Edvard II, kralj Engleske

Edvard II
Kralj Engleske; vojvoda Akvitanije; gospodar Irske
Vladavina	7. juli 1307 - 25. januar 1327
Prethodnik	Edvard I
Nasljednik	Edvard III
Krunidba	25. februar 1308
Supružnik	Izabela od Francuske
Djeca	Edvard III, kralj Engleske Ivan, grof od Cornwalla Eleonora od Engleske Ivana od Engleske
Dinastija	Plantagenet
Otac	Edvard I, kralj Engleske
Majka	Eleonora, grofica Ponthieua
Rođenje	25. april 1284 21. septembar 1327

Edvard II (engleski: Edward II; 25. april 1284 – 21. septembar 1327) bio je kralj Engleske od 1307. do 1327. Kao četvrti sin Edvarda I, postao je prijestolonasljednik nakon smrti svog starijeg brata Alfonsa. Od 1300. godine bio je u pratnji svog oca tokom rata za nezavisnost Škotske, a 1306. godine je postao vitez na velikoj svečanosti u Vestminsterskoj opatiji. Došao je na englesko prijestolje 1307. godine nakon smrti svog oca Edvarda I. Godine 1308. oženio je Izabelu od Francuske, kćerku moćnog kralja Filipa IV, kao dio dugotrajnih napora u rješavanju napetosti između Engleske i Francuske.

Edvard je imao blizak i kontroverzan odnos sa Piersom Gavestonom, koji se njemu pridružio 1300. godine. Precizna priroda veze Edvarda i Gavestona je neizvjesna; možda su bili prijatelji, ljubavnici ili krvna braća. Gavestonova arogancija i moć je izazvala nezadovoljstvo među baronima i francuskom kraljevskom porodicom te ga je Edvard prisilio na egzil. Nakon njegovog povratka, pritisak barona je natjerao kralja na reforme zvane Propisi 1311. Osnaženi baroni predvođeni Edvardovim rođakom, Thomasom, grofom Lancastera, su zarobili i pogubili Gavestona 1312. godine, započevši prije toga oružani sukob. Engleske snage su potisnute u Škotskoj gdje je Edvard odlučno poražen od škotskog kralja Roberta I u bici kod Bannockburna 1314. godine.

Porodica Despenser, posebno Hugh Despenser Mlađi, je postala blizak prijatelj i savjetnik Edvarda, ali su 1321. godine dinastija Lancaster i mnogi baroni to iskoristili i prisilili kralja na egzil. Kao odgovor, Edvard je vodio kratku vojnu kampanju hvatajući članove dinastije Lancaster. Zatim je ojačao svoje kraljevske ovlasti ukidajući Propise 1311 i oduzimajući zemlju pobunjenim baronima. U nemogućnosti da ostvari napredak u Škotskoj, Edvard je potpisao primirje sa Robertom I. Kako je opozicija jačala, Izabela je poslana 1325. godine u Francusku da ispregovara mirovni sporazum, ali se ona okrenula protiv Edvarda i odbila da se vrati. Izabelin saveznik u egzilu Roger Montimer je napao Englesku sa malom vojskom 1326. godine. Srušio je Edvardov režim a Edvard je pobjegao u Vels gdje je zarobljen. Bio je prisiljen da se odrekne krune u januaru 1327. godine u korist njegovog četrnaestogodišnjeg sina Edvarda III. Umro je u dvorcu Berkeley 21. septembra, gdje je vjerovatno ubijen po naredbi novog režima.

Vladavina

Vodio je rat sa Škotskom u kojem je pretrpio poraz u bici kod Bannockburna pa je Škotskoj morao priznati nezavisnost. Taj poraz je bio i posljedica sukoba sa vodećim velikašima zbog stanovitog Piersa Gavestona kojeg je doveo na dvor, proglasio grofom od Cornwalla, te mu dao bogatstvo i utjecaj. Izbila je politička kriza zbog čega je 1311. Eduard II morao prihvatiti uredbe koje su mu ograničavale vlast, a Gavestona su 1312. ubili neprijateljski raspoloženi plemići.

Kraljev rođak, Thomas, grof od Lancastera, pristalica uredbi koje su ograničavale kraljevu vlast, stekao je tako kontrolu nad državom, sve dok ga Eduard II nije uspio poraziti u bici kod Boroughbridgea 1322. godine i naredio da se pogubi. Uredbe je stavio izvan snage, ali je i dalje ostao vrlo nepopularan vladar.

Svoju nepopularnost zahvaljuje i dovođenju na dvor svojih novih ljubimaca, oca i sina Despensera. Njihov utjecaj na vlast bio je naglašeno razbojnički i nije poštivao nasljedna prava. Kraljeva posvećenost pokroviteljstvu nad ljubimcima i nepridržavanje onovremenih predodžbi o ponašanju kralja dovela je do novih nezadovoljstava. Najnezadovoljnija Despenserima bila je Eduardova supruga, kraljica Izabela, kćer francuskog kralja Filipa IV.

