Franjevačka klasična gimnazija u Visokom
Franjevačka klasična gimnazija u Visokom počela je sa radom 1900. godina kada je preseljena iz Franjevačkog samostana u Gučoj Gori.[1] Do tada je u Gučoj Gori radila kao škola sa pet razreda[2] dok je sa dolaskom u Visoko otvoren i šesti razred.[3] Ova ustanova predstavlja najznačajniju kulturno-prosvjetnu ustanovu Hrvata u Visokom i smještena je u samostanu Sv. Bonaventure.
Historija
[uredi | uredi izvor]Visočki samostan je razoren za vrijeme velikih progona kršćana 1521. i 1524. godine, ali je opet obnovljen. Za bečkog rata franjevci ga napuštaju 1688. godine, a 1697. posljednji fratri sa svim katolicima iz Visokog pridružuju se Eugenu Savojskom, koji je s austrijskom vojskom prodro do Sarajeva, te se sele u Slavoniju. To je bio najveći egzodus Hrvata iz Bosne. I od tada u Visokom nema katolika ili ih u novije vrijeme ima tek malo. Franjevci su se vratili u Visoko 1899.-1900. u novu zgradu gimnazije i u samostan. Od tada djeluje Franjevačka klasična gimnazija, koja i danas uživa pravo javnosti.[4]
Zgradu gimnazije je projektirao i građevinske radove vodio Ivan Holz. Gradnja je koštala 63.000 forinti. Ta je svota osigurana prodajom franjevačkog gostinjca u Carigradu (26.000 forinti), prilozima samostana i župa (26.000 forinti), te darovima dobročinitelja. Tada je zgrada imala oblik velikog uglastog slova J. Zgrada je 1913. proširena po nacrtu Franje Holza. Kasnije je više puta proširivana: 1934, 1953, 1959. i 1968. godine. Temeljito je renovirana god. 1985-88, a tada su izgrađene i nova kotlovnica, nova zgrada za radionice, gostinjske sobe i garaže, novi stanovi za časne sestre, te dvije privredne zgrade - sve po projektu V. Grabovca.
Gimnazija je u novoj zgradi u Visokom započela kao šestorazredna. Školske godine 1913/14. uvodi se sedmi, a 1914/15. i osmi razred. Pravo javnosti stječe 1924. godine. U socijalističkoj Jugoslaviji gimnaziji je nakratko onemogućeno djelovanje, da bi 1947. gimnazija dobila dopuštenje ali uz mnoga ograničenja. JNA je najveći dio zgrade franjevačkog samostana i gimnazije preuzela u svoj posjed, dok je samo južni dio zgrade ostao u posjedu franjevaca. Objekat je služio kao kasarna Jugoslovenske Narodne Armije, a nakon rata u BiH i Armije BiH. Odlukom Vlade Federacije 19. oktobra 2005. današnja Komanda u kasarni u površini 3225 m2 i dio zemljišta površine 4100 m2 su nakon više od 60 godina vraćeni na korištenje Franjevačkoj klasičnoj gimnaziji.[5]
Direktori Gimnazije
[uredi | uredi izvor]Direktori Gimnazije od njenog osnivanja su franjevci:
- fra Grgo Martić (1882-84)
- fra Mirko Barać (1884-1886. i 1888-1892)
- fra Jerko Mihaljević (1886-87)
- fra Anđeo Franjić (1892-1905)
- fra Filip Pašalić (1905)
- fra Ambroža Živković (1905-1906)
- fra Augustin Pejčinović (1906-1907)
- fra Marijan Marić (1907-1908)
- fra Jozo Markušić (1908-1913)
- fra Karlo (Dragutin) Ikić (1914-1919)
- fra Lujo Marković (1919-1928)
- fra Kazimir Ivić (1928-1937)
- fra Ljudevit Zloušić (1937-1945)
- fra Krunoslav Misilo (1945-1946)
- fra Rastislav Drljić (1947-1967)
- fra Ignacije Gavran (1967-1976)[6]
- fra Mato Mrkonjić (1976-1991)
- fra Stjepan Pavić (1991-1997)
- fra Pavo Vujica (1997-2006)
- fra Ivo Radman (2006-2007)
- fra Ivica Studenović (2007-2009)
- fra Zvonko Miličić (od 2009)
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Valjan, Velimir (2010). Franjevački samostan u Gučoj Gori - Zbornik radova sa znanstvenog skupa u povodu 150. obljetnice samostana u Gučoj Gori (jezik: hrvatski). Guča Gora, Sarajevo: Franjevački samostan Guča Gora, Kulturno povijesni institut provincije Bosne Srebrene - Sarajevo. ISBN 978-9958-9026-2-8.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Gavran, Ignacije (2010). Suputnici bosanske povijesti - Sedam stoljeća djelovanja bosanskih franjevaca (jezik: hrvatski). Zagreb, Sarajevo: Svijetlo riječi, Sarajevo. ISBN 978-9958-741-93-7.CS1 održavanje: ref=harv (link)
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Valjan, str. 397.
- ^ Gavran, str. 147.
- ^ Zvanična web stranica Franjevačke klasične gimnazije u Visokom
- ^ "Tekst o Franjevačkoj klasičnoj gimnaziji". Arhivirano s originala, 29. 2. 2012. Pristupljeno 20. 4. 2012.
- ^ "Visoko - Samostan sv. Bonaventure". Arhivirano s originala, 11. 5. 2012. Pristupljeno 20. 4. 2012.
- ^ Fra Ignacije Gavran, Putovi i putokazi IV, Svjetlo riječi, Sarajevo 1991. ISBN 99-587-412-61.