama, vodonošama, starcima. Vremenom, oko šezdesetih, ti motivi iskoračuju iz sfere realnog i prelaze u domen apstraktnog. Tom fazom približio se najvećim jugoslavenskim grafičarima tog vremena, Đorđu Andrejeviću Kunu i Pivu Karamatijeviću.
Grafika, odnosno tehnike drvoreza i linoreza bile su medij u kojem je Šotra uspio da dočara i prikaže svu raskošnost i nemilosrdnost prirode. Pa i ono što je bilo prepoznatljivo oku kao panj, pogorjela šuma – njeni strašni, jezivi, usamljeni sprženi ostaci, ogoljena bez života, ili krš, kamen, stijena – njeni gotovo morfološki prikazani slojevi postaju polako nešto neprepoznatljivo, apstraktno, asocijacija. Grafike posjeduju neobičnu atmosferu, kao da sadrže još jedan dodatni element, određen zvuk, a taj zvuk je ustvari neprekidna tišina. Neka od djela Šotra je upravo tako nazvao.
Umro je iznenada 21. 5. 1960. godine u Stockholmu. Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.
Priznanja
[uredi | uredi izvor]- Orden partizanske zvijezde,
- Orden zasluga za narod,
- Pukovnik JNA
- Jedna ulica u Beogradu na Čukarici nosi ime Branka Šotre
Galerija u Stocu
[uredi | uredi izvor]Galerija Branka Šotre osnovana je u Stocu 28. jula 1963. godine. Bila je smještena u prostor Šarića kuće, koja se nalazi u gradskoj čaršiji, u centru Stoca. Šotrine grafike (ukupno 92), koje je on krajem pedesetih godina poklonio Umjetničkoj galeriji u Sarajevu, činile su stalnu postavku. Pored Šotrinih grafika, Galerija je posjedovala i jedanaest dijela različitih umjetnika.[1]
Šarića kuća je zapaljena i uništena 26. jula 1993. godine, a izložena djela su izuzeta, od strane «ratnih vlasti». Objekat je zapaljen i uništen u julu 1993. godine nakon čega na njemu nisu vršeni nikakvi radovi konsolidacije i zaštite.
Izložba 2019. god. u Sarajevu
[uredi | uredi izvor]Umjetnička galerija Bosne i Hercegovine u saradnji sa SPKD „Prosvjeta“ Sarajevo, priredila je 2019. god, nakon skoro trideset godina od posljednje, izložbu retrospektivnog karaktera na kojoj su izložena djela Branka Šotre. Na ovoj izložbi predstavljeno devet ulja na platnu i šperploči koja se čuvaju u fundusu Umjetničke galerije, kao i jedno ulje koje se nalazi u vlasništvu Muzeja Sarajeva. To je mali broj slika koji je ostao iza Šotre. U pitanju su slike nastale tokom tridesetih godina kada je umjetnik živio u Bosni.
Početnu grupu postavke čine crteži i grafike sa motivima koje umjetnika povezuju sa rodnom Hercegovinom i Stocem, a to su stećci. Veliku grupu unutar izloženih crteža i grafika čine gradske vedute starog Mostara, Trebinja, Počitelja, Jajca i Stoca, sa njihovim tipičnim načinom tradicionalne gradnje. Jedna grupa grafika i crteža su prikazi poljoprivrednih radova, koje približavaju narodne običaje, obradu zemlje i života sela u Bosni i Hercegovini.
Zasebnu grupu grafike čine grafike sa tematikom iz Narodnooslobodilačke borbe (NOB) nastale nakon Drugog svjetskog rata.
Uspomenu na Branka Šotra i njegovu sestru čuva i Galerija legata Milene Šotre u Muzeju Hercegovine u Trebinju. Galerija sadrži 24 Milenine umjetničke slike s motivima Hercegovine i Putopis po Rusiji te 15 grafika Branka Šotre.
Djela
[uredi | uredi izvor]- Ulica
- Motiv iz Hercegovine
- Portret Obrada Popovića, 1936. linorez
- Vaskrsenje Lazarevo, reljef, drvo
- Korjen, drvorez
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Amra Hadžimuhamedović - Mogući pristupi obnovi historijskih gradskih područja u Bosni i Hercegovini s posebnim osvrtom na Stolac, Naslijeđe i identitet, Sarajevo, 1997.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Galerija Branka Šotre". Komisija za nacionalne spomenike. Arhivirano s originala, 22. 1. 2021. Pristupljeno 4. 5. 2019.