Invazija

Povratak kraljice Izabele i njenog sina u Englesku

Sukob između Francuske i Engleske izbio je kada je Eduard odbio položiti zakletvu na vjernost francuskom kralju za teritoriju Gaskonije. Nako nekoliko neuspješnih pokušaja da se vrati ta teritorija, Eduard je poslao svoju suprugu da pregovara o sklapanju mirovnog sporazuma sa Francuskom. Izabela je bila oduševljena ovom mogućnošću i stigla je u svoju domovinu u martu 1325. godine. Dana 31. maja 1325. godine Izabela je postigla sporazum i sklopljen je mir u korist Francuske, te se pobrinula da Eduard položi zakletvu francuskom kralju u Francuskoj. Eduard je, međutim, odlučio poslati sina da obavi njegovu dužnost. Ovo je bila fatalna odluka koja je dovela do propasti Eduarda i Despensera, pošto je Izabela, koja je sada imala sina kod sebe, dala Eduardu do znanja da se neće vratiti u Englesku sve dok se ne uklone Despenseri.

Izabelina dvorska svita je bila odana Eduardu i vratila se u Englesku, donoseći mu šokantne vijesti - Izabela je sa ljubavnikom, Rogerom Mortimerom, počela planirati invaziju na Englesku. Eduard je bio spreman za invaziju, ali izdali su ga sin, brat (koji je bio u braku sa Mortimerovom sestrom) i drugi plemići.

Izabela i Mortimer su stigli u Englesku u septembru 1326. godine sa veoma malim brojem vojnika. Eduard je smatrao da će sa lakoćom uništiti vojsku svoje supruge, ali veliki dio plemića odbio se boriti protiv kraljice. Kralj se povukao na imanje Dispenserovih nakon što su ga, jedan po jedan, napuštali dvorjani, sve dok nije ostao sam sa Dispenserima.

Stariji Dispenser pogubljen je 27. oktobra, a Izabela je zatim poslala vojsku u Vels gdje se skrivao Eduard i sin pogubljenog Dispensera. Dana 16. novembra kralj i mlađi Dispenser su uhvaćeni, a Dispenser je kastriran, raščerečen i obješen.

Zatvoreništvo

Izabela i Mortimer imali su Eduarda u svom zarobljeništvu, ali nisu znali šta da urade sa njim. Najjednostavnije je bilo pogubiti ga, tako da njegovu krunu naslijedi sin Eduarda i Izabele kojeg je ona mogla kontrolirati, a onda ne bi bilo bojazni da se Eduard vrati na prijestolje i kazni svoju suprugu. Pojedinci su se protivili pogubljenju i zbacivanju kralja, smatrajući da se to pomazanom vladaru ne može učiniti, a da njegov narod ne prođe nekažnjeno. Umjesto toga, zaključeno je da će Eduard ostati u doživotnom pritvoru. Međutim, Eduardu bi zakonski ostale sve kraljevske ovlasti. Izabela je bila uzela veliki pečat kraljevstva i koristila ga za de facto vladanje kraljevstvom. Njene odluke su, ipak, bile nezakonite i mogle su biti opovrgnute u svakom trenutku.

Parlament, koji se u ovoj situaciji postavio iznad autoriteta kralja, na kraju se složio da uklone kralja. Ponuđen mu je izbor: abdicirati u korist sina ili se opirati i rizikovati da njegov tron na kraju preuzme neko nekraljevske krvi (vjerovatno Roger Mortimer). Eduard II je pristao na abdikaciju ako narod prihvati njegovog sina, Eduarda, princa od Velsa, za kralja. Lordovi su zatim otkazali svoju vjernost Eduardu II i njegova vladavina je tako završila.

Abdikacija i smrt

Formalna abdikacija je objavljena u Londonu 24. januara, a početak vladavine četrnaestogodišnjeg Eduarda III objavljen je sljedeći dan. Bivši kralj je ostao u pritvoru.

Neki smatraju da je Eduard II ubijen 1327. godine u dvorcu Berkeley, vjerovatno užarenim žaračem stavljenim u debelo crijevo kroz metalnu cijev, što je bio način usmrćivanja koji iza sebe nije ostavljao optužujućih tragova i djelovao je kao prirodna smrt usmrćenog, a vjerovatno je bio i osveta zbog njegovih navodnih homoseksualnih sklonosti. Drugi, pak, misle da je Eduard II bio zadavljen, a neki čak smatraju da je zapravo umro u Italiji tek jedanest godina nakon navodne smrti.

Prethodnik: Eduard I	Kralj Engleske; vojvoda Akvitanije; gospodar Irske 1307–1327	Nasljednik: Eduard III
Prethodnik: Eleonora	Grof Ponthieua 1290–1327