Nacionalna biblioteka Litvanije
| Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka | |
.png){kind=spacer} | |
| Otvorena | 1919 |
|---|---|
| Lokacija | Vilnius, Litvanija |
| Adresa | Gedimino ave. 51, Vilnius |
| Koordinate | 54°41′27″N 25°15′049″E / 54.69083°N 25.26361°E |
| Predmeti | Knjige, akademski žurnali, novine, časopisi, zvučni i muzički snimci, karte, otisci, rukopisi, posteri itd. |
| Veličina | 7 miliona predmeta |
| Direktor | Renaldas Gudauskas |
| Veb-sajt | lnb |
Nacionalna biblioteka Litvanije (litvanski: Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka) jest nacionalna kulturna institucija koja prikuplja, organizuje i čuva sadržaj litvanske pisane kulturne baštine, razvija zbirku litvanskih i stranih dokumenata relevantnih za istraživačke, obrazovne i kulturne potrebe Litvanije i pruža bibliotečke informativne usluge javnosti.
.jpg)
Historija[uredi | uredi izvor]
Nacionalna biblioteka je osnovana 1919. Počela je u Kaunasu kao Državna centralna biblioteka, a 1963. je prebačena u Vilnius, glavni grad Litvanije. Biblioteka je 1988. dobila ime po Martynasu Mažvydasu, autoru prve litvanske knjige, a 30. maja 1989. dobila je status Nacionalne biblioteke. Od tada je službeni naziv biblioteke Litvanska nacionalna biblioteka Martynasa Mažvydasa.
1990. štampa litvanske dijaspore počela se vraćati u Litvaniju. Biblioteka je primila preko milion grafika koje su stigle iz SAD-a, Njemačke i Francuske. Nakon obnove nezavisnosti Litvanije, postao je moguć razvoj međunarodne saradnje. NAcionalna biblioteka postala je članica velikih međunarodnih bibliotečkih udruženja i institucija. 1992. potpisan je prvi sporazum o saradnji između nacionalnih biblioteka baltičkih država (Litvanije, Latvije i Estonije).
20. novembra 1991, odlukom Prezidijuma Vrhovnog savjeta Republike Litvanije, biblioteci je pored funkcije nacionalne biblioteke poverena i funkcija parlamentarne biblioteke.
Godine 1995. Zakon o bibliotekama Republike Litvanije definisao je Nacionalnu biblioteku kao glavnu nacionalnu naučnu biblioteku za javnu upotrebu.[1]
Nacionalna biblioteka je 2019. proslavila stogodišnjicu.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
NAcionalna biblioteka je spomenik arhitekture socijalističkog realizma. Autori tehničkog projekta zgrade (1952) bili su arhitekta Viktor Anikin i projektant Ciprijonas Strimaitis. Bibliotečko zdanje je završeno 1958, a sadašnja zgrada biblioteke zvanično je otvorena 4. decembra 1963. Bila je to prva zgrada na Baltiku projektovana i izgrađena posebno za biblioteku.
Godine 1992. počela je dogradnja biblioteke koja je trajala 11 godina. U ljeto 2003. svečano je otvoren eksterijer biblioteke. U njemu se nalaze dodatne čitaonice, skladište dokumenata i radne sobe.
Zgrada biblioteke je 1993. upisana u Registar kulturne baštine Republike Litvanije.
-
Vitraj "U svijetlu budućnost". Autor: Antanas Garbauskas (1963.) -
Skulptura "Martynas Mažvydas". Autor: Gediminas Jokūbonis (1997) -
Instalacija "Pabudę iš knygų" (Probudite se iz knjiga). Autor: Jolita Vaitkutė (2018)
2008. godine započela je rekonstrukcija glavne zgrade biblioteke koja je trajala do 2016.
Usluge[uredi | uredi izvor]
U Nacionalnoj biblioteci postoji devet specijalizovanih čitaonica: Čitaonica za humanističke nauke, Čitaonica za litvanske studije, Čitaonica društvenih nauka, Čitaonica za muziku i vizuelne umjetnosti, Čitaonica rijetkih knjiga i rukopisa, Čitaonica medija, Američki prostor, Čitaonica za djecu i mlade, tokom ljeta u Palangi – Palanga ljetna čitaonica.
Biblioteka ima tri istraživačka centra: Centar za istraživanje Judaike, Centar za demokratske studije Adolfasa Damušisa i Centar za državnost. Djelatnost Centra državnosti odvija se u Cetru Državnosti. Njegova otvorena zbirka sadrži ličnu biblioteku prof. Vytautasa Landsbergisa, predsjedavajućeg Vrhovnog vijeća i rekonstitutivnog Seima Litvanije.
Biblioteka ima kino salu, muzičku sobu, studio za snimanje zvuka, TV studio, edukativnu sobu, nekoliko sala za sastanke, co-working prostor i druge prostore.
