Razlika između verzija stranice "Metropola"

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNo edit summary
No edit summary
Red 82: Red 82:
U Bosni i Hercegovini, [[glavni grad]] [[Sarajevo]] je jedina metropola. Sarajevo je politički, ekonomski, obrazovni, kulturni i infrastrukturalni centar. Štaviše, Sarajevo ima regionalni utjecaj u politici, obrazovanju, zabavi, medijima, modi, nauci i umjetnosti.
U Bosni i Hercegovini, [[glavni grad]] [[Sarajevo]] je jedina metropola. Sarajevo je politički, ekonomski, obrazovni, kulturni i infrastrukturalni centar. Štaviše, Sarajevo ima regionalni utjecaj u politici, obrazovanju, zabavi, medijima, modi, nauci i umjetnosti.
Sa metropolskim područjem od preko 600 hiljada,<ref>http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf</ref> treći je najveći grad u regiji bivše [[SFRJ|Jugoslavije]] i peti najveći na [[Balkan]]u.
Sa metropolskim područjem od preko 600 hiljada,<ref>http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf</ref> treći je najveći grad u regiji bivše [[SFRJ|Jugoslavije]] i peti najveći na [[Balkan]]u.
⚫
<!--
⚫
==== Denmark ====
[[Statistics Denmark]] defines a "storby"{{fact|date=March 2015}} ([[Danish language|Danish]] for metropolis) as an area with more than 100,000 inhabitants. Inhabited houses must be within 200 meters of each other, or they are not to be considered a single area. Following that definition, Denmark is home to 4 metropolis: [[Copenhagen]] (the national capital, with 1,230,728 people), [[Aarhus]] (the largest city of the Jutland-peninsula, with 324,000 people/1.2 million in Greater Aarhus), [[Odense]] (170,327 people), and finally [[Aalborg]], with 106,916 inhabitants.


==== Germany ====
==== Danska ====
Statistike Danske definiraju "storby" ([[Danski jezik|dan.]] za metropola) kao podučje sa više od 100.000 stanovnika. Naseljene kuće moraju biti na udaljenosti od 200 metara jedna od druge, ili se smatraju jednom oblašću. Prateći tu definiciju, Danska je dom za 4 metropole: [[Kopenhagen]] (glavni grad, sa 1.230.728 ljudi), [[Aarhus]] (najveći grad poluostrva Jutland, sa 324.000 ljudi/1,2 miliona u Greater Aarhusu), [[Odense]] (170.327 ljudi), i konačno [[Aalborg]], sa 106.916 stanovnika.
{{Main|Metropolitan regions in Germany}}
⚫
[[Datoteka:Oberbaumbruecke beim Berliner Osthafen cropped.jpg|thumb|[[Berlin]] is Germany's largest city.]]
The largest German city by administrative borders is [[Berlin]], while [[Rhine-Ruhr]] is the largest metropolitan area (with more than 10 million people). The importance of a city is measured with three groups of indicators, also called metropolitan functions: The decision making and control function, the innovation and competition function and the gateway function. These functions are seen as key domains for metropolitan regions in developing their performance.


==== Njemačka ====
In spatial planning a metropolis is usually observed within its regional context, thus the focus is mainly set on the metropolitan regions. These regions can be mono central or multi central. Eleven metropolitan regions have been defined due to these indicators:
⚫
[[Datoteka:Oberbaumbruecke beim Berliner Osthafen cropped.jpg|thumb|[[Berlin]] je najveći njemački grad.]]
[[Berlin Metropolitan Region|Berlin-Brandenburg]], [[Bremen/Oldenburg Metropolitan Region|Bremen-Oldenburg]], [[Central German Metropolitan Region|Dresden-Halle-Leipzig]], [[Frankfurt/Rhine-Main Metropolitan Region|Frankfurt-Rhine-Main]], [[Hamburg Metropolitan Region|Hamburg]], [[Hannover-Braunschweig-Göttingen-Wolfsburg Metropolitan Region|Hannover-Braunschweig-Göttingen-Wolfsburg]], [[Munich]], [[Nuremberg Metropolitan Region|Nuremberg]], [[Rhine-Neckar]], [[Rhine-Ruhr Metropolitan Region|Rhine-Ruhr]] (with [[Cologne/Bonn Region|Cologne/Bonn]]), and [[Stuttgart Metropolitan Region|Stuttgart]].<ref>{{cite web|url=http://www.deutsche-metropolregionen.org/ |title=Initiativkreise Europäische Metropolregion in Deutschland: IKM |publisher=Deutsche-metropolregionen.org |date= |accessdate=2012-10-29}}</ref>
Najveći njemački grad po administrativnim granicama je [[Berlin]], dok je [[Rhine-Ruhr]] najveća metropolitanska oblast (sa više od 10 miliona ljudi). Važnost grada se mjeri sa tri grupe pokazatelja, također zvanim metropolitanske funkcije: Funkcija za pravljenje i kontrliranje odluka, funkcija za inovacije i kompetenciju te funkcija kapije. Ove funkcije se vide kao ključne domene za metropolitanske regije u razvijanju njihovih performansi.


