Troskok

Atletika Troskok
Bivši svjetski rekorder Willie Banks
Muški rekord(i)
Svjetski	Jonathan Edwards 18,29 m (1995)
Olimpijski	Kenny Harrison 18,09 m (1996)
Ženski rekord(i)
Svjetski	Inesa Kravec 15,50 m (1995)
Olimpijski	Françoise Mbango Etone 15,39 m (2008)

Troskok je atletska disciplina skakanja u dalj sa zaletom ili bez njega slična skoku u dalj, ali se izvodi u 3 uzastopna skoka, tj. odskokom, korakom i skokom. Odskok i prvi korak izvode se na istoj nozi. Ovo je zahtjevna disciplina i samo istinski šampioni postižu dobre rezultate. Porijeklo vuče od antičkih Olimpijskih igara, a na modernim OI održava se od samog njihovog početka (1896).

Svjetske rekorde drže Britanac Jonathan Edwards (18,29 m), odnosno Ukrajinka Inesa Kravec (15,50 m). Oba rekorda postavljena su na SP-u 1995. u švedskom Göteborgu.

Historija

U starom vijeku, u Grčkoj, postizani su skokovi preko 16 m, pa se pretpostavlja da se taj rezultat odnosio na zbir triju uzastopnih skokova. 1465. godine u Zürichu je nagrađen takmičar koji je pobijedio u troskoku, ali nedostaju podaci o samom takmičenju.

U Irskoj se u 19. vijeku troskok ubrajao u narodni sport, a izvodio se skakanjem na jednoj nozi. Tim je načinom Irac Shenahan 1888. postigao rezultat od 15,25 m, koji je dugo bio svjetski rekord.

Uz ovaj irski način u Engleskoj se u 19. vijeku primjenjivao način koji se zasnivao na naizmjeničnoj promjeni nogu, npr. lijeva-desna-lijeva.

Pravilima Međunarodnog atletskog saveza (IAAF) dozvoljena su 2 odraza istom nogom, a treći drugom (desna-desna-lijeva ili lijeva-lijeva-desna).

Troskok je bio uključen u program prvih Olimpijskih igara 1896. u Atini. Na sljedećim igrama u Parizu 1900. i u Saint Louisu 1904. takmičari su skakali i iz mjesta (bez zaleta).

Koristeći se iskustvom i tehnikom ranijih skakača, Amerikanac irskog porijekla Dan Ahearn uveo je skraćeni korak za drugi skok, čime je postigao aktivno djelovanje odrazne noge. To je bio početak tzv. udarne tehnike, kojom je Ahearn 1909. skočio 15,52 m. Između 1909. i 1924. najveći napredak u troskoku postignut je u skandinavskim zemljama i u Australiji. Tamošnji takmičari produžili su prvi korak.

Između 1924. i 1939. najbolji su u troskoku bili Japanci, koji su dali trojicu svjetskih rekordera i olimpijskih pobjednika: Mikio Oda (15,21 m), Chuhei Nambu (15,72 m) i Naoto Tojima (16,00 m).

Poslije 1945. vodili su Brazilac Adhemar da Silva (16,00 m — 1950. do 16,56 m — 1955) i sovjetski troskokaši Leonid Ščerbakov (16,23 m — 1953) i Oleg Fjedosjejev (16,70 m — 1959). Poljak Józef Szmidt, kao izvanredan trkač na 100 m, kvalitetnim izvođenjem svoje trkačke tehnike prvi je uspio preskočiti 17 m (17,03 m) 1960.

Troskok u muškoj konkurenciji nalazio se na svim atletskim takmičenjima od početaka moderne atletike. Troskok za žene uključen je tek 1990. na Evropskom dvoranskom prvenstvu, a zatim na SP-u 1993. i OI 1996.

Tehnika

Takmičar sprinta zaletištem do oznake za odraz, od koje se troskok mjeri. Oznaka je obično komad drveta ili nekog sličnog materijala ukopan u zaletište ili pravougaonik obojen na njemu. Na modernim takmičenjima na rub daske udaljeniji od takmičara, tj. liniju odraza stavlja se traka od plastelina ili gline, koja bilježi kad takmičar "prestupi", tj. kad se odrazi iza te linije. Troskok ima 3 faze: odskok, korak i skok, a one se izvode u jednoj kontinuiranoj sekvenci.

