1974.

Godine:

◄◄ | ◄ | 1970. | 1971. | 1972. | 1973. | 1974. | 1975. | 1976. | 1977. | 1978. | ► | ►►

Decenije:

◄ | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | ►

Vijekovi:

◄ | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | ►

Događaji[uredi | uredi izvor]

Sukob između lidera SKJ i filozofa – "praksisovaca" u Zagrebu i Beogradu (osam profesora s Filozofskog fakulteta), naročito u prvih pet mjeseci godine^[1] Ukinuta i Korčulanska ljetna škola i zabranjen časopis Praxis.
Američka firma Westinghouse odabrana za gradnju nuklearke u Krškom (projekat vrijedan 518 miliona dolara, najveći ikad finansiran američkim i evropskim novcem, tj. kreditima)^[1].
Šah: Jugoslavija druga na turniru u Nici, Ljubomir Ljubojević osvojio turnir u Las Palmasu.
Praizveden “Radovan III” sa Zoranom Radmilovićem u glavnoj ulozi.
Miodrag Bulatović objavio “Ljude sa četiri prsta”, roman o emigrantskom podzemlju.
"Pegaz" – novosadska revija za historiju i teoriju stripa.
Izmišljena Rubikova kocka.

Januar[uredi | uredi izvor]

1. januar – 7. mart – Trodnevni radna sedmica u Velikoj Britaniji, usljed nestašice uglja prouzrokovanog rudarskim štrajkom.
januar – EI Niš počela proizvodnju TV aparata u boji ("Spektar kolor specijal").
ca. 6. januar – Igor Mandić i Mirko Božić napustili uredništvo zagrebačkog časopisa "Oko", protiveći se prenošenju sovjetskih stavova u diskusiji o konzumerizmu u Jugoslaviji
8. januar – Ustavna komisija SFRJ nakon javne rasprave pripremila konačni nacrt Ustava (22. 1. predstavljen Vijeću naroda).

Februar[uredi | uredi izvor]

1. februar – U požaru u 25-spratnoj poslovnoj zgradi "Joelma" u Sao Paulu (Brazil) poginulo je 189 osoba
12. februar – Jugoslavija, Mađarska i Čehoslovačka potpisali sporazum o gradnji Jadranskog naftovoda.
13. februar – Aleksandar Solženjicin proteran iz SSSR i oduzeto mu državljanstvo.
februar – Prebjegli čehoslovački general Jan Šejna tvrdi da postoji "Plan Polarka", koji predviđa upad Varšavskog pakta u Jugoslaviju preko Austrije, u slučaju nereda poslije Titove smrti.^[1]^[2]. Jugoslavenski mediji kasnije to uglavnom nazivaju lažima.
19. – 22. februar – Aziz Hadžihasanović u "Oslobođenju" upozorava na muslimanski nacionalizam, podjednako opasan kao srpski i hrvatski^[3].
21. februar – Skupština SFRJ donijela novi Ustav koji je bio na snazi do raspada države, najduži ustav na svijetu. Savezna skupština dvodomna, sa delegatskim umjesto poslaničkog sistema. Predsjedništvo SFRJ ima 8 članova (po jedan iz 6 republika i 2 pokrajine) i Tito kao Predsjednik Republike. Formirane autonomne pokrajine Vojvodina i Kosovo.
Narednih dana i novi ustavi republika i pokrajina – ove druge ranije imale statute, istovremeno su dio Srbije i konstitutivni dijelovi federacije, imaju zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast.
22. februar – Pakistan priznao nezavisnost Bangladeša (bivši Istočni Pakistan, nezavisnost proglašena 1971).
24. februar – Osnovan Mostarski teatar mladih.
27. februar – Počelo 13. svjetsko prvenstvo u biatlonu u muškoj konkurenciji, u sovjetskom gradu Minsku;
28. februar – Izbori u UK dovode do smjene na čelu vlade: laburista Harold Willson je opet na čelu vlade (njegova partija nema apsolutnu većinu – Hung parliament).