U prostornom planiranju metropola se često posmatra unutar svog regionalnog konteksta, tako da je fokus uglavnom postavljen na metropolitanske regije. Ove regije mogu biti monocentralne ili multicentralne. Jedanaest metropolitanskih regija su bile definirane prema ovim pokazateljima: Berlin-Brandenburg, Bremen-Oldenburg, Dresden-Halle-Leipzig, Frankfurt-Rhine-Main, Hamburg, Hannover-Braunschweig-Göttingen-Wolfsburg, Munchen, Nuremberg, Rhine-Neckar, Rhine-Ruhr (sa regijom Cologne/Bonn), te Stuttgart.<ref>{{cite web|url=http://www.deutsche-metropolregionen.org/ |title=Initiativkreise Europäische Metropolregion in Deutschland: IKM |publisher=Deutsche-metropolregionen.org |date= |accessdate=2012-10-29}}</ref>
⚫
==== Italy ====
Starting January 1st 2015, there will be 14 "metropolitan cities" in Italy. [[Rome]], [[Milan]], [[Naples]] and other big cores will take in urban zones from their surrounding areas and merge them into the new entities, which will be home for one out of three Italians. The [[Italian Provinces|provinces]] will remain in the parts of the country not belonging to any ''Città Metropolitana''.<ref>http://www.citylab.com/politics/2014/12/how-italy-put-cities-in-charge/383719/</ref>


⚫
==== Italija ====
Počinjući sa 1. januarom 2015, postoji 14 "metropolitanskih gradova" u Italiji. [[Rim]], [[Milano]], [[Napulj]] i ostala velika jezgra uzimaju urbane zone sa njihovih okolinskih područja i povezivanje istih u nove entitete, što će viti dom za jednog u tri Italijana. Italijsnake provincije će ostati dijelom država koji ne pripadaju nijednom tzv. ''Città Metropolitana''.<ref>http://www.citylab.com/politics/2014/12/how-italy-put-cities-in-charge/383719/</ref>
⚫
<!--
==== Poland ====
==== Poland ====
{{Main|Metropolitan areas in Poland}}
{{Main|Metropolitan areas in Poland}}
Red 142: Red 140:
In Brazil, [[São Paulo]] is the principal metropolis with over 15 million inhabitants. In the larger cities, such as São Paulo and [[Rio de Janeiro]] (6.3 million), [[favelas]] (slums) grew over decades as people migrated from rural areas in order to find work. The term used in [[Brazilian Portuguese]] for a metropolitan area is ''Região Metropolitana''. Others metropolises in Brazil that feature over one million inhabitants include: [[Belém]], [[Belo Horizonte]], [[Campinas]], [[Curitiba]], [[Florianópolis]], [[Fortaleza]], [[Goiânia]], [[João Pessoa, Paraíba|João Pessoa]], [[Manaus]], [[Porto Alegre]], [[Recife]] etc.
In Brazil, [[São Paulo]] is the principal metropolis with over 15 million inhabitants. In the larger cities, such as São Paulo and [[Rio de Janeiro]] (6.3 million), [[favelas]] (slums) grew over decades as people migrated from rural areas in order to find work. The term used in [[Brazilian Portuguese]] for a metropolitan area is ''Região Metropolitana''. Others metropolises in Brazil that feature over one million inhabitants include: [[Belém]], [[Belo Horizonte]], [[Campinas]], [[Curitiba]], [[Florianópolis]], [[Fortaleza]], [[Goiânia]], [[João Pessoa, Paraíba|João Pessoa]], [[Manaus]], [[Porto Alegre]], [[Recife]] etc.
-->
-->

== Metropola kao kopneno područje ==
== Metropola kao kopneno područje ==


Verzija na dan 16 april 2015 u 17:16

Tokio, najveća svjetska metropola.
São Paulo, najveća metropola južne hemisfere.

