Neuroanatomija

S Wikipedije, slobodne enciklopedije

Neuroanatomija je nauka o m strukturi i organizaciji nervnog sistema. Komparativna 'neuroanatomija' je nauka koja analizira i uspoređuje nervne sisteme različitih vrsta, od najjednostavnijih do sisara, uključujući i čovjeka.[1][2] [3]

Prve poznate pisane tragove o istraživanju anatomije ljudskog mozga našao je Edwin Smith, na egipatskom papirusu. Slijedeći veliki zamah urazvoj u neuroanatomiji je slijedio oko hiljadu godina kasnije, kada je grčki Alkmeon utvrdio da mozak, a ne srce, kao što se ranije mislilo, uređuje tijelo i prima informacije iz čula. Jedan je od osnivača moderne neuroanatomije je je španski neurology Santiago Ramon y Cajali, koji je otkrio u neurone i za taj doprinos dobio Nobelovu nagradu za medicinu 1906. godine.[4]

Ljudski mozak

Neuroanatomska struktura[uredi | uredi izvor]

Nervni sistem kičmenjaka se sastoji od mozga i kičmene moždine (centralni ili CNS nervni sistem) i nervni putevi koji se povezuju sa ostatkom tijela (periferni nervni sistema ili PNS).

Centralni nervni sistem (CNS) sastoji se od mozga, retine i kičmene moždine, dok se periferni (PNS) sastoji se od svih živaca izvan centralnog nervnog sistema koji ga povezuju sa ostatkom tijela.

Centralni nervni sistem sastoji se od mozga, kao što je, naprimjer, hipokampus od ključne važnosti za formiranje sjećanja.

Nervni sistem sadrži nerve, čiji snopovi vlakana polaze iz mozga i kičmene moždine i granaju ser u više navrata da inerviraju svaki dio tijela. Živci se sastoje uglavnom od neuronskih aksona, uz razne membrane okolnih nervnih snopova Mozak i kičmena moždina su izvana zaštićeni koštanim strukturama koje su lobanja i kičma. Unutra su umotane u tri sloja: tvrda opna dura matter, paučinasta opna arahnoidea i mehka opna pia matter. One su smještene u likvoru koji popunjava praznine i djeluje kao amortizer, između ostalih funkcija.

Kako bi se razjasnila anatomska lokacija zloglasni čestih referiranja na detalje mozga, koriste se termini kao što su pukotina, izbočina, brazda, vijuka udubina, a da bi se istaknuo spoljnji aspekt uvedeni su pojmovi ventralni (trbušni), dorzalni (leđni), "sagitalni" (središnji leđno-trbušni), "transverzalni " (poprečni) ili "koronalni" (krunski, krunični) ili horizontalni (vodoravni) I sl.

CNS] se anatomski sastoji od komponenti koje se označavaju kako slijedi:

SNP se sastoji od:

Neuroanatomija je nauka o orgnizaciji i funkciji nervnog sisteme

. Prikazan je poprečni presjek ljudskog mozga]]

  • Kičmeni živci (Među njima su dva pleksusa: grudni (brahijalni) slabinsko-krstačni (lumbosakralni).
Međumozak

Funkcijska podjla neuroanatomije[uredi | uredi izvor]

PNS je podijeljen na somatski i autonomni nervni sistem.

Autonomni nervni sistem također ima dva dijela, simpatički (SNS) i parasimpatički nervni siszem (SNS), koji su važni za reguliranje osnovne funkcija tijela, kao što su rad srca, disanje, probava, kontrola temperature, itd.

SNS osposobljava tijelo da djeluje u hitnim slučajevima, a PSNS omogućava da tijelo zadrži i vraća energiju.

Četiri moždana režnja

Neuroanatomske pretrage[uredi | uredi izvor]

Mnogo od onoga što je poznato iz neuroanatomije nastalo je posmatranjm kako povrede određenih područja mozga utiču na odgovarajuće strukture ili druge funkcije.

Nova sredstva su poboljšala šanse za praćenje situaciju i aspekata funkcije mozga u današnjih i zdravih ljudi. Kompjuterska tomografija, snimanje magnetnom rezonansom (MRI) emitera protona (PET) omogućuju slike tako bez doticanja tokom snimanja.

Potonja tehnika, uz pomoć ubrizgabvanja odgovarajućih kontrastnih proizvoda, može posmatrati stepen aktivnosti svakog područja mozga u različitim okolnostima. Tako je moguće utvrditi preciznije područja uključenih u obrazloženja, pamćenje, emocije, kao što su ljubav, strah, i sl. i uključenih poznatih puteva nervnih impulsa.

Arhitektura kičmene moždine[uredi | uredi izvor]

Kičmena moždina je kanal okružen sa tri ovojnica i CSF. Arhitektura kičmene moždine je približno cilindrična, a počinje iznad velikog otvora (foramen magnum) u lobanji, gdje se nastavlja na produženu moždinu, a završava ispod slabinskog vretena u obliku u moždinskog konusa, iz kojeg izlazi snop živaca na piamoidni produžetak, formirajući terminala niti ili 'Filum terminalnih' '.

Iz kičmene moždine polazi 31 par kičmenih živaca povezanih za prednje ili motorne korijene i naknadne ili senzorne.