Mart[uredi | uredi izvor]

1 – 8. mart – Delegacija SKJ na čelu sa Kirom Gligorovim u zvaničnoj posjeti Sjevernoj Koreji^[4].
2. mart – Posljednji voz "Ćiro" na uskotračnoj pruzi Užice – Višegrad.
3. mart – U dotad najtežoj nesreći u historiji civilnog zrakoplovstva, poginulo je svih 346 osoba u turskom putničkom avionu DC-10, koji se srušio blizu Pariza.
8. mart – U Parizu otvoren aerodrom Charles de Gaulle.
8. mart – U Conakryju, Gvineja, zaključen ugovor o osnivanju Međunarodne boksitne asocijacije – Jugoslavija jedna od članica.
18. mart – Kraj Naftne krize započete 1973., većina OPEC-ovih zemalja prekida 5-mjesečni embargo protiv SAD, Evrope i Japana.
21. – 30. mart – Grupa B svjetskog šampionata u hokeju na ledu u Ljubljani, SAD prve, Jugoslavija druga.
29. mart – U Kini otkrivena Vojska od terakote.
mart – maj – Izbori delegata za skupštine na raznim nivoima u SFRJ.

April[uredi | uredi izvor]

6. april – Pjesma Evrovizije: Legendarna pobjeda švedske grupe "ABBA" sa pjesmom Waterloo, jugoslavenska Korni grupa je 12. sa "Mojom generacijom".
7. april – "Barski kongres" pro-ibeovske "Komunističke partije Jugoslavije" – milicija pohapsila učesnike (osuđeni u septembru).
22. april – Završena "Beograđanka" ("Palata Beograd"), velika robna kuća u centru glavnog grada Jugoslavije.
22. april – Osnovana Akademija umjetnosti u Novom Sadu.
24. april – Stephen King objavio prvi roman pod svojim imenom – Carrie.
25. april – Nenasilna "Revolucija karanfila" u Portugalu – okončano 48 godina diktature Salazara pa Kaetana.

Maj[uredi | uredi izvor]

7. maj – Njemački kancelar Willy Brandt podnio ostavku.
15. maj – Konstituisanje nove, dvodomne, Savezne skupštine SFRJ, Kiro Gligorov izabran za njenog predsjednika.
16. maj – Josip Broz Tito proglašen za doživotnog predsjednika Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.
17. maj – Džemal Bijedić ponovo izabran za saveznog premijera (Savezno izvršno vijeće).
18. maj – Indija detonira prvu nuklearnu bombu – šesta nacija na svijetu s takvom mogućnošću.
27. – 30. maj – Deseti kongres SKJ, Tito izabran za doživotnog predsjednika SKJ ("bez ograničenja mandata"). Centralni komitet sa 166 članova, Predsjedništvo CK (39 članova), 12-člani Izvršni komitet (sekretar Stane Dolanc). Srpskog kadra Mijalka Todorovića nema među najvišim partijskim funkcionerima^[1].
maj – Predstavljena prva generacija Volkswagen Golfa.

Juni[uredi | uredi izvor]

7. juni – Puštena u rad zemaljska satelitska stanica u Prilikama kod Ivanjice.
13. juni – 7. juli – Svjetsko prvenstvo u nogometu 1974., u Zapadnoj Njemačkoj. Domaćini u finalu porazili Holandiju 2-1. Jugoslavija prošla u drugi (također grupni) krug, gdje je izgubila sve utakmice (retrospektivno 7. mjesto).
18. juni – Jugoslavija pobijedila Zair sa 9-0 u prvom krugu takmičenja.
30. juni – Čuveni ruski baletski igrač Mihail Barišnjikov napustio tokom turneje po Kanadi ansambl baleta Boljšoj teatra i ostao da živi na Zapadu.

Juli[uredi | uredi izvor]

1. juli – Umro argentinski predsjednik Juan Perón, nasljeđuje ga supruga Isabel.
15. juli – Grupa oficira grčke narodnosti u kiparskoj Nacionalnoj gardi, pristalice pripajanja Kipra Grčkoj, izvršili vojni udar zbacivši sa vlasti predsjednika arhiepiskopa Makariosa. Vlast je preuzeo Nikos Sampson a Makarios privremeno napušta Kipar.
19. juli – Španski diktator Francisko Franco zbog bolesti je privremeno predao vlast princu Juanu Carlosu (do 2. septembra).
20. juli – (Prva) Turska invazija Kipra.
23. juli – Grčka vojna vlada pozvala Konstantina Karamanlisa da se vrati iz izbjeglištva u Parizu i formira vladu. To je bio kraj sedmogodišnje vladavine vojne hunte u Grčkoj.
27. juli – Watergate: Sudski komitet Predstavničkog doma SAD odobrio prvi član za opoziv predsjednika Nixona: ometanje pravde (u tri sljedeća dana i za zloupotrebu vlasti i nepoštovanje Kongresa).
28. juli – Otvoren Njegošev mauzolej na Lovćenu, rad Ivana Meštrovića.