Phillips Idowu na OI 2008.

Odskok počinje tako što se takmičar odrazi sa daske na jednoj nozi, koja će u svrhu objašnjenja biti desna. Cilj prve faze jest iskok, s fokusiranjem impulsa prema naprijed. Faza doskoka u odskoku vrlo je aktivna i uključuje snažnu "kočionu" akciju desne noge prema unazad, s tim da péta odrazne (desne) noge prva dodiruje stazu. Ovaj doskok ujedno je i početak faze koraka, u kojoj takmičar iskorištava impuls desne noge kako bi trenutno izveo snažan skok prema naprijed i prema gore; lijeva noga potpomaže ovaj odraz snagom akumuliranom savijanjem u kuku. To dovodi do poznate troskokaške pozicije u zraku sa desnom nogom otraga savijenom u koljenu i lijevom nogom koja je sad naprijed i savijena u kuku i koljenu. Takmičar drži ovaj položaj što duže može prije no što ispruži koljeno prednje, lijeve noge i odmah zatim počne izvoditi snažnu kretnju čitave lijeve noge prema unazad, ponovo doskačući na stazu s jakom kočionom akcijom. Doskok koraka započinje posljednju fazu, skok, u kojoj takmičar koristi silu iz lijeve noge da se ponovo odrazi. Ova faza veoma je slična skoku u dalj iako do nje većina takmičara izgubi previše brzine da bi mogli izvesti potpuni trzaj i većina njih koristi "viseću" tehniku ili tehniku "jedrenja". Pri doskoku u jamu s pijeskom takmičar treba izbjegavati "sjedanje unazad" pri doskoku ili da mu bilo koja ruka ostane iza stopalâ. Jama s pijeskom obično počinje 13 m od odrazne daske u međunarodnim takmičenjima za muškarce ili 11 m od daske u međunarodnim takmičenjima za žene ili klupskim takmičenjima za muškarce. Svaka faza troskoka trebala bi postajati progresivno viša i trebao bi postojati pravilan ritam prilikom triju doskoka.

Prekršaj, poznat i kao "prestup", dešava se kad takmičar prekorači liniju odraza, potpuno promaši jamu s pijeskom, ne koristi ispravan redoslijed nogu tokom faza ili ne izvede skok u zadanom vremenu (koje obično iznosi 90 sekundi). Kad takmičar prestupi, sudija podiže crvenu zastavicu i sljedeći takmičar dolazi na zaletište.

Rekordi

Glavni članak: Razvoj svjetskog rekorda u troskoku

Na otvorenom

Regija	Muški		Ženski
	Dužina (m)	Takmičar	Dužina (m)	Takmičarka
Svijet	18,29	Jonathan Edwards	15,50	Inesa Kravec
Kontinentalni rekordi
Afrika	17,37	Tarik Bouguetaïb	15,39	Françoise Mbango Etone
Azija	17,59	Yanxi Li	15,25	Olga Ripakova
Evropa	18,29	Jonathan Edwards	15,50	Inesa Kravec
Sjeverna i Srednja Amerika i Karibi	18,09	Kenny Harrison	15,29	Yamilé Aldama
Okeanija	17,46	Ken Lorraway	14,04	Nicole Mladenis
Južna Amerika	17,90	Jadel Gregório	14,99	Caterine Ibargüen

• Ažurirano 13. 8. 2011.

Najboljih 10

Muškarci

Na otvorenom

Napomena: Ovo je top 10 troskokaša svih vremena, ne top 10 troskoka. Ostali legalni skokovi takmičara na ovom spisku koji su duži od najkraćeg skoka na ovom spisku navedeni su ispod tabele.