Struktura kičmene moždine sastoji se od sive mase" u centralnom dijelu, a na periferiji od bijele mase. Na poprečnom presjeka može se vidjeti da formira sivu supstancu sličnu silueti leptira, sa prednjim i zadnjim rogovima sivih niti zajedno sa sivim poveznicama (komisurama). Bijela supstanca je podijeljena na gornje, bočne i donje bijele vrpce.[5][6][7]

Arhitektura kičmene moždine se mijenja prema svom položaju.

Cerebelm

Mozak[uredi | uredi izvor]

Nalazi se u lobanjskoj šupljini u kontinuitetu sa kičmenom moždinom kroz foramen magnum. Okružena je tri ovojnica. Mozak je podijeljen na tri glavna dijela, to su:

Moždano stablo

Ćelijska neuroanatomija[uredi | uredi izvor]

Ćelijska osnova nervnog sistema sastoji se od neurona, ćelija glijavanćelijskog matriksa. Postoje mnogovrsni neuroni i glija ćelije. Neuroni su ćelije za obradu podataka nervnog sistema koji generiraju osjećaj o našem okruženju, pojavu misli j i izazvaju naše pokrete. Oni komuniciraju jedni s drugima putem električnih signala koji vode odgovarajuće procese: dendrita i aksona. Međunervni spojevi koji se zovu sinapse, složene su strukture. Glija ćelije održavaju homeostazu, proizvodnju mijelina i pružaju podršku i zaštitu moždanim neuronima. Neke glija ćelije (astrociti) mogu djelovati čak i širenjem međućelijskih valova kalcija na velike udaljenosti, kao odgovor na stimulaciju i ispuštati „glijotransmittere" kao odgovor na promjene u koncentraciji kalcija. Vanćelijski matriks, na molekulskoj razini, pruža za podršku moždanim ćelijama.[8][9] [10]

Metodi neurocitoloških pretraga[uredi | uredi izvor]

Ovi metodi se koriste u uzorcima biopsije, obdukcijom životinje. Bojenje je tehnika koja se koristi za poboljšanje kontrasta, stvaranjem posebnih obilježja u mikroskopskoj slici.

Histohemijska analiza koristi znanja o biohemijskim svojstvima metaboličkih reakcija hemijskih komponenti mozga, posebno enzima.

Imunocitohemija je poseban oblik selektivne histohemiji pomoću antitijela protiv raznih hemijskih epitopa nervnog sistema. Postiže selektivno bojenje određene vrste ćelija, aksonskih skupina, neuropilea, glijinih nastavaka ili krvnih sudova.Koriste se i/ili neki specifični unutarcitoplazmatski i unutarjedarni proteini ili druge imunogene molekule. Od složenijih tehnika koriste se in situ hibridizacija pomoću RNK sondi za genetički kodirane markere i nekih virusa koji se mogu replicirati u moždanim ćelijama i sinapsama. Vrlo su korisn serije snimaka pod elektronskim mikroskopom (elektronska mikroskopija).

Oblasti istraživanja[uredi | uredi izvor]

Također pogledajte[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Pritchard T. E., Alloway D. (1999): Medical neuroscience. Hayes Barton Press, ISBN 978-1-59377-200-0:http://books.google.com/books/about/Medical_neuroscience.html?id=m7Y80PcFHtsC[mrtav link].
  2. ^ Butler A. B., Hodos W. (2005): Comparative vertebrate neuroanatomy: evolution and adaptation. Wiley-Blackwell, ISBN 978-0-471-21005-4:http://books.google.com/?id=3nO6ggvV1PUC&dq=%22Comparative+vertebrate+neuroanatomy:+evolution+and+adaptation%22.
  3. ^ Hadžiselimović R., Maslić E. (1999): Osnovi etologije – Biologija ponašanja životinja i ljudi. Sarajevo Publishing, Sarajevo, ISBN 9958-21-091-6.
  4. ^ Mader S. S. (2000): Human biology. McGraw-Hill, New York, ISBN 0-07-290584-0; ISBN 0-07-117940-2.
  5. ^ Hall J. E., Guyton A. C. (2006): Textbook of medical physiology, 11th edition. Elsevier Saunders, St. Louis, Mo, ISBN 0-7216-0240-1.
  6. ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
  7. ^ Warrell D. A., Cox T. M., Firth J. D. (2010): The Oxford Textbook of Medicine Arhivirano 21. 3. 2012. na Wayback Machine (5th ed.). Oxford University Press
  8. ^ Greenstein B., Greenstein A. (2002): Color atlas of neuroscience – Neuroanatomy and neurophysiology. Thieme, Stuttgart – New York, ISBN 9783131081711.
  9. ^ Naidich T. P., Duvernoy H. M., Dalman B. N., Sorensen A. G., Kollias S. S., Haacke E. M. (2009): Duvernoy's atlas of the human brain stem and cerebellum. Springer, WienNewYork, ISBN 978-3-211-73970-9.
  10. ^ England M. A., Wakely J. (2005): Color atlas of the brain and spinal cord, 2nd Ed. Mosby, ISBN 13:978-0323036672; ISBN 10:032-3036678.
  11. ^ https://web.archive.org/web/20190405171725/http://www.guiasdeneuro.com/.

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Neuroanatomija&oldid=3477936"