August[uredi | uredi izvor]

5. august – Bijela kuća objavila Smoking Gun snimku, koja pokazuje da je Nixon od početka učestvovao u zataškavanju provale u Watergate.
8. august – Richard Nixon objavio da podnosi ostavku.
9. august – Gerald Ford je novi predsjednik SAD (jedini koji nije učestvovao na predsjedničkim izborima).
14. august – Nakon prekida u pregovorima sa kiparskom stranom, Turska preduzima drugu invaziju Kipra u kojoj zauzima 37% ostrva.
30. august – Željeznička katastrofa u Zagrebu, ekspresni voz Beograd-Dortmund iskočio iz tračnica, poginulo 153 ljudi.

Septembar[uredi | uredi izvor]

8. septembar – TWA Flight 841 pao u Jonsko more, oboren bombom – prvi poznati slučaj samoubilačke misije.
10. septembar – Portugal priznao nezavisnost Gvineje Bisau (proglašena prethodne godine).
12. septembar – Vojna hunta Derg zbacila Haila Selasija, cara Etiopije.
23. septembar – BBC započinje servis Ceefax (teletekst).

Oktobar[uredi | uredi izvor]

9. oktobar – Švicarska zrakoplovna tvrtka Swiss Air prevezla je na jug stotine hiljada lastavica kako bi ih spasila od nenadane rane hladnoće.
20. oktobar – Povodom 30-godišnjice oslobođenja, predsjednik Tito odlikovao Beograd Ordenom narodnog heroja.
30. oktobar – Boks-meč The Rumble in the Jungle u Kinšasi – Muhammad Ali porazio George Foremana.
oktobar – Osuđeni dr. Đuro Đurović i Zagorka Stojanović "četnički zaverenici"^[1].

Novembar[uredi | uredi izvor]

12. novembar – Južna Afrika suspendovana iz Generalne skupštine UN zbog politike aparthejda.
14. novembar – Beograd zbog financijskih teškoća odustao od organizacije Univerzijade, koja je trebala biti održana u septembru 1975. (tada je održana u Rimu, a u Beogradu tek 2009, u međuvremenu u Zagrebu 1987).
18. novembar – Prvi album Bijelog dugmeta – Kad bi' bio bijelo dugme.
19. novembar – Narodna skupština Srbije odobrila amandmane kojim je povećana kontrola nad univerzitetima i nastavnim osobljem (pogođeni profesori sa Filozofskog fakulteta)^[1].
21–23. novembar – Deveti kongres Saveza socijalističke omladine Jugoslavije.
22. novembar
- Počelo suđenje 15-članoj "ustaškoj terorističkoj grupi" u Zadru.^[1]
- Palestinska oslobodilačka organizacija dobila status posmatrača u UN-u.
24. novembar – Otkriven skelet Lucy, pripadnice vrste Australopithecus afarensis.
25. novembar – U Velikoj Britaniji van zakona stavljena teroristička Irska republikanska armija, četiri dana poslije podmetanja eksploziva u dva puba u Birminghamu i pogibije 21 osobe.
27. novembar – Emitirana prva emisija za djecu iz ciklusa Kocka, kocka, kockica.

Decembar[uredi | uredi izvor]

7. decembar – Kiparski predsjednik arhiepiskop Makarios III trijumfalno je dočekan na Kipru koji je napustio 15. jula 1974. poslije državnog udara. Prevrat na Kipru organizovali su grčki oficiri, ali nisu uspjeli da zadrže vlast.
8. decembar – Grci su na referendumu velikom većinom glasali za republiku, a protiv restauracije monarhije.
25. decembar – Ciklon gotovo uništio australijski grad Darvin.