Metropola je veliki grad ili urbana sredina koja je značajan ekonomski, politički, i kulturni centar države ili regije, kao i važno čvorište za regionalne ili međunarodne veze, trgovinu i komunikacije. Pojam je porijeklom grčki i znači "maternji grad" kolonije (u antičkom smislu), što bi značilo grad koji šalje naseljenike. Ovo je naknadno generalizirano kao grad koji označava centar za određenu aktivnost, ili bilo koji veliki važan grad nacije.

Veći gradovi koji pripadaju većoj urbanoj aglomeraciji, ali koji nisu jezgro te aglomeracije, generalno se ne smatraju metropolama, nego dijelom iste. Množina za ovu riječ u engleskom jeziku bi bila metropolises (bosanski: metropolisi).[1]

Za urbane centre van metropolitskih podučja koji prave jednaku atrakciju pri manjim razmjerama za njihovu regiju, koncept Regiopolis (skraćeno regio) predstavljen je od strane njemačkih profesora tokom 2006.[2]

Antika

U prošlosti, metropola je bila oznaka za grad ili državu porijekla kolonije. Većina starih gradova koje su osnovale drevne civilizacije su smatrani važnim svjetskim metropolama svojih vremena zbog svojih velikih populacija i važnosti. Neki od ovih drevnih metropola su preživjele do modernih dana i nalaze se među svjetskim najvećim neprekidno naseljenim gradovima.

Etimologija i moderna upotreba

Ovo je grčka riječ, koja dolazi od μήτηρ, mḗtēr značeći "majka" i πόλις, pólis što znači "grad", što označava kako su Grčke kolonije iz antike označavali svoje prvobitne gradove, sa kojima su održali kultne i političko-kulturne veze. Riječ je korištena u post-klasičnom latinskom za glavni grad provincije, sjedište vlade i, posebno, crkveno sjedište mitropolita kojem su pomoćni biskupi bili odgovorni. Ova upotreba izjednačava pokrajine sa biskupijama.

U modernoj upotrebi riječ označava metropolitsku regiju, skup susjednih i povezanih gradova grupisanih oko velikog urbanog centra. U ovom smislu metropolitska često znači "u rasponu cijele metropole" (kao u "metropolitske administracije"); ili "u imanju metropole" (kao u "metropolitskom životu", te u suprotnosti sa "provincijskim" ili "ruralnim").

Globalni gradovi

Koncept globalnog grada (ili svjetskog grada) jeste grad koji ima direktne i dodirne učinke na globalne poslove kroz socioekonomske načine. Termin je postao uvećano familijaran, zbog rasta globalizacije (npr. globalne finansije, komunikacije i putovanje). Pokušaj da se definiraju i kategoriziraju svjetski gradovi po finansijskim kriterijama je napravljen od strane Globalization and World Cities Study Group & Network (GaWC), primarno zasnovanoj na Loughborough univerzitetu u Engleskoj. Studija je rangirala gradove bazirane na njihovoj proviziji "naprednih produkcijskih servisa" kao što su računovodstvo, reklamiranje, finansije i pravo. Inventorij identificira tri nivoa svjetskih gradova i nekoliko podrangova.

Metropola nije striktno globalni grad ili, ako jeste, ne mora biti među visokorangiranim po standardima življenja, razvoja i infrastrukture. Metropola koja je također i globalni grad naziva se globalna metropola.

Po državama

Afrika

Egipat

Kairo i Aleksandrija se smatraju najvećim egipatskim metropolama.

Južna Afrika

U Južnoj Africi, metropolitanska općina ili "Općina A kategorije" jeste općina koja izvršava sve funkcije lokalne vlade u vezi s širenjem gradova. Ovo je u kontrastu sa područjima koja su primarno ruralna, gdje je lokalna vlada podijeljena u distriktne općine (uporedive sa "državom" u SAD) i i lokalne općine. Postoje osam metropolitskih općina u Južnoj Africi. Veliki gradovi koji pripadaju većim urbanim aglomeracijama, ali koji nisu jezgro te aglomeracije, generalno se ne smatraju metropolama nego dijelovima tog.

Azija

Bangladeš

Dhaka je najveći grad u Bangladešu.

U Narodnoj Republici Bangladeš, postoji sedam metropolitanskih područja: Dhaka, Chittagong, Rajshahi, Khulna, Sylhet, Barisal i Rangpur. Zemlja je skupa i mještani, smatra se, imaju bolji urbani stil života. Specijalna odjeljenja policije su dodijeljena metropolitanskim gradovima, te postoje gradske korporacije kod kojih su gradonačelnici izabirani na vlast od pet godina. Većina ovih gradova imaju gustoću populacije od 35.000/kvadratnom metru ili više. Dhaka se smatra mega gradom zbog svoje populacije koja prelazi 10 miliona.[3]

Indija

Mumbai je najveći indijski grad.