U Izložbenoj sali i drugim prostorima Nacionalne biblioteke postavljene su izložbe koje se mijenjaju svakih nekoliko mjeseci. Biblioteka je domaćin raznih nacionalnih i međunarodnih kulturnih, društvenih, obrazovnih, naučnih i političkih događaja, sastanaka i konferencija, kao i prezentacija knjiga i filmskih projekcija. Biblioteka nudi razne obrazovne aktivnosti i kurseve obuke za odrasle, djecu i mlade.
U okviru projekta "Promovisanje pametnog korištenja Interneta kroz unaprjeđene mogućnosti javnog pristupa internetu" biblioteka je opremila radno mjesto za posjetioce oštećenog vida.
Zbirka[uredi | uredi izvor]
NAcionalna biblioteka je zadužena za prikupljanje i čuvanje narodne pisane kulturne baštine i njenu dostupnost javnosti. Zbirka dokumenata NAcionalne biblioteke sadrži skoro 7 miliona jedinica (1,8 miliona naslova) štampanih i drugih dokumenata. Biblioteka raspolaže sa sledećim glavnim fondovima: Nacionalna arhivska zbirka objavljenih dokumenata, matična zbirka i specijalizovane, kao i lične zbirke.
Zbirka objavljenih dokumenata litvanskog nacionalnog arhiva[uredi | uredi izvor]
Sadrži sve vrste dokumenata na litvanskom i stranim jezicima objavljenih u Litvaniji i razne dokumente koji se odnose na Litvaniju objavljene u inostranstvu od 16. vijeka: od prvih štampanih knjiga na litvanskom jeziku do današnjih elektronskih dokumenata. Trenutno se u arhivi nalazi preko 2,5 miliona fizičkih predmeta. Arhivska zbirka također uključuje audiovizuelnu arhivu sa preko 14.000 dokumenata kao što su audio i video CD-ovi, audio i video kasete, vinilne i šelak ploče i klavirske rolne. U 2018, nakon prenosa u arhivu publikacija na Brailleovo pismu i dokumenata prilagođenih potrebama osoba sa smetnjama u čitanju, kao i standarda i drugih normativnih dokumenata, Nacionalna biblioteka je postala glavni čuvar Nacionalnog arhiva objavljenih dokumenata u Litvaniji.
Zbirka rijetkih knjiga i rukopisa[uredi | uredi izvor]
U njoj se čuva oko 70.000 grafika iz 15.–21. vijeka, preko 70.000 rukopisa i arhivskih dokumenata 15.–21. vijeka i disertacija odbranjenih u Litvaniji od 1994. Posebno vrijedne zbirke su zbirka pergamenta (151 pergament), zbirka inkunabula (90 jedinica) i zbirka dokumenata s kraja 14. do prve polovine 20. stoljeća pisanih na staroslavenskom jeziku. Najveći dio zbirke rukopisa čine arhivi privatnih osoba (litvanskih pisaca, naučnika, umjetnika, kulturnih radnika koji su živjeli u Litvaniji i inostranstvu) iz 19. i 20. vijeka. U njoj se čuvaju i memorijalne zbirke koje su biblioteci povjerile različite istaknute ličnosti litvanske historije: porodica diplomata Lozoraitis, filozof Antanas Maceina, pjesnik Tomas Venclova i drugi.
Zbirka Judaica[uredi | uredi izvor]
Sadrži publikacije iz kulturologije, religije, teologije, globalne i litvanske jevrejske historije na jidišu i hebrejskom, kao i klasične i savremene jevrejske književnosti (na različitim jezicima). Biografije istaknutih litvanskih Jevreja, jevrejske kuharice, referentne knjige, enciklopedije, rječnici i bibliografske publikacije su također pohranjene ovdje.
Muzička i vizuelna kolekcija[uredi | uredi izvor]
Sadrži audio i video dokumente, notne zapise i male grafike muzičke i vizuelne umjetnosti (posteri, plakati, razglednice, ekslibrisi). Zbirka ima ukupno preko 300.000 dokumenata. Izuzetno je vrijedna zbirka litvanskih zapisa o šelaku (2.566 naslova) s početka 20. stoljeća.
Zbirka književnosti za djecu i mlade[uredi | uredi izvor]
Pohranjuje beletrističke knjige za djecu i mlade litvanskih i stranih autora prevedene na litvanski, kao i publikacije vezane za književnost za djecu i mlade: enciklopedije, rječnike, priručnike, udžbenike, vježbenice, informativne publikacije i druge vrste literature, periodične publikacije za djecu i adolescenti (oko 132.000 fizičkih predmeta).
Opšta zbirka[uredi | uredi izvor]
U njoj se čuva oko 60 posto dokumenata akumuliranih u biblioteci: litvanske i strane knjige, serijske publikacije i periodične publikacije, kartografski dokumenti objavljeni od 1826. do danas u različitim temama i žanrovima na više od 90 jezika.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "History". Martynas Mažvydas National Library of Lithuania. Arhivirano s originala, 15. 8. 2022. Pristupljeno 25. 5. 2023.