Razlika između verzija stranice "Alkani"

[pregledana izmjena]

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

U redovima

Verzija na dan 11 oktobar 2014 u 22:44

Alkani su zasićeni ugljikovodici koji imaju samo jednostruke kovalentne veze u molekulu. Njihov predstavnik je plin metan.

Imenovanje alkana

Po IUPAC metodu, imenovanje alkana je prilično jednostavno. Imena svih alkana završavaju na -an. Prefiks je baziran na broju atoma ugljika pojedinog alkana.

metan, alkan s jednim atomom ugljika, CH₄
etan, sumarna formula C₂H₆
propan, sumarna formula C₃H₈
butan, sumarna formula C₄H₁₀
pentan, sumarna formula C₅H₁₂
heksan, sumarna formula C₆H₁₄
heptan, sumarna formula C₇H₁₆
oktan, sumarna formula C₈H₁₈
nonan, sumarna formula C₉H₂₀
dekan, sumarna formula C₁₀H₂₂

Imena funkcionalnih grupa nastalih iz alkana se izvode iz imena alkana tako što se dodaje nastavak -il, naprimjer, funkcionalna grupa CH₃ nastala iz metana naziva se metil grupa, CH₂CH₃ je etil grupa itd. Alkani se mogu vezati i u vidu prstena te tada govorimo o cikličnim alkanima. Cikloalkani se imenuju na sličan način kao i alkani, a najmanji broj ugljikovih atoma potrebnih za formiranje prstena je tri. (vidi ciklopropan).

Osobine

Alkani, kao i većina drugih ugljikovodika, su veoma lahko zapaljivi, te se uglavnom koriste kao gorivo u industriji ili u domaćinstvima. Benzin, naprimjer, je smjesa koja se sastoji od oko 90% oktana, 8% heptana i 2% drugih ugljikovodika te sumpora i olova. Propan i butan su plinovi koji su našli široku primjenu kao zamjena za ugalj i drvo, a odnedavno i kao alternativa pogonskom gorivu za automobile. Prva četiri alkana u homolognom nizu su gasovi (metan, etan, propan i butan) dok su svi ostali tekućine.

Reakcije alkana

Alkani veoma lahko reaguju s halogenim elementima: fluorom, hlorom i bromom, dajući halogene alkane i hlorovodičnu kiselinu.

CH₄ + Cl₂ --> CH₃Cl + HCl

Ova supstitucija se može nastaviti i dalje:

CH₃Cl + Cl₂ --> CH₂Cl₂ + HCl

CH₂Cl₂ + Cl₂ --> CHCl₃ + HCl

CHCl₃ + Cl₂ --> CCl₄ + HCl

Također pogledajte

Literatura

Linda D. Williams: Chemistry Demystified, McGraw-Hill, New York, 2003, str. 123-126

Commons logo

Commons ima datoteke na temu: Alkani

Šablon:Link FA Šablon:Link FA

@@ Red 16: / Red 16: @@
 * [[dekan]], sumarna formula C<sub>10</sub>H<sub>22</sub>
-Imena [[funkcionalna grupa|funkcionalnih grupa]] nastalih iz alkana se izvode iz imena alkana tako što se dodaje nastavak ''-il'', na primjer, funkcionalna grupa CH<sub>3</sub> nastala iz metana naziva se '''metil''' grupa, CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub> je '''etil''' grupa itd.
+Imena [[funkcionalna grupa|funkcionalnih grupa]] nastalih iz alkana se izvode iz imena alkana tako što se dodaje nastavak ''-il'', naprimjer, funkcionalna grupa CH<sub>3</sub> nastala iz metana naziva se '''metil''' grupa, CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub> je '''etil''' grupa itd.
 Alkani se mogu vezati i u vidu prstena te tada govorimo o [[cikloalkani|cikličnim alkanima]]. '''Cikloalkani''' se imenuju na sličan način kao i alkani, a najmanji broj ugljikovih atoma potrebnih za formiranje prstena je tri. (vidi [[ciklopropan]]).
 == Osobine ==
-Alkani, kao i većina drugih ugljikovodika, su veoma lahko zapaljivi, te se uglavnom koriste kao [[gorivo]] u industriji ili u domaćinstvima. [[Benzin]], na primjer, je smjesa koja se sastoji od oko 90% '''oktana''', 8% '''heptana''' i 2% drugih ugljikovodika te [[sumpor]]a i [[olovo (hemija)|olova]]. '''Propan''' i '''butan''' su plinovi koji su našli široku primjenu kao zamjena za [[ugalj]] i [[drvo]], a odnedavno i kao alternativa pogonskom gorivu za automobile.
+Alkani, kao i većina drugih ugljikovodika, su veoma lahko zapaljivi, te se uglavnom koriste kao [[gorivo]] u industriji ili u domaćinstvima. [[Benzin]], naprimjer, je smjesa koja se sastoji od oko 90% '''oktana''', 8% '''heptana''' i 2% drugih ugljikovodika te [[sumpor]]a i [[olovo (hemija)|olova]]. '''Propan''' i '''butan''' su plinovi koji su našli široku primjenu kao zamjena za [[ugalj]] i [[drvo]], a odnedavno i kao alternativa pogonskom gorivu za automobile.
 Prva četiri alkana u homolognom nizu su gasovi (metan, etan, propan i butan) dok su svi ostali [[tekućina|tekućine]].
@@ Red 44: / Red 44: @@
 == Literatura ==
 * Linda D. Williams: ''Chemistry Demystified'', McGraw-Hill, [[New York]], [[2003]], str. 123-126
 {{ugljikovodici}}