Razlika između verzija stranice "Fiziologija"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
No edit summary |
No edit summary |
||
| Red 1: | Red 1: | ||
[[Datoteka:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|desno|mini|''[[Vitruvijev čovjek]]'' jeste svjetski poznati [[crtanje|crtež]] [[Leonardo da Vinci|Leonarda da Vincija]] (oko 1487). Često se povezuje s fiziologijom kao naukom.]] |
|||
{{Brisanje|Prekratak članak (projekt čišćenja)}} |
|||
'''Fiziologija''' je grana [[biologija|biologije]], a izučava funkcije živih sistema<ref name=Prosser>{{cite book |last1 = Prosser |first1 = C. Ladd |title = Comparative Animal Physiology, Environmental and Metabolic Animal Physiology |edition=4th |publisher = Wiley-Liss |location = [[Hoboken]] |year = 1991 |isbn = 0-471-85767-X |pages=1–12}}</ref>, odnosno životne manifestacije [[organizam|organizma]]. Ime joj potječe od [[grčki jezik|grčkih]] riječi ''phisis'' ([[priroda]]) i ''logos'' ([[znanje]], [[nauka]], [[govor]]).<ref name=OnlineEtDict>{{cite web|title=physiology|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=physiology&allowed_in_frame=0|publisher=[[Online Etymology Dictionary]]}}</ref> Fiziologija se fokusira na to kako organizmi, sistemi organa, [[organ]]i, [[ćelija|ćelije]] i biomolekule vrše [[hemija|hemijske]] ili [[fizika|fizičke]] funkcije koje postoje u nekom živom sistemu.<ref name="Guyton">{{cite book|last=Hall|first=John|title=Guyton and Hall textbook of medical physiology|year=2011|publisher=Saunders/Elsevier|location=[[Philadelphia]]|isbn=978-1-4160-4574-8|pages=3|edition=12. izdanje}}</ref> S obzirom na širinu oblasti, dijeli se na [[ljudsko tijelo|fiziologiju ljudi]], fiziologiju životinja, [[fiziologija biljaka|fiziologiju biljaka]], [[fiziologija ćelija|fiziologiju ćelija]], fiziologiju mikroba, fiziologiju [[bakterije|bakterija]] i fiziologiju [[virus (biologija)|virusa]].<ref name="Guyton"/> |
|||
{{Nedostaju izvori}} |
|||
Najveća nagrada u ovoj nauci jeste [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu]], koju od 1901. dodjeljuje [[Kraljevska švedska akademija nauka]]. |
|||
'''Fiziologija''' je grana [[biologija|biologije]], a izučava funkcije žive materije, odnosno životne manifestacije [[organizam|organizma]]. Ime joj potječe od [[grčki jezik|grčkih]] riječi ''phisis'' ([[priroda]]) i ''logos'' ([[znanje]], [[nauka]], [[govor]]). |
|||
== Historija == |
|||
Proučavanje fiziologije ljudi datira barem iz 420. p. n. e, tj. iz vremena [[Hipokrat]]a, koji je poznat kao "otac [[medicina|medicine]]".<ref>{{cite web |url=http://www.scienceclarified.com/Ph-Py/Physiology.html |title=Physiology|work=Science Clarified |publisher= Advameg, Inc. |accessdate=29. 8. 2010}}</ref> [[Aristotel]]ovo kritičko razmišljanje i njegovo stavljanje naglaska na vezu između strukture i funkcije označili su početak fiziologije u [[Stara Grčka|staroj Grčkoj]] dok je [[Galen|Klaudije Galen]] prvi izvodio eksperimente kako bi ispitao funkcije u tijelu. On je bio osnivač eksperimentalne fiziologije.<ref>{{Cite journal | first1 = C. | last1 = Fell | first2 = F. | last2 = Pearson | title = Historical Perspectives of Thoracic Anatomy | journal = Thoracic Surgery Clinics |date=novembar 2007 | volume = 17 | issue = 4 | pages = 443–8| url = http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1547412706001034 | doi = 10.1016/j.thorsurg.2006.12.001}}</ref> |
|||
Termin "fiziologija" uveo je 1525. [[Jean Fernel]], [[Francuska|francuski]] [[ljekar]]. |
|||
U [[19. vijek]]u znanje iz fiziologije počelo se akumulirati veoma brzo, naročito nakon 1838. godine kad su [[Matthias Schleiden]] i [[Theodor Schwann]] formulirali [[ćelijska teorija|ćelijsku teoriju]]. Ta je teorija tvrdila tada radikalnu stvar: da se organizmi sastoje od jedinica zvanih ćelije. Daljnja otkrića [[Claude Bernard|Claudea Bernarda]] na kraju su dovela do njegovog koncepta ''[[milieu intérieur]]'' (unutrašnja sredina), koji će kasnije prihvatiti [[SAD|američki]] fiziolog [[Walter Cannon]] i promovirati ga pod nazivom [[homeostaza]]. |
|||
