Gazi Husrev-beg

Gazi Husrev-beg
Turbe Gazi Husrev-bega (desno) u haremu njegove džamije u Sarajevu
Rođenje	1480. Serres, Osmanlijsko Carstvo
Smrt	1541. Sarajevo, Osmanlijsko Carstvo

Gazi Husrev-begova džamija u Sarajevu (slika iz 1900.)

Gazi Husrev-beg (1480–1541) bio je bosanski beg u Osmanlijskom Carstvu u prvoj polovini 16. vijeka.

Biografija

Gazi Husrev-beg je bio vojni strateg i smatra se najznačajnijim namjesnikom osmanlijske Bosne. Otac mu je bio Ferhad-beg namjesnik Trakije. Husrev-begova majka bila je sultanija Seldžuka kćerka sultana Bajazida II. Serez je bio njena rezidencija, rezidencija osmanske princeze. Time je pradjed Husrev-bega bio sultan Mehmed II. Otac Husrev-bega, Ferhad-beg poginuo je 1486. kod Adane. Majka Seldžuka je sina odvela kod djeda, sultana Bajezida II u Carigrad, gdje se Husrev-beg odgajao i školovao u carskom saraju.

Kao smederevski sandžak-beg sudjelovao je u osvajanju Beograda, nakon čega je 15.9.1521. godine postavljen na položaj bosanskog sandžak-bega. Gazi Husrev-beg je ratovao protiv Mlečana, Mađara i ostatka Bosanskog kraljevstva koje se bunilo protiv Osmanlijskog Carstva. Za manje od tri godine osvojio je Knin, Skradin i Ostrovicu. Nakon ratnih uspjeha, Gazi Husrev-beg je odlukom carskog divana imenovan bosanskim sandžak-begom. Pod vodstvom Gazi Husrev-bega, Osmanlijska vojska je brzo napredovala u ratovanju. Gazi Husrev-beg je također osvojio utvrđene gradove Greben, Sokol, Jezero, Vinac, Vrbaški Grad, Livač, Karmatin, Bočac, Udbinu, Vranu, Modruč i Požegu.

Poslanici kralja Ferdinanda I kod Gazi Husrev-bega 1530. godine.

Smatra se da je Gazi Husrev-beg izgubio život u bici u Crnoj Gori 1541. godine, odnosno da ga je ubio Crnogorac iz plemena Kuča. Naprotiv, Gazi Husrev-beg je umro u Sarajevu o čemu svjedoči bilješka u Fojničkoj hronici. Sahranjen je u turbetu u haremu svoje džamije, a iznad vrata na turbetu piše: "Neka svaki dan milost Božija i blagoslov na njeg pada."

Vakufi

Gazi Husrev-begov vakuf zasniva se na njegove tri vakufname (vakufne), prva je izdata novembra 1531. godine, druga januara 1537., a treća novembra 1537. godine. Prva vakufnama iz 1531. godine odnosila se na izgradnju džamije, imareta, musafirhane i haikaha. Druga vakufnama izdata 1537. godine odnosila se na izgradnju Kuršumlija medresa. Treća vakufnama iz 1537. godine odnosila se na uvakufljenje dodatne imovine za izdržavanje džamije i drugih objekata.

Vakuf se danas sastoji od niza objekata i ustanova koje je izgradio Gazi Husrev-begov vakuf: Gazi Husrev-begova džamija; Gazi Husrev-begova medresa sa bibliotekom kao centralnim objektima obrazovnog dijela zadužbine; Gazi Husrev-begov bezistan, Morića han i Tašlinan,Gazi Husrev-begov hamam, imaret i musafirhana kod sahat-kule, muvekkithana, šadrvan, hastahana (bolnica), mekteb, Gazi Husrev-begov hanikah.

Također pogledajte

• Baščaršija
• Begova džamija
• Bolnica Gazi Husrev-begovog vakufa
• Gazi Husrev-begova biblioteka
• Gazi Husrev-begova medresa

Literatura

• Behija Zlatar, Gazi Husrev-beg, Orijentalni institut, Posebna izdanja 32, Sarajevo 2010.
• Ahmed Mehmedović, Gazi Husrev-beg i njegove zadužbine, Sarajevo 2005.
• Behija Zlatar, Zlatni period Sarajeva: Prilozi historiji Sarajeva, Institut za istoriju, 1997
• Alija Bejtić, Ulice i trgovi starog Sarajeva, Sarajevo 1973.
• Mehmed Mujezinović, "Kulturno naslijeđe", Sarajevo –Publishing, 3. izdanje, str. 61 – 65, 1998. - Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga 3

Vanjski linkovi

• Zvanična stranica Gazi Husrev-begove biblioteke
• Zvanična stranica Gazi Husrev-begove medrese Archived 2020-05-13 na Wayback Machine

Prethodnik:	Sandžak Bosna 15. septembar 1521. - juni 1525.	Nasljednik:
Bali-beg Jahjapašić		Gazi Hasan-beg

Prethodnik:	Sandžak Bosna januar 1526. - mart 1534.	Nasljednik:
Gazi Hasan-beg		Ulama-paša

Prethodnik:	Sandžak Bosna maj 1536. - 18. juni 1541.	Nasljednik:
Ulama-paša		Ulama-paša