U Indiji, postoji 47 metropolitanskih gradova. Od popisa stanovništa Indije 2014, top deset metropolitanskh gradova zasnovanih na njihovim populacijama su Mumbai, Delhi, Kolkata, Hyderabad, Bengaluru, Chennai, Ahmedabad, Lucknow, Pune, Kochi, Surat, Jaipur, Guwahati itd. Stanovnici ovih gradova imaju također pravo na više dodatke iznajmljivanja kuća. Popisna komisija definira kvalifikacije za metropolitanski grad kao, "gradovi koji imaju populaciju od više od jednog miliona i iznad" i Megagrad kao, "gradovi koji imaju populaciju od više od četiri miliona i iznad".[4]

Indonezija

Džakarta, najveći i najzauzetiji grad u indonezijskoj i azijskoj ekonomiji.

U Indoneziji, metropolitanski gradovi su u Jabodetabeku (Jakarta, Bogor, Depok, Tangerang, Bekasi), najvećoj metropolitanskoj regiji u jugoistočnoj Aziji i petoj najvećoj metropolitanskoj regiji u svijetu (2007). Ostali gradovi su Surabaya, Bandung, Semarang i Medan.

Izrael

U Izrael postoje četiri glavne metropolitanske oblasti: Tel Aviv, Jerusalem, Haifa, Beer Sheva. "Izraelski centralni biro statistika" definirao je granice metropolitanskih područja Tel Aviva, Haife i Beer Shevaa, te podijelio metropolitansku oblast koncentričnim krugovima koji definiraju intenzitet poveznica glavnih gradova.

Japan

Horizont Tokia, sa Mount Fuji u pozadini.

Japanski pravni pojam to (都) jeste oznaka za prevesti kao "metropola".[5] Ipak postojeći prijevodi prethode oznaci. Strukturirano kao prefektura umjesto normalnog grada, postoji samo jedan to u Japanu, a to je Tokio. Od 2008, Japan ima 11 drugih gradova sa populacijama većim od 1 milion.

Liban

Bejrut je libanski najveći grad (satelitski snimak).

Beirut, Sidon, i Tripoli su tri od glavnih metropolitanskih područja duž libanske obale. Veći dio metropolitanskih područja i najveći gradovi nalaze se duž obale.

Pakistan

U Pakistanu, veći metropolitanski gradovi su Karachi i Lahore, u kojim je Karachi drugi najnaseljeniji grad svijeta nakon Šangaja, Kina. Ostali uključuju glavni grad, Islamabad, i Faisalabad, koji je industrijski čvor. Rawalpindi, Peshawar, Hyderabad, Larkana, Sukkur, Quetta, Multan, Gilgit i Mirpurkhas također su metropolitanski gradovi Pakistana.

Filipini

Metro Manila, najnaseljenije metropolitansko područje na Filipinima.

Metropolitanska Manila, ili skraćeno Metro Manila, jeste metropolitanska regija obuhvata grad Manila i njene okružne oblasti na Filipinima. Sastoji se od 17 gradova po imenu gradovi Manila, Caloocan, Las Piñas, Makati, Malabon, Mandaluyong, Marikina, Muntinlupa, Navotas, Pasay, Pasig, Parañaque, Quezon City, San Juan, Taguig, Valenzuela, te općina Pateros. Regija je politički, ekonomski, društveni, kulturni i obrazovni centar Filipina. Kako se navodi predsjedničkom uredbom br. 940, Metro Manila kao čitava jeste filipinsko sjedište vlade, ali je grad Manila glavni grad. Najveći grad u metropoli jeste Quezon City, dok je najveći poslovni distrikt Makati Central Business District.

Južna Koreja

U Južnoj Koreji postoji sedam posebnih i metropolitanskih gradova na autonomnim administrativnim nivoima uključujući: Seoul, Busan, Incheon, Daegu, Gwangju, Daejeon i Ulsan.

Turska

Levent, Istanbul, Turska.

U Turskoj metropolitanski gradovi se opisuju kao "büyükşehir belediyesi". Postoji 17 metropolitanskih općina trenutno u Turskoj. Najveći dosad je İstanbul, koga prate Ankara i İzmir.