U [[20. vijek]]u biologe je također počelo zanimati kako funkcioniraju i drugi organizmi osim ljudskog, što je na kraju dovelo do nastanka [[poredbena fiziologija|poredbene fiziloogije]] i [[ekofiziologija|ekofiziologije]].<ref>{{Cite book | last1=Feder | first1=ME |last2=Bennett |first2=AF |first3=Burggren |last3=WW |last4=Huey |first4=RB | title = New directions in ecological physiology | year = 1987 | publisher = Cambridge University Press | location = [[New York City]]| isbn = 978-0-521-34938-3}}</ref> Među glavne stručnjake u ovim poljima spadaju [[Knut Schmidt-Nielsen]] i [[George Bartholomew (biolog)|George Bartholomew]]. U najskorije vrijeme kao disciplina se izdvojila i [[evolutivna fiziologija]].<ref>{{Cite journal | first1 = Theodore | last1 = Garland Jr. | author1-link=Theodore Garland Jr. | last2 = Carter | first2 = P. A. | title = Evolutionary physiology | journal = Annual Review of Physiology | year = 1994 | issue = 56 | pages = 579–621 | url = http://www.biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/GarlCa94.pdf | doi = 10.1146/annurev.ph.56.030194.003051 | volume = 56 | pmid=8010752}}</ref> |
|||
== Reference == |
|||
{{reflist|2}} |
|||
{{stub-biol}} |
|||
{{Commonscat|Physiology}} |
{{Commonscat|Physiology}} |
||
| ⚫ | |||
{{Biologija}} |
{{Biologija}} |
||
| ⚫ | |||
[[Kategorija:Biologija]] |
[[Kategorija:Biologija]] |
||
Verzija na dan 30 april 2014 u 01:26
Fiziologija je grana biologije, a izučava funkcije živih sistema[1], odnosno životne manifestacije organizma. Ime joj potječe od grčkih riječi phisis (priroda) i logos (znanje, nauka, govor).[2] Fiziologija se fokusira na to kako organizmi, sistemi organa, organi, ćelije i biomolekule vrše hemijske ili fizičke funkcije koje postoje u nekom živom sistemu.[3] S obzirom na širinu oblasti, dijeli se na fiziologiju ljudi, fiziologiju životinja, fiziologiju biljaka, fiziologiju ćelija, fiziologiju mikroba, fiziologiju bakterija i fiziologiju virusa.[3]
Najveća nagrada u ovoj nauci jeste Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu, koju od 1901. dodjeljuje Kraljevska švedska akademija nauka.
Historija
Proučavanje fiziologije ljudi datira barem iz 420. p. n. e, tj. iz vremena Hipokrata, koji je poznat kao "otac medicine".[4] Aristotelovo kritičko razmišljanje i njegovo stavljanje naglaska na vezu između strukture i funkcije označili su početak fiziologije u staroj Grčkoj dok je Klaudije Galen prvi izvodio eksperimente kako bi ispitao funkcije u tijelu. On je bio osnivač eksperimentalne fiziologije.[5]
Termin "fiziologija" uveo je 1525. Jean Fernel, francuski ljekar.
U 19. vijeku znanje iz fiziologije počelo se akumulirati veoma brzo, naročito nakon 1838. godine kad su Matthias Schleiden i Theodor Schwann formulirali ćelijsku teoriju. Ta je teorija tvrdila tada radikalnu stvar: da se organizmi sastoje od jedinica zvanih ćelije. Daljnja otkrića Claudea Bernarda na kraju su dovela do njegovog koncepta milieu intérieur (unutrašnja sredina), koji će kasnije prihvatiti američki fiziolog Walter Cannon i promovirati ga pod nazivom homeostaza.
U 20. vijeku biologe je također počelo zanimati kako funkcioniraju i drugi organizmi osim ljudskog, što je na kraju dovelo do nastanka poredbene fiziloogije i ekofiziologije.[6] Među glavne stručnjake u ovim poljima spadaju Knut Schmidt-Nielsen i George Bartholomew. U najskorije vrijeme kao disciplina se izdvojila i evolutivna fiziologija.[7]
Reference
- ^ Prosser, C. Ladd (1991). Comparative Animal Physiology, Environmental and Metabolic Animal Physiology (4th izd.). Hoboken: Wiley-Liss. str. 1–12. ISBN 0-471-85767-X.
- ^ "physiology". Online Etymology Dictionary.
- ^ a b Hall, John (2011). Guyton and Hall textbook of medical physiology (12. izdanje izd.). Philadelphia: Saunders/Elsevier. str. 3. ISBN 978-1-4160-4574-8.
- ^ "Physiology". Science Clarified. Advameg, Inc. Pristupljeno 29. 8. 2010. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Fell, C.; Pearson, F. (novembar 2007). "Historical Perspectives of Thoracic Anatomy". Thoracic Surgery Clinics. 17 (4): 443–8. doi:10.1016/j.thorsurg.2006.12.001.
- ^ Feder, ME; Bennett, AF; WW, Burggren; Huey, RB (1987). New directions in ecological physiology. New York City: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-34938-3.
- ^ Garland Jr., Theodore; Carter, P. A. (1994). "Evolutionary physiology" (PDF). Annual Review of Physiology. 56 (56): 579–621. doi:10.1146/annurev.ph.56.030194.003051. PMID 8010752.