Dužina	Vjetar	Takmičar	Lokacija	Datum
18,29 1	1,3	Jonathan Edwards	Göteborg	7. august 1995.
18,09 2	-0.4	Kenny Harrison	Atlanta	27. juli 1996.
18,04 3	0,3	Teddy Tamgho	Moskva	18. august 2013.
17,97	1,5	Willie Banks	Indianapolis	16. juni 1985.
17,96	0,1	Christian Taylor	Daegu	4. septembar 2011.
17,92	1,6	Hristo Markov	Rim	31. august 1987.
17,92	1,9	James Beckford	Odessa (Texas)	20. maj 1995.
17,90	0,4	Jadel Gregório	Belém	20. maj 2007.
17,90	1,0	Vladimir Inozemcev	Bratislava	20. juni 1990.
17,89	0,0	João Carlos de Oliveira	Mexico City	15. oktobar 1975.

• ¹ Edwards također ima legalne skokove od 18,16, 18,01, 18,00, 17,99, 17,98 i 17,92 m. Najduži troskok uz pomoć vjetra (18,43 m, + 2,4 m/s) također je izveo Edwards.
• ² Harrison također ima legalne troskoke od 17,99 i 17,93 m.
• ³ Tamgho također ima legalne troskoke od 17,98 i 17,91 m.

Ova trojica drže 10 najdužih troskoka svih vremena (Edwards 6, Harrison i Tamgho po 2).

U dvorani

Dužina	Takmičar	Lokacija	Datum
17,92	Teddy Tamgho	Pariz	6. mart 2011.
17,83	Aliecer Urrutia	Sindelfingen	1. mart 1997.
17,83	Christian Olsson	Budimpešta	7. mart 2004.
17,77	Leonid Vološin	Grenoble	2. februar 1994.
17,76	Mike Conley	New York City	22. februar 1987.
17,75	Phillips Idowu	Valencia	9. mart 2008.
17,74	Marian Oprea	Bukurešt	18. februar 2006.
17,73	Fabrizio Donato	Pariz	6. mart 2011.
17,73	Walter Davis	Moskva	12. mart 2006.
17,72	Brian Wellman	Barcelona	12. mart 2005.

Žene

Napomena: Ponovo, ovo je top 10 troskokašica svih vremena, ne top 10 troskoka.

Dužina	Vjetar	Takmičarka	Lokacija	Datum
15,50 1	0,9	Inesa Kravec	Göteborg	10. august 1995.
15,39 2	0,5	Françoise Mbango Etone	Peking	17. august 2008.
15,34 3	-0,5	Tatjana Lebedjeva	Heraklion	4. juli 2004.
15,32 4	0,9	Hrysopiyi Devetzi	Atina	21. august 2004.
15,29 5	0,3	Yamilé Aldama	Rim	11. juli 2003.
15,28	0,9	Yargelis Savigne	Osaka	31. august 2007.
15,25	1,7	Olga Ripakova	Split	4. septembar 2010.
15,20	0,0	Šárka Kašpárková	Atina	4. august 1997.
15,20	-0,3	Tereza Marinova	Sydney	24. septembar 2000.
15,18	0,3	Iva Prandževa	Göteborg	10. august 1995.

• ¹ Kravec također ima legalan troskok od 15,33.
• ² Mbango Etone također ima legalne troskoke od 15,30 i 15,19.
• ³ Lebedjeva također ima legalne troskoke od 15,33, 15,32, 15,25, 15,23 i 15,18.
• ⁴ Devetzi također ima legalne troskoke od 15,25, 15,23 i 15,22.
• ⁵ Aldama također ima legalne troskoke od 15,28, 15,27 i 15,21.

Najbolji rezultati sezone

(Napomena: oznaka "A" pokraj rezultata znači da je postignut na većoj nadmorskoj visini.)

