Serumski amiloidi A (SAA) proteini porodice apolipoprotein apovezanih sa lipoproteinom visoke gustine (HDL) u plazmi. Različite izoforme SAA eksprimiraju se konstitutivno (konstitutivni SAA) na različitim nivoima ili kao odgovor na upalne stimuluse (akutnih faza SAA). Ove proteine pretežno proizvodi jetra.[1]
Proteini serumskog amiloida A u akutnoj fazi (A-SAA) luče se tokom akutne fazeupala. Ovi proteini imaju nekoliko uloga, uključujući transport holesterola u jetru za izlučivanje u žuči, regrutovanje imunskih ćelija na upalna mjesta i indukciju enzima koji razgrađuju vanćelijski matriks. A-SAA su uključeni u nekoliko hroničnih upalnih bolesti, kao što su amiloidoza, ateroskleroza i reumatoidni artritis.[2] Prijavljene su tri SAA izoforme akutne faze kod miševa, zvane SAA1, SAA2 i SAA3. Tokom upala, SAA1 i SAA2 se eksprimiraju i induciraju uglavnom u jetri, dok se SAA3 indukuje u mnogim različitim tkivima. SAA1 i SAA2 geni su regulisani u ćelijama jetre, pomoću proupalnih citokinaIL-1, IL-6 i TNF-α. I SAA1 i SAA2 se induciraju do 1.000 puta kod miševa pod akutnim upalnim stanjima nakon izlaganja bakterijskom lipopolisaharidu (LPS).[2] Kod ljudi identificirana su također tri A-SAA gena,[3] iako se vjeruje da treći gen, SAA3, predstavlja pseudogen koji ne generira iRNK ili protein.[4]Molekularne težine ljudskih proteina procjenjuju se na 11,7 kDa za SAA1[5] and 12.8 kDa for SAA4.[6]
Serumski amiloid A (SAA) je također marker akutne faze koji brzo reaguje. Slično CRP, nivoi SAA u akutnoj fazi rastu u roku od nekoliko sati nakon upalnog stimulusa, a magnituda povećanja može biti veća od CRP-a. Relativno trivijalni upalni stimulansi mogu dovesti do SAA. Pretpostavlja se da nivoi SAA bolje koreliraju sa aktivnošću bolesti u ranoj upalnoj bolesti zglobova nego ESR i CRP. Iako ga uglavnom proizvode hepatociti, novije studije pokazuju da SAA proizvode i adipociti, a njegova koncentracija u serumu je povezana sa indeksom tjelesne mase (BMI).[7]
Četvrti SAA (SAA4) je identificiran kod ljudi i konstitutivno je ieksprimiran u jetri i stoga je definiran kao konstitutivni SAA (C-SAA).[8] Sličan protein koji se sada naziva i SAA4 od tada je identifikovan kod miša; prvobitno je bio označen kao SAA5.[9][10]
^Uhlar CM, Whitehead AS (oktobar 1999). "Serum amyloid A, the major vertebrate acute-phase reactant". European Journal of Biochemistry. 265 (2): 501–23. doi:10.1046/j.1432-1327.1999.00657.x. PMID10504381.
^Kluve-Beckerman B, Drumm ML, Benson MD (novembar 1991). "Nonexpression of the human serum amyloid A three (SAA3) gene". DNA and Cell Biology. 10 (9): 651–61. doi:10.1089/dna.1991.10.651. PMID1755958.
^Steel DM, Sellar GC, Uhlar CM, Simon S, DeBeer FC, Whitehead AS (maj 1993). "A constitutively expressed serum amyloid A protein gene (SAA4) is closely linked to, and shares structural similarities with, an acute-phase serum amyloid A protein gene (SAA2)". Genomics. 16 (2): 447–54. doi:10.1006/geno.1993.1209. PMID7686132.
^de Beer MC, de Beer FC, Gerardot CJ, Cecil DR, Webb NR, Goodson ML, Kindy MS (maj 1996). "Structure of the mouse Saa4 gene and its linkage to the serum amyloid A gene family". Genomics. 34 (1): 139–42. doi:10.1006/geno.1996.0253. PMID8661036.