Evropa

Bosna i Hercegovina

U Bosni i Hercegovini, glavni grad Sarajevo je jedina metropola. Sarajevo je politički, ekonomski, obrazovni, kulturni i infrastrukturalni centar. Štaviše, Sarajevo ima regionalni utjecaj u politici, obrazovanju, zabavi, medijima, modi, nauci i umjetnosti. Sa metropolskim područjem od preko 600 hiljada,[6] treći je najveći grad u regiji bivše Jugoslavije i peti najveći na Balkanu.

Danska

Statistike Danske definiraju "storby" (dan. za metropola) kao podučje sa više od 100.000 stanovnika. Naseljene kuće moraju biti na udaljenosti od 200 metara jedna od druge, ili se smatraju jednom oblašću. Prateći tu definiciju, Danska je dom za 4 metropole: Kopenhagen (glavni grad, sa 1.230.728 ljudi), Aarhus (najveći grad poluostrva Jutland, sa 324.000 ljudi/1,2 miliona u Greater Aarhusu), Odense (170.327 ljudi), i konačno Aalborg, sa 106.916 stanovnika.

Njemačka

Berlin je najveći njemački grad.

Najveći njemački grad po administrativnim granicama je Berlin, dok je Rhine-Ruhr najveća metropolitanska oblast (sa više od 10 miliona ljudi). Važnost grada se mjeri sa tri grupe pokazatelja, također zvanim metropolitanske funkcije: Funkcija za pravljenje i kontrliranje odluka, funkcija za inovacije i kompetenciju te funkcija kapije. Ove funkcije se vide kao ključne domene za metropolitanske regije u razvijanju njihovih performansi.

U prostornom planiranju metropola se često posmatra unutar svog regionalnog konteksta, tako da je fokus uglavnom postavljen na metropolitanske regije. Ove regije mogu biti monocentralne ili multicentralne. Jedanaest metropolitanskih regija su bile definirane prema ovim pokazateljima: Berlin-Brandenburg, Bremen-Oldenburg, Dresden-Halle-Leipzig, Frankfurt-Rhine-Main, Hamburg, Hannover-Braunschweig-Göttingen-Wolfsburg, Munchen, Nuremberg, Rhine-Neckar, Rhine-Ruhr (sa regijom Cologne/Bonn), te Stuttgart.[7]

Italija

Počinjući sa 1. januarom 2015, postoji 14 "metropolitanskih gradova" u Italiji. Rim, Milano, Napulj i ostala velika jezgra uzimaju urbane zone sa njihovih okolinskih područja i povezivanje istih u nove entitete, što će viti dom za jednog u tri Italijana. Italijsnake provincije će ostati dijelom država koji ne pripadaju nijednom tzv. Città Metropolitana.[8]

Metropola kao kopneno područje

U Francuskoj, Portugalu, Španiji i Holandiji metropola (francuski: métropole/ portugalski: metrópole/španski: metrópoli/nizozemski: metropool) označava glavni dio zemlje pored ili na evropskom kontinentu; u slučaju Francuske ovo bi značilo Francuska bez prekomorskih odjeljenja . Za Portugal i Španiju tokom vremena Španske i Portugalske Imperije, pojam je korišten da označi Portugal ili Španiju izuzev njihovih kolonija (Ultramar). U Francuskoj métropole je također korišten da označi velike aglomeracije.

Također pogledajte

Ostali tipovi gradova
Spiskovi
Teorije planiranja
Ostalo

Reference

  1. ^ "Definition of metropolis". Collins English Dictionary. Pristupljeno 2012-10-23. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  2. ^ Prof. Dr. Iris Reuther (FG Stadt- und Regionalplanung, Universität Kassel): Presentation "Regiopole Rostock". 11.12.2008, preuzeto 13.06.2009. (pdf).
  3. ^ "South Asia - World Population Day - July 11(South Asia Urban Growth)". Web.worldbank.org. Pristupljeno 2012-10-29. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  4. ^ "Population of UAs/Towns" (pdf). he Registrar General & Census Commissioner, India. str. 3. Pristupljeno 28 July 2014. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  5. ^ "Local Government in Japan" (PDF). Council of Local Authorities for International Relations. str. 41. Pristupljeno 2007-10-16. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  6. ^ http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf
  7. ^ "Initiativkreise Europäische Metropolregion in Deutschland: IKM". Deutsche-metropolregionen.org. Pristupljeno 2012-10-29. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  8. ^ http://www.citylab.com/politics/2014/12/how-italy-put-cities-in-charge/383719/

Literatura

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Metropola&oldid=2570166"