Muškarci

Godina	Dužina (m)	Takmičar	Lokacija
1970.	17,34	Viktor Sanjejev	Suhumi
1971.	17,40	Pedro Pérez	Cali
1972.	17,44	Viktor Sanjejev	Suhumi
1973.	17,20	Mihail Bariban	Moskva
1974.	17,23	Viktor Sanjejev	Rim
1975.	17,89	João Carlos de Oliveira	Mexico City
1976.	17,38	João Carlos de Oliveira	Rio de Janeiro
1977.	17,19	Ron Livers	Soči
1978.	17,44	João Carlos de Oliveira	Bratislava
1979.	17,27	João Carlos de Oliveira	San Juan
1980.	17,35	Jaak Uudmäe	Moskva
1981.	17,56	Willie Banks	Sacramento
1982.	17,57	Keith Connor	Provo
1983.	17,55	Vasilij Griščenkov	Moskva
1984.	17,46	Oleg Procenko	Moskva
1985.	17,97	Willie Banks	Indianapolis
1986.	17,80	Hristo Markov	Budimpešta
1987.	17,92	Hristo Markov	Rim
1988.	17,77	Hristo Markov	Sofija
1989.	17,62	Vladimir Inozemcev	Gorki
1990.	17,93	Kenny Harrison	Stockholm
1991.	17,78	Kenny Harrison	Tokyo
1992.	17,72	Mike Conley	Zürich
1993.	17,86	Mike Conley	Stuttgart
1994.	17,68	Mike Conley	Pariz
1995.	18,29	Jonathan Edwards	Göteborg
1996.	18,09	Kenny Harrison	Atlanta
1997.	17,85	Yoelbi Quesada	Atina
1998.	18,01	Jonathan Edwards	Oslo
1999.	17,59	Charles Friedek	Sevilla
2000.	17,71	Jonathan Edwards	Sydney
2001.	17,92	Jonathan Edwards	Edmonton
2002.	17,86	Jonathan Edwards	Manchester
2003.	17,77	Christian Olsson	Haina
2004.	17,79	Christian Olsson	Atina
2005.	17,81	Marian Oprea	Lausanne
2006.	17,71	Walter Davis	Indianapolis
2007.	17,90	Jadel Gregório	Belém
2008.	17,67	Nelson Évora	Peking
2009.	17,73	Phillips Idowu	Berlin
2010.	17,98	Teddy Tamgho	New York City
2011.	17,96	Christian Taylor	Daegu
2012.	17,81	Christian Taylor	London

Žene

Godina	Dužina (m)	Takmičarka	Lokacija
1986.	13,68	Esmeralda García	Indianapolis
1987.	14,04	Li Huirong	Hamamatsu
1988.	14,16	Li Huirong	Shijiazhuang
1989.	14,52	Galina Čistjakova	Stockholm
1990.	14,54	Li Huirong	Sapporo
1991.	14,95	Inesa Kravec	Moskva
1992.	14,62	Galina Čistjakova	Villeneuve d'Ascq
1993.	15,09	Ana Birjukova	Stuttgart
1994.	14,98	Sofija Božanova	Stara Zagora
1995.	15,50	Inesa Kravec	Göteborg
1996.	15,33	Inesa Kravec	Sacramento
1997.	15,20	Šárka Kašpárková	Atina
1998.	15,12	Iva Prandževa	Tokyo
1999.	15,07	Paraskevi Tsiamita	Sevilla
2000.	15,32	Tatjana Lebedjeva	Yokohama
2001.	15,25	Tatjana Lebedjeva	Edmonton
2002.	14,95	Françoise Mbango Etone	Radès
2003.	15,29	Yamilé Aldama	Rim
2004.	15,34	Tatjana Lebedjeva	Heraklion
2005.	15,11	Tatjana Lebedjeva	Paris
2005.	15,11	Trecia Smith	Helsinki
2006.	15,23	Tatjana Lebedjeva	Atina
2007.	15,28	Yargelis Savigne	Osaka
2008.	15,39	Françoise Mbango Etone	Peking
2009.	15,14	Nadežda Aljehina	Čeboksari
2010.	15,25	Olga Ripakova	Split
2011.	14,99	Yargelis Savigne	Pariz
2011.	14,99 A	Caterine Ibargüen	Bogotá
2012.	14,99	Olha Saladuha	Helsinki

Ostali poznati troskokaši

• Ashia Hansen
• Józef Schmidt
• Vilho Tuulos
• Aliecer Urrutia
• Marija Šestak
• Adhemar da Silva
• Nelson Prudêncio
• Samyr Laine